Γράφει η Ασπασία Μουσουλίδη
Στις εκλογές της 14ης Απριλίου του 2019 στη Φιλανδία νικητές αναδείχθηκαν οι Σοσιαλδημοκράτες συγκεντρώνοντας το ποσοστό του 17,7% (World, 2019). Δεύτεροι, ακολούθησαν οι Ευρωσκεπτικιστές με οριακή νίκη το 17,5%, δημιουργώντας ανησυχία τόσο στο κοινοβούλιο όσο και στους ψηφοφόρους, οι οποίοι αναμένουν κάποιο συνασπισμό του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος είτε με τη Κεντροδεξιά είτε με τους Πράσινους. Ουσιαστικά, στις φιλανδικές εκλογές σημειώθηκε κάτι που δεν περίμενε κανείς: Την επανεμφάνιση της Σοσιαλδημοκρατίας ως ενεργού παίκτη στα πολιτικά τεκταινόμενα μετά από 20 χρόνια σχεδόν. Η μεταβολή αυτή είναι σημαντική , καθώς η νίκη αυτή υποδηλώνει την ανάγκη του ορθολογικού ψηφοφόρου για αλλαγή σε οικονομική πολιτική.
Το παραδοσιακό ευρωπαϊκό αφήγημα θέλει την Φιλανδία να βρίσκεται στην κορυφή, όσον αφορά την δημόσια υγεία και εκπαίδευση και την ευημερία. Όπως σημειώνει ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης(ΟΟΣΑ) (OECD, 2017),το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε από το 2005 ενώ το 47% το 2012 δήλωνε ότι παραμένει ευχαριστημένο από τις επιδόσεις του κρατικού τομέα σε βελτίωση της δημόσιας υγείας και παιδείας.
Διάγραμμα 1ο: Άποψη των φιλανδών πολιτών για την κυβέρνηση(16- 65 ετών) το 2012
Ωστόσο, η οικονομική κατάσταση της Φιλανδίας δεν είναι τόσο «ρόδινη» όσο φαντάζει. Από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, παρουσιάζεται μια στασιμότητα της φιλανδικής οικονομίας λόγω της μείωσης των εξαγωγών της, αφού σημειώνεται παρακμή κάποιων εταιρειών της, όπως της Nokia και μείωση της συνολικής ανάπτυξης της χαρτοβιομηχανίας της χώρας (Forum, 2015). H Nokia υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες κινητών παγκοσμίως, αλλά δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στην πρόκληση των νέων τεχνολογιών του iPhone της Apple. Στη συνέχεια, σημαντικός ήταν ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης της Φιλανδίας στις αρχές του 1990, εξαιτίας αφενός της τραπεζικής κρίσης που έπληξε τις Σκανδιναβικές χώρες και αφετέρου της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης. Όσον αφορά το δεύτερο, οι φιλανδικές εξαγωγές υπήρξαν άμεσα συνδεδεμένες με την Σοβιετία, ενώ τα εμπορικά αντίποινα της Ρωσίας εναντίον της ΕΕ στην περίπτωση της Ουκρανικής κρίσης, έπληξαν τις Φιλανδικές εταιρείες (Walker, 2016).
Αρκετοί νεοφιλελεύθεροι στοχαστές θεωρούν πως η πτώση της παραγωγικότητας σε συνδυασμό με την αύξηση των μισθών στη Φιλανδία αποτελεί ακόμα ένα πρόβλημα της οικονομικής της δυσχέρειας, αμελώντας βέβαια το γεγονός ότι η μείωση του κόστους εργασίας και οι ελεύθερες μορφές απασχόλησης αυξάνουν τις οικονομικές ανισότητες. Οι φιλανδικές τράπεζες και η Κομισιόν υποστηρίζουν ότι για την άμεση αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης της, είναι αναγκαία η αναδιάρθρωση όλου του μισθολογικού συστήματός της, καθώς αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση η Φιλανδία δεν θα βρίσκεται πίσω μόνο από τη Σουηδία και τη Γερμανία, όσον αφορά την ανταγωνιστικότητά της αλλά θα ακολουθήσει την πορεία του νοτιοευρωπαϊκού μοντέλου (Καθημερινή, 2016).
