Γράφει η Κατερίνα Κίτου
Οι εικόνες Αυστριακών αστυνομικών με το τεθωρακισμένο όχημα τους, καθώς επίσης και ειδικών δυνάμεων της Πολωνίας, της Τσεχίας και της Κύπρου, στις Καστανιές Έβρου αναδεικνύουν μία πρωτόγνωρη, για τα Ελληνικά δεδομένα, ευρωπαϊκή στήριξη και αλληλεγγύη προς αντιμετώπιση ενός ζητήματος που απασχολεί ιδιαίτερα την χώρας μας. Το ζήτημα αυτό, που δεν είναι σαφώς μόνο Ελληνικό, δεν είναι άλλο από τις μεγάλες προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές που δεν είναι αποτέλεσμα αυθόρμητης κινήσεως αλλά κατευθυνόμενης αποστολής επί σχεδίου της γείτονος Τουρκίας, τουλάχιστον ως προς τη χώρα μας, δημιουργώντας έκρυθμες καταστάσεις τόσο στα ελληνικά-Ευρωπαϊκά σύνορα της Ελλάδας όσο και στα νησιά μας. Αυτές οι εικόνες επιτρέπουν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες να κάνουν ηχηρή την παρουσία τους τόσο μέσω δηλώσεων τονίζοντας την υποστήριξη τους, όσο και πιο χειροπιαστά με την διάθεση δυνάμεων τους, αφήνοντας περιθώρια για περαιτέρω ενέργειες, ώστε να μην μείνει η Ελλάδα μόνη της στην αντιμετώπιση του ζητήματος. Μια τέτοια χώρα ήταν η Αυστρία η οποία έδειξε την άμεση στήριξη της στην Ελλάδα μέσω της αποστολής δυνάμεων της στα σύνορα. Ένα ερώτημα που ευλόγως προκύπτει εδώ, έχει να κάνει με το επίπεδο των διπλωματικών σχέσεων Ελλάδος-Αυστρίας, ιδιαίτερα στο μεταναστευτικό ζήτημα και κατά πόσο επηρεάστηκαν από τη Μεταναστευτική Κρίση των προηγούμενων ετών.
Στις 10 Μαρτίου του 2020 συναντήθηκε στα πλαίσια επίσημης επίσκεψης, στην Βιέννη ο Πρωθυπουργός της Χώρας Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Καγκελάριο της Αυστρίας Sebastian Kurz. Στο επίκεντρο των συζητήσεων[1] των δύο πολιτικών αρχηγών τέθηκαν και οι τρέχουσες εξελίξεις στο μεταναστευτικό ζήτημα με τον κ. Kurz να εκφράζει την ετοιμότητα στην οποία βρίσκεται η χώρα του να συνδράμει την Ελλάδα, σε συνέχεια επαφών του ‘Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών με των Αυστριακό ομόλογό του κ. Schallenberg. Απ’τη μεριά του ο κ. Μητσοτάκης αναγνώρισε τις έμπρακτες κινήσεις τόσο της Αυστρίας όσο και άλλων χωρών που μέχρι εκείνη τη στιγμή είχαν αποστείλει δυνάμεις στα ελληνοτουρκικά σύνορα και αναφέρθηκε συμβολικά στις σημαίες όλων αυτών των χωρών που θα κυματίζουν μαζί! Συμβολική ήταν και η δήλωση[2] του κ. Kurz ότι «η Αυστρία θα συμβάλλει με άμεση επιπλέον βοήθεια προς την Ελλάδα. Πρέπει να κάνουμε τα πάντα, ώστε τα ελληνικά σύνορα προς την Τουρκία να παραμείνουν κλειστά και να μην ενδώσουμε στο παιχνιδάκι του Ερντογάν». Αισθητή είναι λοιπόν η παρουσία στην περιοχή του Έβρου 13 Αυστριακών αστυνομικών, μέλη της ειδικής μονάδας EKO Cοbra [3] αντίστοιχα μέλη της ΕΚΑΜ (Ειδική Κατασταλτική Αντιτρομοκρατική Μονάδα), καθώς και το τεθωρακισμένο όχημα που αποτελεί ένα ειδικό όχημα της αυστριακής αστυνομίας με θερμικές κάμερες και συστήματα εντοπισμού.
Δεν φαίνεται πάντως, να ήταν τόσο υποστηρικτική η στάση της Αυστρίας απέναντι στην Ελλάδα. Στάθηκε στην αδυναμία της Ελλάδας μονομερώς, αντί να δει το ζήτημα ολιστικά, όπως άλλωστε έχει κάνει και στο παρελθόν, με βαρύτερους τόνους. Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο κ. Kurz είχε εκφράσει την άρνηση του, η χώρα του να δεχθεί νέους πρόσφυγες από τους Ελληνικούς καταυλισμούς. Στο όχι και μακρινό 2016 όπου πάλι βρίσκονταν στο προσκήνιο το προσφυγικό ζήτημα, στο Συμβούλιο των Υπουργών Εσωτερικών της Ε.Ε., η Αυστριακή Υπουργός Εσωτερικών, Γιοχάνα Μικλ-Λάιτνερ, είπε χαρακτηριστικά πως «εάν η Ελλάδα δεν μπορεί να προστατεύσει τα σύνορά της, θα πρέπει να τεθεί το ερώτημα για το εάν αυτή μπορεί να συνεχίσει να είναι εξωτερικό σύνορο της Σένγκεν». Και συμπλήρωσε δείχνοντας ακόμα περισσότερο την δυσαρέσκεια της Αυστρίας; πως η χώρα της δεν έχει καμία κατανόηση για το ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να προστατεύσει τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Όμως δεν στάθηκε μόνο εκεί. Η Αυστριακή Υπουργός παρατήρησε επίσης πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε επενδύσει για την προστασία των συνόρων έως το 2013 πάνω από 380 εκατομμύρια ευρώ, και εξέφρασε τη πεποίθησή της, πως η Frontex προσφέρει τη μεγαλύτερη προστασία για την Ελλάδα. Η απάντηση της Ελλάδας στο συγκεκριμένο γεγονός, που πήρε έκταση, ήρθε από τον τότε Υπουργό Εσωτερικών, αρμόδιο για θέματα Μεταναστευτικής Πολιτικής κ. Γιάννη Μουζάλα [4], σε μορφή δελτίου τύπου[5], όπου τονίστηκε η μη φιλική και μονομερή στάση της Αυστρίας, διαψεύδοντας τις δηλώσεις τις Αυστριακής Υπουργού αναφέροντας ενδεικτικά ότι «η κα. Μικλ-Λάιτνερ παρασύρει την Αυστρία σε όλο και πιο εχθρικές ενέργειες απέναντι στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να δικαιολογήσει τις προηγούμενες αντιευρωπαϊκές μονομερείς ενέργειές της και την απομόνωση που αυτές προκάλεσαν» και κλείνοντας με το ότι τέτοιες ενέργειες και δηλώσεις «δεν βοηθούν στην επίλυση του προβλήματος αλλά στη διόγκωσή του».
Η μεταναστευτική κρίση αποδείχθηκε ότι θέτει τις διμερείς σχέσεις σε αμφισβήτηση και δημιουργεί ένα αμφιλεγόμενο περιβάλλον τόσο για τα δύο κράτη όσο και ευρύτερα εντός της Ε.Ε. . Φαίνεται πάντως το μεταναστευτικό να αποτελεί ένα μικρό ρήγμα μεταξύ των σχέσεων των δύο χωρών. Υποβόσκει μια ιστορικότητα στις σχέσεις των δύο κρατών που υποδηλώνουν και έναν μικρό συναισθηματισμό καθώς όταν άρχισαν οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Αυστρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ολοκληρώθηκαν τον Μάρτιο του 1994[6],η ΕΕ ήταν υπό Ελληνική προεδρεία. Συνεπώς, η υπογραφή της Συνθήκης Προσχώρησης της Αυστρίας στην Ε.Ε στην Κέρκυρα, αποτέλεσε το εποικοδόμημα για την διερεύνηση της αυστριακής-ελληνικής συνεργασίας. Μάλιστα, στο πιο πρόσφατο 2019, τον Μάρτιο, η Πρέσβης της Αυστρίας, κα. Madame Andrea Ikić – Böhm, δήλωσε[7] ότι οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας Αυστρίας, βρίσκονται σε πάρα πολύ ικανοποιητικό επίπεδο. Τόνισε βέβαια την σημασία, και θέτει ως μεγάλο πλεονέκτημα την παρουσία, του Ευρωπαϊκού ινστιτούτου επικοινωνίας (ECI) [8]που προωθεί την ακαδημαϊκή ταυτότητα των δύο χώρων. Εξέφρασε επίσης στην συνέντευξη ότι η Αυστρία θέλει να επιτύχει μια βιώσιμη συνεργασία με την Ελλάδα στα διεθνή φόρουμ. Έγινε αναφορά και σε πιο πρακτικά ζητήματα όπως το ότι η Πρεσβεία είναι το πρώτο σημείο επαφής για τους Αυστριακούς πολίτες που ζουν στην Ελλάδα ή διαμένουν ως τουρίστες[9], όπου τα ποσοστά είναι αρκετά μεγάλα[10], αλλά και στο πρόγραμμα “Advantage Austria” όπου παρέχεται υποστήριξη στους Αυστριακούς επενδυτές στην Ελλάδα.
