Loading...
Latest news
Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική Επικαιρότητα

Οι τρεις πυλώνες της συνθήκης του Μάαστριχ

Γράφει η Μόνικα Πέτσιου

Εισαγωγή

Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι συντάραξαν ολόκληρο τον κόσμο και καταρράκωσαν έννοιες της πολιτικής  και κοινωνικής ζωής με αποτέλεσμα τα ευρωπαϊκά κράτη ως αντίδοτο στην λαίλαπα της καταστροφής να αναζητούν μεθόδους  ανασυγκρότησης ,οι οποίοι  θα οδηγούσαν στην ειρηνική συνύπαρξη και την ευρωπαϊκή ενοποίηση  αλλά και  στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με πρωταρχικό μέλημα την προστασία της ανθρώπινης ζωής, η οποία  στην δίνη του πολέμου εκφυλίζεται και καταπατείται.

 Πριν την συνθήκη του Μάαστριχτ έγιναν πολλές προσπάθειες για διεθνή συνεργασία και επίτευξη των ανωτέρω στόχων με την ίδρυση διεθνών οργανισμών στον πολιτικό και οικονομικό τομέα . Κορυφαία  παραδείγματα διεθνούς συνεργασίας είναι η ίδρυση του Οργανισμού Ηνωμένων εθνών (Ο.Η.Ε) το έτος 1945, με την γνωστή  ευρωπαϊκή σύμβαση για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών (ΕΣΔΑ) το 1950, και η ίδρυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου το έτος 1944.

Η Συνθήκη του Μάαστριχτ  αποτελεί τη σημαντικότερη  κατά σειρά θεμελιώδη συνθήκη με την οποία ολοκληρώθηκε η ΕΕ και βελτιώθηκε η υπόσταση της με την δημιουργία των τριών πυλώνων.

Ειδικότερα

Ως προς τον πρώτο πυλώνα

Άξια αναφοράς είναι οι τρεις –αρχικά –Ευρωπαϊκές Κοινότητες (ΕΚΑΧ, ΕΟΚ, και ΕΚΑΕ).

Η ΕΚΑΧ  που υπογράφηκε στο Παρίσι στις 18-5-1951 και με ισχύ την 23η Ιουλίου 1952, με πρωτεργάτη τον Robert Schuman είχε ως στόχο  την επιτυχή συνεργασία των κρατών μελών της Ευρώπης στο τομέα της εξόρυξης, κατεργασίας και εμπορίας του Άνθρακα και του Χάλυβα με κύρια αποστολή την δημιουργία της κοινής αγοράς σε μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου, την αύξηση της απασχόλησης και την ανύψωση του βιοτικού επιπέδου. Λανθάνων, αλλά κρίσιμος στόχος της ήταν επίσης ο έλεγχος της πολεμικής βιομηχανίας της Γερμανίας. Αποτελούνταν από τέσσερα κύρια όργανα με αξιοσημείωτο την Ανωτάτη Αρχή με κύρια αρμοδιότητα την νομοθετική της δραστηριότητα, μια Συνέλευση  ως ελεγκτικό όργανο, ένα συμβούλιο  ως εκτελεστικό όργανο  και από ένα Δικαστήριο (ΔΕΚ)  ως δικαιοδοτικό όργανο. Μετά την λήξη της όμως της ΕΚΑΧ στις 23 Ιουλίου  2002, υφίστανται πλέον μόνο η ΕΚ και η ΕΚΑΕ.

Η ΕΟΚ με μεταγενέστερη ονομασία με την συνθήκη του Μάαστριχτ  (ΕΚ), ιδρύθηκε από έξι αρχικά ευρωπαϊκά μέλη που  σήμερα απαριθμούνται στα 27, και στην οποία πρωταρχικό όργανο μετά την κατάργηση της ΕΚΑΧ , έχει πια το Συμβούλιο, το οποίο αυτό αναλαμβάνει καθήκοντα νομοθέτη . Θεωρείται η πιο σημαντική συνθήκη που έπαιξε καταλυτικό  ρόλο στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς κατάφερε με επιτυχή τρόπο να φέρει σε πέρας όχι μόνο την  αποστολή της που έθετε το άρθρο 2 ΣΕΚ, αλλά διέπρεψε με την ενεργή συμμετοχή της και σε άλλους τομείς. Με την συνθήκη της Λισσαβόνας έπαυσε πλέον η ισχύ της και ονομάστηκε Ε.Ε

Η ΕΚΑΕ (Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας ) ιδρύθηκε μαζί με την ΕΟΚ στις 25 Μαρτίου 1957, με κύρια αποστολή τα πυρηνικά υλικά ειρηνικών εφαρμογών να μην χρησιμοποιούνται για διαφορετικούς σκοπούς από αυτό που προβλέπεται.

Στόχος επίσης της EURATOM  είναι να προωθεί την ενέργεια  προς τις τρίτες χώρες και διεθνούς οργανισμούς μέσω του ΔΟΑΕ, (ΔΙΕΘΝΗ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ), να επενδύει με πυρηνικά προγράμματα προστατεύοντας την δημόσια υγεία και το καθεστώς εργασίας των εργαζομένων και να συγκροτεί κοινές επιχειρήσεις.

