Γράφει ο Χατζηπαυλίδης Γεώργιος
Οι ελληνοτουρικές σχέσεις ήταν πάντα ένα μείζον ζήτημα για την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας. Οι κρίσεις στην περιοχή του Αιγαίου ήταν ένα συχνό φαινόμενο την προηγούμενη δεκαετία.Μετά την ελληνοτουρκική κρίση του «Χόρα» το 1976, η επόμενη κρίση εκδηλώθηκε τον Μάρτιο του 1987. Το πλοίο ήταν ακριβώς το ίδιο, αλλά με διαφορετικό όνομα και πιο εξελιγμένα μέσα…. Οι Τούρκοι το έβγαλαν στον Αιγαίο με το πρόσχημα ότι κάνει έρευνες για πετρέλαιο και την υφαλοκρηπίδα. Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης παρουσίασαν χάρτες με την πορεία που θα ακολουθούσε το πλοίο. Σαμοθράκη, Ίμβρος και Λήμνος. Ο Ανδρέας Παπανδρέου καλεί έκτακτη σύσκεψη στο Καστρί. Δίνει εντολή στις Ένοπλες Δυνάμεις για απάντηση σε περίπτωση που οι Τούρκοι προχωρήσουν στις έρευνες, με 60 πλοία του Πολεμικού Ναυτικού να βρίσκονται σε πλήρη ετοιμότητα στα νερά του Αιγαίου, ενώ έστειλε αυστηρό και ξεκάθαρο μήνυμα προς την αμερικανική πλευρά, η οποία είχε πάρει θέση υπέρ της Τουρκίας: «Κλείνουμε την αμερικανική βάση της Νέας Μάκρης»Τελικά, υπό την απειλή γενικότερης σύρραξης, ο Τούρκος πρωθυπουργός έκανε πίσω και ανακοίνωσε σε συνέντευξή του στο BBC ότι το «Σισμίκ» δεν θα έβγαινε στο Αιγαίο. Αργότερα είχαμε την κρίση των Ιμίων το 1996 με το περιβόητο «Ευχαριστώ» του πρώην πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Σημίτη στους Αμερικανούς η οποία, έληξε με 3 νεκρούς έλληνες που επέβαιναν στο μοιραίο ελικόπτερο. Από τότε οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν εξομαλυνθεί και δεν υπήρξε ξανά κανένα σοβαρό επεισόδιο.Στη Σύνοδο Κορυφής του Ελσίνκι, η Ελλάδα υπό τον Κώστα Σημίτη έκανε μία μεγάλη στροφή στην εξωτερική της πολιτική και στον τρόπο που αντιμετώπιζε τις σχέσεις Τουρκίας – Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από την πλήρη αντίθεσή της στην ενταξιακή πορεία της γειτονικής χώρας, η Ελλάδα έγινε θιασώτης της. Καθώς, οι σχέσεις καλής γειτονίας είναι βασικό προαπαιτούμενο για την επιτυχή ολοκλήρωση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, η τότε Ελληνική Κυβέρνηση είχε πολύ σωστά υπολογίσει, ότι η Τουρκία στην πορεία του χρόνου θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει τις επεκτατικές της βλέψεις θα συμμορφωνόταν με τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.Αυτή η στρατηγική, όμως, δεν εφαρμόστηκε σε κενό αέρος. Αντιθέτως ξεδιπλώθηκε σε μια εποχή όπου η Τουρκία ήταν στον δρόμο των μεταρρυθμίσεων. Επιπρόσθετα, αντανακλούσε συγκεκριμένες προτεραιότητες και επιλογές, ειδικά σε σχέση με την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Ακόμη περισσότερο, επέτρεψε στην Ελλάδα να σταματήσει να χρησιμοποιείται ως το άλλοθι ευρωπαϊκών κρατών – μελών, και ειδικότερα της Γερμανίας και της Γαλλίας, πίσω από τον οποίο έκρυβαν την άρνησή τους να δεχτούν την Τουρκία ως υποψήφια χώρα.
Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 ο Ερντογάν είναι ιδιαίτερα αυταρχικός και αλαζονικός. Νιώθει και συμπεριφέρεται ως σουλτάνος ειδικότερα μετά το δημοψήφισμα του 2017 που μετέτρεψε το πολίτευμα της Τουρκίας από προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία σε προεδρική δημοκρατία.Πλέον η Ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας φαίνεται να μην ενδιαφέρει ούτε την Ένωση αλλά ούτε και την Τουρκία. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις προχωρούσαν με πολύ αργό ρυθμό και έχουν παγώσει τα τελευταία χρόνια. Ιδιαίτερα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και την Συνταγματική αναθεώρηση που ακολούθησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε επισήμως την επίσημη αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων καθώς η Τουρκία έχει πάψει να σέβεται βασικές αρχές της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.Η λύρα καταρρέει και η δημοφιλία του Ερντογάν συνεχίζει να βυθίζεται. Χαρακτηριστικό δείγμα είναι η νίκη του Εκρέμ Ιμάμογλου υποψηφίου του αντίπαλου κόμματος του Ερντογάν στις δημοτικές εκλογές της Κωνσταντινούπολης το 2019. Ο Ερντογάν είχε πει κάποτε «Όποιος έχει την Κωνσταντινούπολη έχει ολόκληρη την Τουρκία».
