Γράφει η Κωνσταντίνα Μαυράκη
Τους τελευταίους μήνες, η παγκόσμια κοινή γνώμη έχει συνταραχθεί από την πανδημία του Κορονοϊού, ή αλλιώς γνωστού ως Covid19. Οι κυβερνήσεις όσο και οι πολίτες όλων των κρατών που έχουν προσβληθεί από την πανδημία μάχονται συνεχώς για την αντιμετώπιση του ιού και την όσο το δυνατόν συντομότερη επιστροφή στην κανονικότητα. Βέβαια τα μέτρα που λαμβάνονται και η αποτελεσματικότητα τους στην διαχείριση της κρίσης του ιού διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Ως Έλληνες, ήδη έχουμε μια εικόνα της στάσης των δημοκρατικών καθεστώτων, τόσο εντός της χώρας μας όσο και εντός της Ένωσης. Κάποιες χώρες όμως, δεν χαρακτηρίζονται ως δημοκρατικές αλλά ως χώρες με ολοκληρωτικά ή αυταρχικά καθεστώτα. Πως αντιμετωπίζουν αυτές οι χώρες τον ιό και πως επηρεάζονται από αυτόν;
Ο Κορονοϊός φαίνεται να ωφελεί τους αυταρχικούς ηγέτες καθώς τους δίνει την δυνατότητα να επιβληθούν και να ελέγχουν τον λαό τους ακόμη περισσότερο. Πιο συγκεκριμένα, σε τέτοιους ταραχώδεις καιρούς ο πολίτης επιδιώκει να ενημερωθεί για τις εξελίξεις, επομένως στρέφεται στα ΜΜΕ. Η κυβέρνηση της χώρας όμως μπορεί να αποκρύψει δεδομένα, να εμποδίσει την έγκυρη ενημέρωση και να ελέγξει τη ροή και το περιεχόμενο των ειδήσεων. Μια χαρακτηριστική περίπτωση του ελέγχου των ΜΜΕ είναι ο χειρισμός του κυβερνήτη της Κίνας Xi Jinping, ο οποίος αν και είχε γνώση για την εμφάνιση της πανδημίας δεν επέτρεψε κάποια δημόσια αναφορά για τουλάχιστον 15 ημέρες, διάστημα αρκετό για την εξάπλωση του ιού.
Ακόμη, τα αυταρχικά καθεστώτα επωφελούνται και από τα περιοριστικά μέτρα που επιβάλλονται για την προστασία του πολίτη, είτε σε εσωτερικό είτε σε διεθνές επίπεδο. Λόγω της πανδημίας, ο κλοιός των μέτρων έχει «σφίξει» στις προσβαλλόμενες χώρες με το κλείσιμο των συνόρων και την ενίσχυση της προστατευτικής πολιτικής. Υπό αυτές τις συνθήκες , οι αυταρχικές κυβερνήσεις έχουν την ευκαιρία να επεκτείνουν την επιρροή τους και την σταθερότητα τους. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν πως χώρες με συγκεντρωτικές κυβερνήσεις, πιο συγκεκριμένα η Ρωσία και η Κίνα, δείχνουν να έχουν κάποια παραπάνω κέρδη, παρά τη ζημιά που έχουν υποστεί οι εθνικές τους οικονομίες, με τις υπόλοιπες οικονομίες του κόσμου να έχουν υιοθετήσει τον προστατευτισμό. Αποκτώντας επιπλέον οικονομική ισχύ, οι χώρες αυτές κερδίζουν έδαφος στο διεθνές σύστημα.
Βέβαια, πολλά αυταρχικά καθεστώτα αν και δείχνουν να είναι ισχυρά, στην πραγματικότητα μπορεί πολλές φορές να αποδειχθούν «εύθραυστα». Στις κρίσιμες αυτές εποχές μάλιστα, η προσπάθεια αυτή είναι πιο έντονη από ποτέ. Οι επικεφαλής των κυβερνήσεων επικεντρώνονται, όπως προαναφέρθηκε στην απόκτηση μεγαλύτερης ισχύος, με τη λήψη αποφάσεων τόσο για την αντιμετώπιση του Covid όσο και για το πολιτικό μέλλον της χώρας, ξεπερνώντας τις κριτικές και τις αντιδράσεις των πολιτών. Τι σημαίνει αυτό; Ένας κυβερνήτης μπορεί να παρατείνει -ή ακόμη καλύτερα να «μονιμοποιήσει»- την θητεία του για να υπάρχει μια «πολιτική σταθερότητα» σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, μια ενέργεια στην οποία προχώρησε ο πρόεδρος της Ρωσίας Vladimir Putin.
