γράφει η Ηλιάνα Χρόνη
Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Ρώμης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα έπρεπε να εκλέγει τα μέλη του με “άμεση καθολική ψηφοφορία κατά ενιαία διαδικασία σε όλα τα κράτη-μέλη”. Ωστόσο μέχρι το 1979 οι βουλευτές, που αποτελούσαν τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθορίζονταν από τα εθνικά κοινοβούλια κι έπρεπε να προέρχονται από το χώρο τους. Οι πρώτες άμεσες εκλογές έλαβαν χώρα για πρώτη φορά το 1979 παρά τις ενστάσεις ορισμένων κρατών-μελών που θεωρούσαν ότι οι άμεσες εκλογές προσέδιδαν ένα υπερεθνικό χαρακτήρα στο όλο επιχείρημα, με αποτέλεσμα την ενίσχυση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Παράλληλα αυτές οι αντιρρήσεις ήταν και ο λόγος που οι οχτώ άμεσες εκλογές που ακολούθησαν από το 1979 και ανά πενταετία δεν είχαν ένα κοινό εκλογικό σύστημα. Σημαντικό στοιχείο στο εκλογικό σύστημα των Ευρωβουλευτών ήταν και είναι ακόμα και σήμερα το γεγονός ότι η ψηφοφορία δε λαμβάνει χώρα την ίδια ημέρα σε όλα τα κράτη-μέλη.
Ο αριθμός των βουλευτών που συνέθεταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτέλεσε σημαντικό πεδίο αναφοράς στις Συνθήκες κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 και μετέπειτα, λόγω της διεύρυνσης της Ένωσης. Στη Συνθήκη του Μάαστριχτ αποφασίστηκε ο αριθμός των μελών να είναι 567. Στη Συνθήκη του Άμστερνταμ ο αριθμός αυξήθηκε στο ανώτατο τότε όριο των 700 μελών και στην επόμενη Συνθήκη της Νίκαιας όπου τα κράτη-μέλη είχαν φθάσει τα 27 ο αριθμός έφτασε τα 732 μέλη. Η Συνθήκη της Λισαβόνας θεώρησε ότι ο αριθμός των μελών έπρεπε να αυξηθεί σε 750 μέλη και τον Πρόεδρο (751), ενώ ταυτόχρονα υποστήριξε ότι ο αριθμός μελών που αντιστοιχούσε σε κάθε κράτος-μέλος δε θα έπρεπε να ήταν μικρότερος από 6 και μεγαλύτερος από 96, έτσι ώστε κάθε χώρα να εκπροσωπείται ανεξάρτητα από τον πληθυσμό της. Στις επερχόμενες εκλογές του Μαίου 2019, αν το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίζει να αποτελεί κράτος- μέλος της ΕΕ στις 2 Ιουλίου, οι ευρωβουλευτές θα παραμείνουν 751 μέχρι την οριστική αποχώρηση του. Σε διαφορετική περίπτωση ο αριθμός των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, μετά την αποχώρησή του Ηνωμένου Βασιλείου και των εκλογών, θα μειωθεί στους 705.
Παρά το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το μόνο αντιπροσωπευτικό όργανο της Ένωσης και τα μέλη του εκλέγονται με άμεση ψηφοφορία παρατηρείται ένα παράδοξο φαινόμενο ως προς την προσέλευση των ψηφοφόρων στην εκλογή των ευρωβουλευτών. Η τάση που διαφαίνεται μέσω των στατιστικών δεν αποτελεί αισιόδοξο μήνυμα καθώς παρουσιάζει πτωτικό χαρακτήρα τουλάχιστον ως προς τις πρώτες άμεσες εκλογές του 1979, όπου το ποσοστό της συμμετοχής άγγιξε το 62%. Στις εκλογές του 1984 ήταν 59%, το 2004 ήταν 45% ενώ στις τελευταίες εκλογές του 2014έφτασε μόλις 42,6%.
Ένας από τους λόγους της αδιαφορίας των πολιτών για τις ευρωεκλογές θα μπορούσε να θεωρηθεί η έλλειψη πληροφόρησης των στόχων, των σκοπών αλλά και των επιδιώξεων και επιτυχιών της ευρωπαϊκής πολιτικής. Παρά την προσπάθεια των θεσμικών οργάνων για άμεση σύνδεση των ευρωπαίων πολιτών με την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει ακόμα επιτευχθεί η δημιουργία μιας κοινής πολιτικήςπληροφόρησης και επικοινωνίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι πολίτες να μην κατανοούν την ευρωπαϊκή πολιτική και να γίνονται στόχοι της προπαγάνδας των εθνικών κυβερνήσεων που άλλοτε ιδιωτικοποιούνται τις επιτυχίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς όφελος τους και άλλοτε την χρησιμοποιούν ως αποδιοπομπαίο όργανο.
Σημαντική πτυχή των αρνητικών στατιστικών ως προς τη συμμετοχή των πολιτών στις ευρωεκλογές είναι και η συμπεριφορά των πολιτικών κομμάτων των κρατών- μελών. Τα ισχυρά πολιτικά κόμματα γνωρίζουν ότι οι αποφάσεις σε οικονομικά, πολιτικά ή κοινωνικά θέματα είναι σχετικά προδιαγεγραμμένες από την ευρωπαϊκή πολιτική και δε μπορούν να αλλαχθούν, παρά μόνο να προσαρμοστούν στην εθνική πολιτική. Τα μικρότερα κόμματα συνήθωςλειτουργούν με σκεπτικισμό έναντι της ευρωπαϊκής πολιτικής, καταλογίζοντας της, τις περισσότερες φορές μόνο αποτυχίες ενώ δεν παραλείπεται συχνά η αναφορά στηναπώλεια της εθνικής κυριαρχίας των χωρών τους. Τέλος θα μπορούσαμε να πούμε ότι ένας ακόμα σημαντικός λόγος είναι η μέθοδος εκλογής των ευρωβουλευτών που ανάγεται στο σύστημα του κλειστού κομματικού καταλόγου γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα οι βουλευτές που εκλέγονται να είναι στην ουσία επιλογή των κομμάτων και όχι των πολιτών.
Συμπεράσματα
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το μόνο αντιπροσωπευτικό όργανο της ΕΕ, τα μέλη του οποίου εκλέγονται από τους ευρωπαίους πολίτες με άμεση ψηφοφορία. Επομένως, θα έπρεπε να λειτουργεί ως ένας συνεκτικός ιστός μεταξύ των πολιτών και της Ένωσης και να δημιουργεί στους πολίτες την επιθυμία να συμμετέχουν στην επιλογή των βουλευτών που θα τους εκπροσωπούν στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή, κάτι που δυστυχώς δε συμβαίνει. Η έλλειψη συμμετοχής στις ευρωεκλογές έχει ως συνέπεια να μη δημιουργείται ένας ελεγκτικός θεσμός που θα μπορούσε να υποχρεώνει τα θεσμικά όργανα να λειτουργούν προς όφελος των λαών, με συνεργασία, διαφάνεια και αποτελεσματικότητα στα πλαίσια ενός υπερεθνικού συστήματος διακυβέρνησης.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