Πώς οι αλλαγές της τεχνολογίας και της γεωπολιτικής ανανεώνουν την απειλή ;
γράφει η Δάφνη Τσιπίτση,
γράφει η Δάφνη Τσιπίτση,
Τα τελευταία 25 χρόνια ο πόλεμος έχει κοστίσει σε χιλιάδες ανθρώπους τη ζωή τους. Ακόμα κι αν οι αστικές και θρησκευτικές συγκρούσεις έπληξαν τη Συρία, την κεντρική Αφρική, το Αφγανιστάν και το Ιράκ, μια καταστροφική σύγκρουση ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου παρέμενε σχεδόν αδιανόητη. Αλλά όχι πια!
Πολλές χώρες της Δύσης με πρωτοπόρο την Αμερική εξέδωσαν μια νέα στρατηγική εθνικής άμυνας που έθεσαν τη Βόρεια Κορέα, την Κίνα και τη Ρωσία ως τις κύριες παγκόσμιες απειλές, πάνω από την τρομοκρατία,. Το μέλλον του πολέμου είναι αβέβαιο καθώς οι ισχυρές αλλαγές στη γεωπολιτική και ο πολλαπλασιασμός των νέων τεχνολογιών εξουδετερώνουν την στρατιωτική κυριαρχία που η Αμερική και οι σύμμαχοί της απολάμβαναν. Οι συγκρούσεις σε κλίμακα και ένταση που δεν έχουμε δει από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο είναι και πάλι πολύ πιθανές.
Βόρεια Κορέα – Κίνα – Ρωσία: κύριοι και επικίνδυνοι παίκτες στη στρατηγική σκακιέρα
Αναμφίβολα ο πιο πιεστικός κίνδυνος ελλοχεύει στη κορεατική χερσόνησο. Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Donald Trump, έχει δεσμευθεί να αποτρέψει τον Kim Jong Un, τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας, από το να μπορεί να χτυπήσει την Αμερική με βαλλιστικούς πυραύλους εξοπλισμένους με πυρηνικά όπλα, μια δυνατότητα που οι πρόσφατες δοκιμές υποδεικνύουν ότι μπορεί να έχει μέσα σε μήνες. Ακόμη και μια περιορισμένη επίθεση θα μπορούσε να προκαλέσει πόλεμο. Τα αεροσκάφη και τα υποβρύχια των εμπλεκόμενων δρώντων θα μπορούσαν να αναπτύξουν μια επίθεση με βιολογικά και χημικά όπλα όπου δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι θα χάνονταν και ακόμα περισσότεροι εάν θα χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα. Η προοπτική μιας τέτοιας φρίκης σημαίνει ότι, αν αποτύχει η διπλωματία, η Βόρεια Κορέα πρέπει να περιοριστεί και να αποθαρρυνθεί διαφορετικά ο πόλεμος είναι ένα πραγματικό σενάριο.
Aκόμη και αν η Κίνα παραμείνει έξω από έναν δεύτερο κορεατικό πόλεμο, τρεις δεκαετίες πρωτόγνωρης οικονομικής ανάπτυξης έδωσαν στην χώρα τον πλούτο να μεταμορφώσει τις ένοπλες δυνάμεις της και έδωσε στους ηγέτες της την αίσθηση ότι αποτελούν παγκόσμια στρατιωτική δύναμη έτοιμη να δεχτεί ή να προκαλέσει ένα πρώτο στρατιωτικό πλήγμα.
Από την άλλη, η Ρωσία εισέρχεται στην ανανέωση του ανταγωνισμού ισχύος με τη Δύση. Οι φιλοδοξίες της θα είναι ακόμη πιο δύσκολο να αντιμετωπιστούν από ότι η Βόρεια Κορέα. Οι ηγέτες της έχουν δαπανήσει πολλά χρήματα για να αποκαταστήσουν τη σκληρή ισχύ (στρατιωτική ισχύ) της Ρωσίας και είναι διατεθειμένοι να αναλάβουν κινδύνους για να αποδείξουν ότι αξίζουν σεβασμό και μια θέση στο τραπέζι της παγκόσμιας στρατιωτικής στρατηγικής.
Αδιαμφισβήτητα, η Κίνα και η Ρωσία είναι χώρες που έχουν επωφεληθεί από τη διεθνή τάξη. Βλέπουν όμως πλέον τους πυλώνες αυτής της τάξης – τα καθολικά ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου – ως επιβολή που υπονομεύει τη δική τους νομιμότητα. Είναι πια περισσότερο ρεβιζιονιστικά κράτη που θέλουν να αμφισβητήσουν το status quo και να δουν τις περιφέρειές τους ως σφαίρες επιρροής που κυριαρχούν. Για την Κίνα, αυτό σημαίνει Ανατολική Ασία και για τη Ρωσία, Ανατολική Ευρώπη και Κεντρική Ασία.
Δεδομένου ότι ούτε η Κίνα ούτε η Ρωσία επιθυμούν μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση με την Αμερική που σίγουρα θα χάσουν, χρησιμοποιούν την αυξανόμενη ισχύ τους με άλλους τρόπους, ιδίως εκμεταλλευόμενοι περιοχές και χώρες ως “γκρίζες ζώνες” όπου η επιθετικότητα που επιδεικνύουν λειτουργεί ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που θα μπορούσε να λειτουργήσει και μια άμεση πρόκληση στρατιωτικής αντιπαράθεσης. Για παράδειγμα, στην Ουκρανία, η Ρωσία αναμειγνύει τη στρατιωτική δύναμη, την παραπληροφόρηση και τον οικονομικό εκβιασμό, με τρόπους έμμεσους αλλά ξεκάθαρα επιθετικούς με σκοπό κυρίως την επίδειξη ισχύος.