Άλλη μια χαρακτηριστική περίπτωση είναι εκείνη της Τουρκίας όπου ο Ερντογάν επεδίωξε να επιβληθεί ακόμη περισσότερο και μάλιστα δήλωσε ενώπιον του λαού ότι όχι μόνο η Τουρκία θα αναπτυχθεί οικονομικά αλλά και ότι θα αντιμετωπίσει την κρίση του Κορονοιού μέσα σε διάστημα 2-3 εβδομάδων. Η πρόβλεψη του αυτή έγινε περί τα μέσα Μαρτίου. Ωστόσο όσο οι μέρες περνούσαν και η θέση της Τουρκίας απέναντι στον Covid αποδείχθηκε ότι δεν ήταν τόσο ακέραια όσο την παρουσίασε ο πρόεδρος Ερντογάν. Πλέον η χώρα μαστίζεται από τον Κορονοϊό καθώς τα κατάλληλα μέτρα άργησαν να ληφθούν και φάνηκε πως ούτε αυτά δεν ήταν αρκετά. Ο ιός ήδη είχε και συνεχίζει να εξαπλώνεται με αποτέλεσμα η χώρα να έχει αποδυναμωθεί και οι προσδοκίες που είχε Ερντογάν στις αρχές να έχουν καταρρακωθεί μαζί με την εμπιστοσύνη του λαού στην κυβέρνηση, καθώς υπάρχουν εντάσεις και κριτικές έναντι της κυβέρνησης.
Από την άλλη πλευρά υπάρχει και το προσφάτως ολοκληρωτικό καθεστώς της Ουγγαρίας, υπό την ηγεσία του Viktor Orban. Σε σχέση με άλλες χώρες η Ουγγαρία αντιμετωπίζει με αρκετά μεγάλη προσήλωση την κρίση του Κορονοιού. Τα περιοριστικά μέτρα λήφθηκαν σύντομα μετά την ανακοίνωση των πρώτων κρουσμάτων τις πρώτες μέρες του Μαρτίου, και η προστασία των πολιτών τέθηκε σε προτεραιότητα. Ωστόσο όταν αρχές Απριλίου, οι πολίτες ξεκίνησαν να βγαίνουν τακτικά από τα σπίτια τους ρισκάροντας την εξάπλωση του ιού, η κυβέρνηση Orban παρέτεινε τον κατ’ οικον περιορισμό μέχρι νεοτέρας.
Το πιο σημαντικό όμως ζήτημα που αφορά την αντιμετώπιση του ιού από την Ουγγαρία είναι η ειδική πράξη για τον Κορονοιό που εκδόθηκε στο Κοινοβούλιο της χώρας στις 30 Μαρτίου, παραχωρώντας στην Ουγγρική κυβέρνηση ολοκληρωτικές αρμοδιότητες «εκτάκτου ανάγκης» και προκαλώντας έντονη κριτική και ακόμη και αντιπαράθεση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο αυταρχικός ηγέτης Orban, υποστηρίζει πως « η Ένωση ασχολείται περισσότερο με την πολιτική της Ουγγαρίας παρά με τον ιό. Δεν υπάρχει κάτι πιο σημαντικό από το να σώζουμε ζωές και αυτό απαιτεί συνεργασία και ενότητα.».
Συμπερασματικά, τα αυταρχικά καθεστώτα έχουν διαφορετικούς τρόπους διαχείρισης της κρίσης του Κορονοιού που μαστίζει όλες τις χώρες του κόσμου. Άλλες χώρες ανταποκρίθηκαν γρήγορα και αποτελεσματικά πετυχαίνοντας τον περιορισμό, έστω μέχρι ενός σημείου, των κρουσμάτων σε εσωτερικό επίπεδο. Άλλες αυταρχικές κυβερνήσεις πάλι δεν ανταποκρίθηκαν δεόντως. Το σίγουρο είναι ότι οι ηγέτες των εν λόγω κυβερνήσεων επιδιώκουν με τον δικό τους τρόπο την επίτευξη των συμφερόντων τους εκμεταλλευόμενοι την κατάσταση της δημοσίας υγείας. Η επιβολή τους, η αύξηση της ισχύος τους, η οικονομική τους ανέλιξη… Πολλές αισιοδοξίες που οι ηγέτες έχουν στο μυαλό τους να πραγματοποιήσουν δράττοντας την ευκαιρία μιας παγκόσμιας κρίσης.
Βιβλιογραφία:
- Milica Stojanovic, Freedom House :Serbia, Montenegro, Hungary ‘No longer democracies’, Balkan Insight, May 6, 2020.Διαθέσιμο σε:
https://balkaninsight.com/2020/05/06/freedom-house-serbia-montenegro-hungary-no-longer-democracies/ - Kennneth Roth, How Authoritarians Are Exploiting the COVID-19 Crisis to Grab Power, Human Rights Watch, April 3,2020. Διαθέσιμο σε:
https://www.hrw.org/news/2020/04/03/how-authoritarians-are-exploiting-covid-19-crisis-grab-power
- Yuen Yuen Ang, When COVID-19 meets centralized, personalized power, Nature Human Behavior, April 9,2020. Διαθέσιμο σε:
https://www.nature.com/articles/s41562-020-0872-3
- James Lamond, Authoritarian Regimes Seek to Take Advantage of the Coronavirus Pandemic, Center for American Progress, April 6, 2020. Διαθέσιμο σε:
- Kemal Kirişci, The Coronavirus has led to more authoritarianism for Turkey, Brookings, May 8, 2020. Διαθέσιμο σε:
- Bálint Ablonczy, Life in Hungary during COVID-19, Atlantic Council, April 17, 2020. Διαθέσιμο σε: