Γράφει η Κατερίνα Κίτου
Έχοντας βρεθεί πολλές φορές θεατές σε διεθνή αλλά και εγχώρια γεγονότα που προσβάλουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, η Ουγγαρία θέλησε να προκαλέσει για άλλη μια φορά τους υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων , καθώς μας έχει εκπλήξει πολλάκις και όχι θετικά στον τρόπο που χειρίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα (π.χ. προσφυγικό). Αφορμή αυτή την φορά στάθηκε ο νόμος που υιοθέτησε στις 15 Ιουνίου που απαγορεύει την «προώθηση» της ομοφυλοφιλίας σε ανήλικους, διεγείροντας την ανησυχία της ΛΑΟΤΚΙ κοινότητας. Με βάση αυτόν τον νόμο διεγείρονται ερωτήματα ως προς το ευρωπαϊκό, διεθνές θεσμικό πλαίσιο αλλά και το νομικό πλαίσιο της χώρας μας. Κατά πόσο λοιπόν θωρακίζεται αυτή η κοινότητα από νομικής και θεσμικής πλευράς αναλύεται στο παρόν άρθρο.
Αρχικά ο νόμος που προώθησε η Ουγγαρία αναφέρει ότι «Η πορνογραφία και το περιεχόμενο που εκφράζει την σεξουαλικότητα ή προωθεί την παρεκτροπή της ταυτότητας του φύλου, την αλλαγή φύλου και τη ομοφυλοφιλία δεν πρέπει να είναι προσβάσιμα στους κάτω των 18 ετών», αναφέρεται στο κείμενο της τροπολογίας που έχει ως στόχο «την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών». Το συγκεκριμένο γεγονός αναστάτωσε την ευρωπαϊκή κοινότητα καθώς η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν έκανε λόγο για έναν νόμο που κάνει διακρίσεις μεταξύ των ανθρώπων με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό και είναι «αντίθετος στις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ισότητα και τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα». Συνέχισε λέγοντας ότι «θα χρησιμοποιήσει όλες τις δυνάμεις της Κομισιόν για να διαβεβαιώσει ότι υπάρχει εγγύηση για τα δικαιώματα όλων των Ευρωπαίων πολιτών όποιος κι αν είναι κάποιος, όπου κι αν μένει». Δεν στάθηκε μόνο εκεί όμως. Ζήτησε ακόμα, από τους επιτρόπους να γράψουν μια επιστολή προς τις ουγγρικές αρχές εκφράζοντας την δυσαρέσκεια που επικρατεί πριν το νομοσχέδιο εφαρμοστεί. Η Ελλάδα δεν μένει άπραγη σε αυτήν την προσπάθεια και συνυπογράφει την κοινή δήλωση των χωρών που ζητούν άμεση δράση της Κομισιόν για τον νόμο της Ουγγαρίας.
Διαφαίνεται ότι η ευρωπαϊκή κοινότητα ταράχτηκε με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Κρίνεται λοιπόν χρήσιμο να δούμε αναλυτικότερα το διεθνές ευρωπαϊκό πλαίσιο ως προς την ΛΑΟΤΚΙ κοινότητα. Ηγετική θέση σε διεθνές πεδίο έχει το Συμβούλιο της Ευρώπης αλλά και ο ΟΗΕ. Ένα πολύ βασικό όργανο στην θωράκιση αυτών των δικαιωμάτων είναι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων που είναι υπεύθυνο για την εφαρµογή της Ευρωπαϊκής Σύµβασης για την Προστασία των Δικαιωµάτων του Ανθρώπου και των Θεµελιωδών Ελευθεριών (ΕΣΔΑ). Εκτός αυτού έχουμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωµάτων, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του ρατσισµού και της µισαλλοδοξίας και την Συµβουλευτική Επιτροπή για προστασία εθνικών μειονοτήτων.
Το ευρωπαϊκό πεδίο έχει πάρει τα μέτρα της για την προστασία αυτών των δικαιωμάτων και την μείωση των διακρίσεων. Ειδικότερα, στα άρθρα 10 και 17 του δικαίου της ΕΕ στην Συνθήκη για την Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρονται σε θέματα διακρίσεων. Αναλυτικότερα, το άρθρο 10 θεσπίζει «Κατά τον καθορισµό και την εφαρµογή των πολιτικών και των δράσεών της, η Ένωση επιδιώκει να καταπολεµήσει κάθε διάκριση λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισµού», ενώ στο άρθρο 17 προβλέπεται ότι «το Συμβούλιο µετά την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, µπορεί να αναλάβει ανάλογη δράση για την καταπολέµηση των διακρίσεων λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισµού». Η θωράκιση αυτών των δικαιωμάτων και της καταπολέμησης των διακρίσεων γίνεται μέσω κάποιων συγκεκριμένων θεσµικών οργάνων της ΕΕ το Ευρωπαικό Δικαστήριο ή ο Οργανισµός Θεµελιωδών Δικαιωµάτων της ΕΕ. Επιπρόσθετα, ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωµάτων της ΕΕ (FRA) έχει ως στόχο την αποτελεσματικότερη προώθηση και προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε όλη την ΕΕ παρέχοντας στα όργανα και σε όλα τα μέλη της ΕΕ, συνδροµή κάποιων εµπειρογνωµόνων όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώµατα. Ακόμα ,η ILGA-Europe (International Lesbian & Gay Association) είναι μια μη-κυβερνητική οργάνωση η οποία αντιπροσωπεύει τα μέλη της, τα οποία είναι κυρίως οργανώσεις ΛΟΑΤΚΙ πολιτών σε Ευρωπαϊκό πεδίο. Διαθέτει πάνω από 1700 οργανώσεις–μέλη σε όλη τη Ευρώπη. Ενεργεί ως ένας οργανισμός για τα δικαιώματα όσων αντιμετωπίζουν διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου, έκφρασης φύλου. Σκοπός της είναι η ισότητα και η προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων για τις λεσβίες, τους gay, τους αμφισεξουαλικούς και τους transgender πολίτες στην Ευρώπη.
Στην χώρα μας αν και πολλοί αναρωτιούνται αν υπάρχουν τέτοιες ενέργειες για την προώθηση των συγκεκριμένων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχουν παρθεί κάποιες αποφάσεις που δημιουργούν ένα αίσθημα αισιοδοξίας ως προς την ΛΑΟΤΚΙ κοινότητα ανεξάρτητα αν θα μπορούσε να βελτιωθεί το πεδίο. Αρχικά, το 2005, το Ελληνικό Κοινοβούλιο ψηφίζει τον νόμο «Εφαρμογή της Αρχής της Ίσης Μεταχείρισης Ανεξαρτήτως Φυλετικής ή Εθνοτικής Καταγωγής, Θρησκευμάτων ή άλλων Πεποιθήσεων, Ειδικών Αναγκών, Ηλικίας ή Γενετήσιου Προσανατολισμού». Ως προς την παραβίαση του νόμου, προβλέπεται φυλάκιση μέχρι ενός έτους και χρηματική ποινή. Αν και στο Ελληνικό σύνταγμα δε υπάρχει πουθενά αναφορά στη σεξουαλική διάκριση. Την χρονιά εκείνη επίσης ίσχυσε η νομοθεσία κατά της διάκρισης με βάση το σεξουαλικό προσανατολισμό ενός ατόμου στον χώρο εργασίας. Πέντε χρόνια μετά το 2010 ψηφίστηκε νόμος, ο οποίος απαγορεύει οποιαδήποτε διάκριση εναντίον διαφυλικών με βάση το φύλο τους. Παράλληλα, οι διαφυλικοί μπορούν πλέον να αλλάξουν το φύλο και το όνομά τους στη ληξιαρχική πράξη γεννήσεώς τους, με μία αίτηση στο τοπικό Μονομελές Πρωτοδικείο. Εν συνεχεία το 2015, η Ελλάδα βλέπουμε ότι κάνει ένα ρηξικέλευθο βήμα νομιμοποιώντας το σύμφωνο συμβίωσης για τα ζευγάρια ΛΟΑΤ. Αλλά όσον αφορά το γάμο, δεν παρέχεται κάποιος συγκεκριμένος ορισμός που να τον αφορά.
Πολλές φορές αναφερόμαστε στους ταχείς ρυθμούς που αναπτύσσεται η κοινωνίας μας όσον αφορά τεχνολογικά επιτεύγματα και σε μια γενικότερη μεταλλαγή του διεθνούς γίγνεσθαι. Όσον αφορά όμως την εξέλιξη στα ανθρώπινα δικαιώματα ναι μεν παρατηρούμε αξιέπαινες προσπάθειες και στον ευρωπαϊκό χώρο και εγχώρια για την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα δίχως όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Στο νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο παρατηρήσαμε κάποιες σημαντικές κιόλας προσπάθειες, μεγαλύτερο βάρος όμως δίνεται στο πρακτικό κομμάτι και στο βαθμό αποδεκτικότητας αυτής της κοινότητας. Κρίνεται δηλαδή απαραίτητο εκτός του θεσμικού πλαισίου να ευαισθητοποιηθεί και η κοινή γνώμη και η νοοτροπία που διακατέχουν πολλοί άνθρωποι και που δεν επιτρέπει στην διεθνή κοινωνία να την εκσυγχρονίσει. Βιώνουμε εποχές που η διεθνής κοινωνία αλλάζει συνεχώς. Μέσα σε αυτές τις αλλεπάλληλες αλλαγές ας «εκπαιδεύσουμε» το μυαλό μας να αγαπήσει και να θωρακίσει το αγαθό της ελευθερίας στην ζωή μας δίχως να περιμένουμε νομοθετικά πλάνα αλλά παίρνοντας δράση μέσω των πράξεων μας και σεβόμενοι κάθε τι «διαφορετικό» γύρω μας.
BIΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
France24, Hungary’s new anti-LGBTQ law a ‘shame’ that contravenes EU values, von der Leyen says, 23 Ιουνίου 2021, Διαθέσιμο σε: https://www.france24.com/en/europe/20210623-eu-to-take-steps-against-hungary-over-new-anti-lgbtq-law
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Η Ελλάδα συνυπογράφει την κοινή δήλωση για τον ουγγρικό νόμο κατά της «προώθησης» της ομοφυλοφιλίας ,23 Ιουνίου 2021, Διαθέσιμο σε: https://www.kathimerini.gr/world/561408463/i-ellada-synypografei-tin-koini-dilosi-gia-ton-oyggriko-nomo-poy-apagoreyei-tin-proothisi-tis-omofylofilias/
Europa.eu, Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), Διαθέσιμο σε: https://europa.eu/european-union/about-eu/agencies/fra_el
Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ΣΫΣΤΑΣΗ (ΕΕ) 2018/951 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ της 22ας Ιουνίου 2018 σχετικά με πρότυπα για τους φορείς ισότητας , 4 Ιουλίου 2018, Διαθέσιμο σε: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32018H0951&from=EN