Εάν η Αμερική επιτρέψει στην Κίνα και τη Ρωσία να εγκαθιδρύσουν περιφερειακές ηγεμονίες, είτε συνειδητά είτε επειδή η πολιτική της θα είναι δυσλειτουργική για να αποτρέψει μια τέτοια εξέλιξη, θα τους έχει δώσει ένα πράσινο φως για να επιδιώξουν να επιβάλλουν τα συμφέροντά τους με ωμή βία. Την τελευταία φορά, το αποτέλεσμα ήταν ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος.
Ο κόσμος δεν είναι έτοιμος
Τα πυρηνικά όπλα θα είναι το κυριότερο συστατικό μιας πιθανής στρατιωτικής μάχης. Τα όπλα αυτά μπορεί να αποτέλεσαν σε μεγάλο βαθμό μια πηγή σταθερότητας από το 1945, αλλά στην εποχή που μεταβαίνουμε μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο. Αυτό θα συμβεί γιατί τα συστήματα εντολών και ελέγχου τους καθίστανται ευάλωτα σε πειρατεία στον κυβερνοχώρο ή «τύφλωση» των δορυφόρων από τους οποίους εξαρτώνται και έτσι μια χώρα υπό μια τέτοια επίθεση θα μπορούσε να βρεθεί υπό πίεση να επιλέξει μεταξύ της απώλειας του ελέγχου των πυρηνικών όπλων της ή της χρήσης τους με συντριπτικά αποτελέσματα και στις δυο περιπτώσεις.
Ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών ως 1η στρατιωτική παγκόσμια δύναμη
Η Αμερική είναι η μόνη χώρα με την ικανότητα και τους πόρους να οργανώσει και να προστατεύσει την παγκόσμια κοινότητα από μια οργανωμένη στρατιωτική επίθεση που μπορεί να προκληθεί από ένα κράτος. Έχει γίνει πλέον σαφές ότι η ήπια ισχύς και η συνεπής διπλωματία είναι ζωτικής σημασίας, αλλά χρειάζεται και η επίδειξη της σκληρής ισχύος που σέβεται η Κίνα και η Ρωσία. Η Αμερική διατηρεί άφθονη σκληρή ισχύ, αλλά φαίνεται να χάνει γρήγορα το πλεονέκτημα της στρατιωτικής τεχνολογίας που εμπνέει εμπιστοσύνη στους συμμάχους της και φόβο στους εχθρούς της. Ως αποτέλεσμα, τους τελευταίους μήνες επενδύει σε νέα συστήματα βασισμένα στη ρομποτική, την τεχνητή νοημοσύνη, τα μεγάλα δεδομένα και τα όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας που μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο διεξαγωγής ενός πιθανού πολέμου.
Επίλογος
Δεδομένων των σημερινών εξελίξεων, καλύτερος εγγυητής
της παγκόσμιας ειρήνης είναι μια ισχυρή Αμερική. Διαθέτει πλούσιους και ικανούς συμμάχους, είναι από τις πιο ισχυρές ένοπλες δυνάμεις του κόσμου, κατέχει απαράμιλλη εμπειρία πολέμου, τους καλύτερους μηχανικούς συστημάτων και από τις κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας παγκοσμίως. Ωστόσο, αυτά τα πλεονεκτήματα δεν θα σημαίνουν κάτι χωρίς τη δέσμευση της Αμερικής για μια διεθνή τάξη και μια σκληρή εξουσία. Το αποτέλεσμα θα είναι οι κίνδυνοι να αυξηθούν και ένας πόλεμος να είναι πιο κοντά από ό, τι θεωρούμε.
της παγκόσμιας ειρήνης είναι μια ισχυρή Αμερική. Διαθέτει πλούσιους και ικανούς συμμάχους, είναι από τις πιο ισχυρές ένοπλες δυνάμεις του κόσμου, κατέχει απαράμιλλη εμπειρία πολέμου, τους καλύτερους μηχανικούς συστημάτων και από τις κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας παγκοσμίως. Ωστόσο, αυτά τα πλεονεκτήματα δεν θα σημαίνουν κάτι χωρίς τη δέσμευση της Αμερικής για μια διεθνή τάξη και μια σκληρή εξουσία. Το αποτέλεσμα θα είναι οι κίνδυνοι να αυξηθούν και ένας πόλεμος να είναι πιο κοντά από ό, τι θεωρούμε.
Βιβλιογραφία
· Helene Cooper, Military Shifts Focus to Threats by Russia and China, Not Terrorism, The New York Times, JAN. 19, 2018, available at: https://www.nytimes.com/2018/01/19/us/politics/military-china-russia-terrorism-focus.html?lipi=urn%3Ali%3Apage%3Ad_flagship3_feed%3BNFmdAH%2FQRviTqK2P6AYfkw%3D%3D
· Helene Cooper, Eric Schmitt, Thomas Gibbons-Neff and John Ismay, Military Quietly Prepares for a Last Resort, The New York Times, JAN 14, 2018, available at:
https://www.nytimes.com/2018/01/14/us/politics/military-exercises-north-korea-pentagon.html