Όπως παρατηρείται από σχετική έρευνα του ΟΟΣΑ (OECD, 2017), παρατηρούμε ότι στην μέση ηλικία εργαζομένων πολιτών υπάρχει περισσότερη ανισότητα όσον αφορά την εργασία, ενώ οι κάτοχοι πτυχίου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να βρούν άμεσα καλύτερη απασχόληση. Ιδιαίτερα, η οικονομική ανισότητα αυξάνεται στους μετανάστες δεύτερης γενιάς, οι οποίοι δυσαρεστούνται περισσότερο στον τομέα της ασφαλής διαμονής τους και θεωρούν ότι τα κρατικά προγράμματα πρόνοιας δεν επαρκούν.
Διάγραμμα 2ο: Ανισότητες στη Φιλανδία το 2017
Ακόμη, δοκιμάζονται οι οικονομικές σχέσεις της Φιλανδίας-ΕΕ όσον αφορά την παραμονή της στο ευρώ. Τη δεκαετία του 90’ η Φιλανδία υποτίμησε το νόμισμά της ως προς το μάρκο της Γερμανίας κατά το ένα τρίτο και μετά από μια τριετία λιτότητας και μεταρρυθμίσεων σταδιακά η κρίση υποχώρησε. Ωστόσο, στη ζώνη του ευρώ δεν μπορεί να πράξει κάτι αντίστοιχο, γεγονός που αρκετοί αντι-ευρωπαϊστές και πολίτες- πληγμένοι από την οικονομική δυσχέρεια της Φιλανδίας-να αντιτίθενται σθεναρά στο ευρώ. Για την αντιμετώπιση της κρίσης η κεντροδεξιά κυβέρνηση Sipilä προχώρησε στην εφαρμογή μέτρων λιτότητας από το 2016 και ύστερα, όπως ήταν οι περικοπές μισθών,οι μειώσεις δημοσίων αργιών και οι αυξήσεις του κόστους άδειας ασθενιών. Παράλληλα, θεσμοθέτησε το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα σε 560 ευρώ τον μήνα για τους ανέργους, χωρίς περαιτέρω προσπάθεια ένταξής τους στην αγορά εργασίας. Η τελευταία προσπάθεια της κυβέρνησης Sipilä ήταν η σταδιακή ιδιωτικοποίηση της υγείας ώστε να μειωθεί η κρατική δαπάνη σε υγειονομική περίθαλψη, γεγονός που ανάπτυξε τη δυσφορία του άνεργου Φιλανδού πολίτη και αποτέλεσε την αφορμή της παραίτησης της κυβέρνησής, αφού δεν κατάφερε να περάσει μια τέτοια τροπολογία.
Φαίνεται λοιπόν πως η ανάδυση των ακροδεξιών μορφωμάτων κατά μήκος της Ένωσης δεν είναι χαρακτηριστικό μόνο του Νοτιοευρωπαϊκού οικονομικού μοντέλου, αλλά όλων των χωρών που δεν κατάφεραν να ισορροπήσουν οικονομική ανάπτυξη και καταπολέμηση οικονομικών ανισοτήτων. Είναι πρόκληση για τη Φιλανδία να αποτελέσει μια αρχή αλλαγής της πολιτικής αυτής από τα Βόρεια με πρόταγμα πλέον την βιώσιμη οικονομία χωρίς αποκλεισμούς.
Βιβλιογραφία
Cohen-Setton, J. (2015). Finland and asymmetric shocks. Retrieved April 30, 2019, from Bruegel: http://bruegel.org/2015/12/finland-and-asymmetric-shocks/
Forum, W. E. (2015). What’s happening to Finland’s economy? Retrieved April 20, 2019, from: https://www.weforum.org/agenda/2015/07/whats-happening-to-finland-economy/
NEWS, B. (n.d.). Finland’s government resigns over failed healthcare reform. Retrieved April 25, 2019, from: https://www.bbc.com/news/world-europe-47496326
OECD. (2017). How’s life in Finland?
Walker, A. (2016). Finland: The sick man of Europe? Retrieved April 20, 2019, from BBC NEWS: https://www.bbc.com/news/business-35656150
World, T. (2019) Finland elections: The world’s happiest nation is slipping to the far-right. Retrieved April 30, 2019, from: https://www.trtworld.com/magazine/finland-elections-the-world-s-happiest-nation-is-slipping-to-the-far-right-26074
Η Καθημερινή. (2016). Φινλανδία, ο νέος ασθενής της Ευρώπης με αξιολόγηση ΑΑΑ. Retrieved Απρίλιος 30, 2019, από: http://www.kathimerini.gr/847398/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/finlandia-o-neos-as8enhs-ths-eyrwphs-me-a3iologhsh-aaa