Ως προς τον δεύτερο πυλώνα

Αξιοσημείωτη είναι η θέσπιση της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ), με κύρια αποστολή την κοινή εξωτερική δράσης της Ε.Ε., την ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης  και τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης. Η ΚΕΠΠΑ περιλάμβανε στην τελική της μορφή την διαμόρφωση μιας κοινής αμυντικής πολιτικής. Στη συγκεκριμένη συνθήκη τα θεσμικά όργανα έχουν περιορισμένη πλέον αρμοδιότητα και το δικαστήριο (ΔΕΚ) δεν έχει καμία δικαιοδοσία στον τομέα αυτό. Εξέχοντα  όμως ρόλο έχει ο θεσμός του Ύπατου Εκπροσώπου, το σημαντικότερο όργανο της ΚΕΠΠΑ, ο οποίος αναλάμβανε και καθήκοντα Γενικού Γραμματέα του Συμβουλίου διαδραματίζοντας επιπλέον το ρόλο του συντονιστή στις αποφάσεις της ΚΕΠΠΑ.

Ως προς τον τρίτο πυλώνα

 Σημαντικό ρόλο  έλαβε η «Συνεργασία στη Δικαιοσύνη και στις Εσωτερικές υποθέσεις» (ΣΔΕΥ), η οποία  είχε ως αποστολή την καταπολέμηση της εγκληματικότητας και άλλων συναφή ζητημάτων, με την ίδρυση της  μείζονος σημασίας σύμβασης της Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας (Σύμβαση Ευρωπόλ).  Ο τρίτος αυτός πυλώνας επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από την Σύμβαση των Βρυξελλών του 1968, καθώς χρησιμοποιήθηκε εκτενώς στις αποφάσεις τους από την εθνική και διεθνή δικαιοδοσία , αποφάσεις που έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην ενοποίηση διαμέσου του δικαίου .

Ειρήσθω εν παρόδω, σημαντική αλλαγή η καθιέρωση του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, το οποίο αρχικά  προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων και αμφισβητήσεως από τα κράτη μέλη . Το Δικαστήριο Ευρωπαϊκών κοινοτήτων  όμως με απόφαση του (303/05-σκέψη 4) αναφέρει  χαρακτηριστικά ότι «το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης αποτελεί την πρώτη περίπτωση συγκεκριμένης εφαρμογής στο τομέα ποινικού δικαίου ,της αρχής της  αμοιβαίας αναγνώρισης  και έχει χαρακτηριστεί από το ευρωπαϊκό Συμβούλιο ως ‘’ακρογωνιαίος λίθος’’ της δικαστικής συνεργασίας».

Συμπέρασμα

Εν κατακλείδι η Συνθήκη του Μάαστριχτ δικαιολογημένα θεωρείται από τις σημαντικότερες συνθήκες .Ιστορικά δεν υπήρξε ποτέ στην παγκόσμια ιστορία παρόμοια συνθήκη με τόσο πλούσιο οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό περιεχόμενο που να διατηρούσε ταυτόχρονα και το ισότιμόν των συμμετεχόντων κρατών. Η Συνθήκη αυτή ,θεσμοθετώντας την πολιτική ένωση της Ευρώπης, ήρθε να πραγματώσει τους πόθους και τα οράματα των ιδρυτών της Ευρωπαικής Κοινότητας που για λόγους πολιτικούς σκοπιμότητας δεν μπόρεσαν να υλοποιηθούν τα προηγούμενα χρόνια.

Επιπρόσθετα παρόλο  που   στην πορεία αναθεωρήθηκε από μεταγενέστερες συνθήκες όπως της Νίκαιας ,της Λισσαβόνας δεν έχασε ποτέ την υπόστασή της ,καθώς αποτελούσε και θα αποτελεί την κατευθυντήρια γραμμή   για όλες συνθήκες που ακολούθησαν και θα ακολουθήσουν στο μέλλον ,θα ανήκει πάντα στην πυραμίδα των συνθηκών που άλλαξε  την λειτουργία όλης της Ευρώπης και του κόσμου γενικότερα και συνετέλεσε ώστε να αποκτήσει η ευρωπαϊκή ένωση παρόλο τις αμφισβητήσεις  νομική προσωπικότητα.

Βιβλιογραφία.

Σαχπεκίδου <<Ευρωπαϊκό Δίκαιο>> Εκδόσεις Σάκκουλα Αθήνα –Θεσσαλονίκη, Β’ Έκδοση 2013 σελ 63-75

Καλαβρός- Γεωργόπουλος <<μέρος πρώτο – η διαδρομή από την ευρωπαϊκή ιδέα στην ίδρυση των κοινοτήτων σελ 1-5 εισαγωγή  στην ευρωπαϊκή ένωση και την Κοινοτική έννομη τάξη>>

π.δ Δαγτόγλου . Βασικά στοιχεία της συνθήκης Μαάστριχτ

Κωνσταντίνος Α.Στεφάνου <<Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση>> Τόμος Ά Αθήνα –Κομοτηνή 2001.

Κανελλοπούλου <<το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αθήνα –Κομοτηνη,1999 σελ 46 επ

Περίληψη από την εργασία μου στο μεταπτυχιακό της Ευρωπαϊκής Ένωσης έτους 2015 υπό την αιγίδα του Καθηγητή Αλεξάνδρου Τσαδήρα.