Πάμε όμως στο σήμερα. Η Τουρκία συνεχίζει να υπονομεύει την σταθερότητα στην Μεσόγειο με τις παράνομες ενέργειες της εντός της Κυπριακής ΑΟΖ από τη μία και με την εισβολή στη Σύρια από την άλλη. Ο Ερντογάν απο πρωταγωνιστής στο παρασκήνιο αποσταθεροποίησης της Συρίας πλέον και με την ανοχή της Ευρωπαϊκή Κοινότητας και των μεγάλων γεωπολιτικών παικτών της περιοχής χτυπάει τους Κούρδους, αυτούς που αντιστάθηκαν στο Ισλαμικό κράτος. Μετά από 8 χρόνια αιματηρού εμφυλίου η Τουρκική εισβολή αποτέλεσε πηγή αίματος και ανθρώπινης κρίσης και όχι πηγή ειρήνης όπως την βάφτισε ο Ερντογάν ο οποίος, δεν σέβεται το διεθνές δίκαιο όσο και αν η Ελλάδα φωνάζει. Για αυτό τώρα χρειάζονται πραγματικές κυρώσεις. Ένα άμεσο πανευρωπαϊκό εμπάργκο όπλων που δεν θα περιορίζεται σε νέες παραγγελίες άλλα θα τερματίζει την παράδοση όπλων από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης άμεσα. Με στοχευμένες κυρώσεις σε όσους έχουν την ευθύνη για αυτές τις παραβιάσεις και βέβαια σε εμπορικές κυρώσεις που θα αποδεικνύουν ότι η Ευρώπη εννοεί αυτά που λέει. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα δεν πρέπει να είναι θεατής της επαναχάραξης στρατηγικής για την Τουρκία, αλλά να συνδιαμορφώσει αυτό το νέο πλαίσιο.Δηλαδή η Ελλάδα να είναι ενεργή στην λήψη αποφάσεων για το ευρωπαϊκό μέλλον της Τουρκίας όπως στα ζητήματα της υφαλοκρηπίδας και των «γκρίζων ζωνών» που την αφορούν άμεσα. Οφείλουμε να είμαστε πολύ ψύχραιμοι, προσεκτικοί και οι αποφάσεις μας να λαμβάνονται μέσω μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής, που δεν θα αλλοιώνεται από τις ρητορικές εξάρσεις των μελών της κυβέρνησης Ερντογάν, που στοχεύουν περισσότερο στο εσωτερικό ακροατήριο της Τουρκίας. Η χώρα μας λόγω της γεωγραφικής της θέσης θα είναι αυτή που θα υποστεί τις μεγαλύτερες συνέπειες. Για το λόγο αυτό πρέπει να συμμετάσχουμε σε αυτές τις συζητήσεις με ολοκληρωμένες προτάσεις που θα διασφαλίζουν τα εθνικά μας συμφέροντα.Συνεπώς, έχουμε χρέος να διατηρήσουμε το κεκτημένο της Συμφωνίας στο Ελσίνκι, όπου οι όποιες Ελληνοτουρκικές διαφορές μετεξελίχθηκαν σε Ευρωτουρκικές. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την ολοένα και αυξανόμενη επιθετικότητα της Τουρκίας.
Βιβλιογραφία- πηγές:
Άγγελος Συρίγος ,Ελληνοτουρκικές σχέσεις,Αθήνα,Εκδόσεις Πατάκη 2015
Υπουργείο Εξωτερικών,Ζητήματα Ελληνοτουρκικών Σχέσεων 2019 Διαθέσιμο σε:
https://www.mfa.gr/zitimata-ellinotourkikon-sheseon/
Αντώνης Κλαψής, Το μωσαϊκό των ελληνοτουρκικών 17-05-2015 Διαθέσιμο σε:
https://www.kathimerini.gr/815317/article/politismos/vivlio/to-mwsaiko-twn-ellhnotoyrkikwn
Θεοδωρής Λαπαναϊτης, Ελληνοτουρκική κρίση: Ο πόλεμος στο Αιγαίο, τα Ιμια, το Sismik και η Χάγη
11-12-2019 Διαθέσιμο σε :
https://www.in.gr/2019/12/11/politics/ellinotourkiki-krisi-o-polemos-sto-aigaio-ta-imia-sismik-kai-ta-imia/
Μουστάκης Ιωάννης, Οι Ελληνοτουρκικές κρίσεις του 1987 και του 1996: μια συγκριτική αναλυτική παρουσίαση των κρίσεων και των διεθνοπολιτικών παραμέτρων τους 2016 Διαθέσιμο σε:
http://pandemos.panteion.gr/index.php?op=record&lang=el&pid=iid:17346
Ελένη Μπολοβίνη, Πώς συνέβη το πραξικόπημα στην Τουρκία 16-07-2016 Διαθέσιμο σε:
https://www.iefimerida.gr/news/278510/pos-synevi-praxikopima-stin-toyrkia-kare-kare-thriler-ton-teleytaion-oron-eikones
REUTERS,Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία 20-07-2017 Διαθέσιμο σε:
https://www.cnn.gr/news/kosmos/story/85742/eyropaiko-koinovoylio-anastoli-ton-entaxiakon-diapragmateyseon-me-tin-toyrkia
Σάββας Ιακωβίδης, Η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και πόσο δεν αξιοποιήθηκε από τους ηγέτες μας 05-05-2019 Διαθέσιμο σε:
ΤαΝΕΑ TEAM, Εκρέμ Ιμάμογλου: Ποιος είναι ο «Ελληνας» που δεν έπρεπε να πάρει την Πόλη 23-06-2019