Στις 21 Αυγούστου ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, συγκάλεσε συνέντευξη τύπου για να ανακοινώσει την στρατηγική που επρόκειτο να ακολουθήσει στο Αφγανιστάν. Όντας υπέρμαχος της απόσυρσης των αμερικανικών στρατευμάτων κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, προκάλεσε έκπληξη δηλώνοντας ότι οι ΗΠΑ θα παραμείνουν στο Αφγανιστάν και θα συνεχίσουν την προσπάθεια ανασυγκρότησης του. Αυτό που ωστόσο δημιούργησε αίσθηση ήταν η επίθεση που εξαπέλυσε στο Πακιστάν, σύμμαχο των ΗΠΑ και της Δύσης στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, κατηγορώντας το ότι δεν λαμβάνει αρκετά μέτρα εναντίον των τρομοκρατών και ότι τους παρέχει προστασία ενώ παράλληλα, κάλεσε την Ινδία να αναλάβει ισχυρότερο ρόλο στο Αφγανιστάν. Οι δηλώσεις του Trump και κυρίως η παρουσία του στην Ινδία, ορκισμένου εχθρού του Πακιστάν, προκάλεσε το ξέσπασμα διαδηλώσεων στο Πακιστάν, με συνθήματα κατά των ΗΠΑ, και την ακύρωση πολλών ταξιδιών στις ΗΠΑ από αξιωματούχους της κυβέρνησης. Πως όμως έφτασαν στο σημείο οι ΗΠΑ, μετά από δεκαέξι χρόνια πολέμου στο Αφγανιστάν να αμφισβητούν τον ρόλο του Πακιστάν σε αυτήν την μάχη, σε σημείο να απειλούν με επιβολή κυρώσεων και ανάκληση του καθεστώτος συμμάχου του ΝΑΤΟ;
Διαχρονικά, το Πακιστάν υπήρξε για τις ΗΠΑ από τους βασικότερους συμμάχους στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, που άρχισε μετά την εισβολή στο Αφγανιστάν το 2001. Οι ΗΠΑ και οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ – που ανέλαβαν από το 2003 και μετά – ήρθαν γρήγορα κοντά με το Πακιστάν το οποίο απειλούνταν μεταξύ άλλων από την Al Qaeda και τους Taliban, οργανώσεις δηλαδή που είχαν αποσταθεροποιήσει το Αφγανιστάν, για να συνεργαστούν εναντίον αυτών. Εξάλλου, το Πακιστάν ήταν απαραίτητο και για την είσοδο προμηθειών και συμμαχικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν. Έτσι λοιπόν το 2002 αποδόθηκε στο Πακιστάν ο τίτλος του “συμμάχου μη-μέλους του ΝΑΤΟ”, και η συνολική υποστήριξη από τις ΗΠΑ ξεπέρασε τα 14 δις δολάρια.
Οι σχέσεις όμως δεν επιδεινώθηκαν από τις δηλώσεις Trump στις 21 Αυγούστου 2017. Οι ΗΠΑ εξέφρασαν πολλές φορές την δυσπιστία της ως προς την αποτελεσματικότητα των δράσεων του Πακιστάν εναντίον των τρομοκρατών και ιδιαίτερα οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στα σύνορα με το Αφγανιστάν με σκοπό την αποσταθεροποίηση του. Ειδικότερα, το Πακιστάν κατηγορήθηκε δημόσια από την πλειοψηφία της διεθνούς κοινότητας ότι προστατεύει τρομοκράτες το 2011, όταν ο Osama bin Laden δολοφονήθηκε στο Αμποταμπάντ, πόλη κοντά στο Ισλαμπαντ, όπου διέμενε ελεύθερα μαζί με την οικογένεια του. Ο θάνατος του ωστόσο ήταν αποτέλεσμα μυστικής αμερικανικής επιχείρησης που διεξήχθη χωρίς προηγούμενη ενημέρωση των αρχών του Πακιστάν, καθώς οι ΗΠΑ υποπτεύονταν ότι η ανάμειξη τους θα επέφερε αντίθετο αποτέλεσμα. Επιπλέον, πριν ακριβώς από τις δηλώσεις Trump, τον Ιούλιο, ο Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, James Mattis, μπλόκαρε υποστήριξη ύψους 50 εκατομμυρίων δολαρίων προς το Πακιστάν επειδή, σύμφωνα με το Πεντάγωνο, δεν υπήρχαν ενδείξεις ότι αυτό είχε λάβει αρκετά μέτρα για την αντιμετώπιση τρομοκρατικών οργανώσεων της περιοχής, και ιδιαίτερα του Haqqani Network και της Lashkar-e-Taiba, οργανώσεις που υπονομεύουν την ασφάλεια στο Αφγανιστάν και μάχονται κατά του ΝΑΤΟ.
Με μια πρώτη σκέψη μπορεί κανείς να υποστηρίξει πως εφόσον το ίδιο το Πακιστάν είναι -αναμφιβόλως- θύμα της τρομοκρατίας από τις ίδιες οργανώσεις που δημιουργούν αστάθεια στο Αφγανιστάν, δεν έχει λόγο να της υποστηρίζει ή έστω να παρέχει κάλυψη. Το Πακιστάν πράγματι προσπαθεί να σταθεροποιήσει την κατάσταση στο εσωτερικό του και να εξασφαλίσει ασφάλεια. Ωστόσο μάλλον εκεί τελειώνει και η δράση του. Η εξωτερι
κή πολιτική του Πακιστάν -τουλάχιστον σε περιφερειακό επίπεδο- περιστρέφεται γύρω από έναν παράγοντα: την Ινδία. Το Πακιστάν δεν θα μπορούσε να ανεχτεί στενές σχέσεις ανάμεσα σε Αφγανιστάν και Ινδία. Αυτό θα σήμαινε την περικύκλωση του από την Ινδική επιρροή και την ενίσχυση αποσχιστικών και τρομοκρατικών οργανώσεων ιδίως στα σύνορα του και στο Μπαλοχιστάν. Ωστόσο η Ινδική επιρροή είναι ήδη μια πραγματικότητα. Το 2011 Αφγανιστάν και Ινδία υπέγραψαν Σύμφωνο Στρατηγικής Συνεργασίας ενώ η Ινδία αποτελεί τον νούμερο ένα δωρητή οικονομικής βοήθειας στο Αφγανιστάν και συμβάλλει συνεχώς στην ανάπτυξη των υποδομών της χώρας, στην εκπαίδευση, στην υγεία και στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας. Τόσο η Ουάσινγκτον όσο και η Καμπούλ έχουν προσπαθήσει στο παρελθόν να κατευνάσουν το Πακιστάν σχετικά με την Ινδική επιρροή. Γι’ αυτό άλλωστε ινδικά στρατεύματα δεν έχουν αναλάβει άμεσο ρόλο στο Αφγανιστάν. Το Πακιστάν από την άλλη έχει καταφύγει στην Κίνα και εκμεταλλευόμενοι αμφότεροι τις συγκρουσιακές σχέσεις με την Ινδία έχουν δημιουργήσει έναν ισχυρό κλοιό εναντίον αυτής με την Κίνα να επενδύει στο λιμάνι του Μπαλοχιστάν και το Πακιστάν να προσβλέπει σε έναν σημαντικό σύμμαχο στην περιοχή.
κή πολιτική του Πακιστάν -τουλάχιστον σε περιφερειακό επίπεδο- περιστρέφεται γύρω από έναν παράγοντα: την Ινδία. Το Πακιστάν δεν θα μπορούσε να ανεχτεί στενές σχέσεις ανάμεσα σε Αφγανιστάν και Ινδία. Αυτό θα σήμαινε την περικύκλωση του από την Ινδική επιρροή και την ενίσχυση αποσχιστικών και τρομοκρατικών οργανώσεων ιδίως στα σύνορα του και στο Μπαλοχιστάν. Ωστόσο η Ινδική επιρροή είναι ήδη μια πραγματικότητα. Το 2011 Αφγανιστάν και Ινδία υπέγραψαν Σύμφωνο Στρατηγικής Συνεργασίας ενώ η Ινδία αποτελεί τον νούμερο ένα δωρητή οικονομικής βοήθειας στο Αφγανιστάν και συμβάλλει συνεχώς στην ανάπτυξη των υποδομών της χώρας, στην εκπαίδευση, στην υγεία και στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας. Τόσο η Ουάσινγκτον όσο και η Καμπούλ έχουν προσπαθήσει στο παρελθόν να κατευνάσουν το Πακιστάν σχετικά με την Ινδική επιρροή. Γι’ αυτό άλλωστε ινδικά στρατεύματα δεν έχουν αναλάβει άμεσο ρόλο στο Αφγανιστάν. Το Πακιστάν από την άλλη έχει καταφύγει στην Κίνα και εκμεταλλευόμενοι αμφότεροι τις συγκρουσιακές σχέσεις με την Ινδία έχουν δημιουργήσει έναν ισχυρό κλοιό εναντίον αυτής με την Κίνα να επενδύει στο λιμάνι του Μπαλοχιστάν και το Πακιστάν να προσβλέπει σε έναν σημαντικό σύμμαχο στην περιοχή.
Το Αφγανιστάν στην πραγματικότητα είναι θύμα σε ένα παιχνίδι ισχύος που διαδραματίζεται ανάμεσα σε Ινδία και Πακιστάν. Παρά την συμβολή του Πακιστάν στο παρελθόν στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, οι ανησυχίες των Αμερικανών αξιωματούχων φαίνονται να είναι βάσιμες. Τόσο Ινδία όσο και Πακιστάν έχουν επιλέξει τους συμμάχους τους και βρίσκονται σε διαρκή ανταγωνισμό. Και οι δύο χώρες έχουν στηρίξει αποσχιστικά κινήματα και τρομοκρατικές ενέργειες εις βάρος της άλλης. Το Πακιστάν απ’ ότι φαίνεται έχει αποφασίσει να στηρίξει αυτές τις ομάδες και στο Αφγανιστάν για τον απλό λόγο ότι ένα ασταθές Αφγανιστάν με σημαντική επιρροή των Ταλιμπάν δεν μπορεί να προσεγγιστεί από την Ινδία. Όσο λοιπόν οι πολιτικές του Πακιστάν και η ασφάλεια του περιστρέφονται γύρω από την Ινδία, το Πακιστάν θα συνεχίσει να παρέχει καταφύγια σε τρομοκρατικές οργανώσεις και στους Ταλιμπάν.