Η Αυστρία επίσης έχει ασχοληθεί ενεργά με διπλωματικά ζητήματα της Ελλάδας ως εταίρος της στην Ε.Ε. αλλά και στα πλαίσια διαπραγματεύσεων στο ζήτημα ονομασίας και όχι μόνο της νυν Βορείου Μακεδονίας. Η Αυστριακή Υπουργός Εξωτερικών κα. Κάριν Κνάισλ είχε φιλοξενήσει στις 30 Μαρτίου στη Βιέννη τη δεύτερη τριμερή συνάντηση για το θέμα του ονόματος, ανάμεσα στον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών κ. Νίκο Κοτζιά, τον ομόλογό του κ. Νίκολα Ντιμιτρόφ και τον ειδικό απεσταλμένο του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών κ. Μάθιου Νίμιτς. Μάλιστα έπειτα από την επίτευξη της Συμφωνίας έσπευσε[11] σε συγχαρητήρια στην Ελλάδα και τη Βόρεια Μακεδονία για την επίλυση της μακρόχρονης διαφοράς για το όνομα τονίζοντας ότι ήταν ‘‘μία επιτυχία για τον διάλογο και την διπλωματία’’. Στους ίδιους τόνους ακολούθησε και ο Αυστριακός καγκελάριος κος Σεμπάστιαν Κουρτς.
Η αλλαγή στάσης της Αυστρίας απέναντι στην Ελλάδα σχετικά με το μεταναστευτικό από το 2016 μέχρι σήμερα έχει να κάνει και με την συνειδητοποίηση ότι οι απειλές της Τουρκιάς στα σύνορα δεν αποτελούν μόνο σύνορα της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης. Ζητήματα λοιπόν, όπως το μεταναστευτικό, που είναι αρκετά κρίσιμο και πολυμορφικό, απαιτούν μια ποιο επισταμένη προσοχή γιατί μπορεί να οπισθοδρομήσει ή ευδοκιμήσει η συνεργασία μεταξύ των κρατών για κάποια χρονική περίοδο. Μια επιτυχημένη, όμως και ευημερούσα συνεργασία σε διεθνή φόρουμ είναι προς το συμφέρον της Αυστρίας, της Ελλάδας αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Βιβλιογραφία
The Diplomat, Η αυστριακή οικονομία και οι διμερείς οικονομικές σχέσεις με την Ελλάδα,23 Μαΐου 2016. Διαθέσιμο σε: https://thediplomat.gr/el/aystriaki-oikonomia-dimereis-oikonomikes-sxeseis/
Primeminister.gr, Greek Prime Minister Kyriakos Mitsotakis meets with Austrian Chancellor Sebastian Kurz, 10 Μαρτίου 2020. Διαθέσιμο σε: https://primeminister.gr/en/2020/03/10/23542
QJNT, Austrian Ambassador Andrea Ikić – Böhm on Hellenic- Austrian Relations and ECI, 28 Μαρτίου 2019. Διαθέσιμο σε: http://www.qjnt.gr/index.php/qjnt/nea/elliniko-campus/item/530-interview-of-the-austrian-ambassador-in-greece-at-the-businessnews-magazine
Skai, Έβρος: Με ΕΚΑΜ και αστυνομικούς από Αυστρία, Πολωνία, Τσεχία και Κύπρο απαντά η Αθήνα, 10 Μαρτίου 2020.Διαθέσιμο σε: https://www.skai.gr/news/greece/evros-me-ekam-astynomikous-apo-aystria-polonia-tsexia-kai-kypro-apanta-i-athina
Mfa.gr, Διμερείς Σχέσεις με την Αυστρία, 23 Απριλίου 2015.Διαθέσιμο σε: https://www.mfa.gr/missionsabroad/austria/bilateral-relations/political-relations.html
CNN Greece, Διαψεύδει το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής την Αυστριακή ΥΠΕΣ, 25 Φεβρουαρίου 2016.Διαθέσιμο σε: https://www.cnn.gr/news/politiki/story/23092/diapseyei-to-ypoyrgeio-metanasteytikis-politikis-tin-aystriaki-ypes
Newpost, Δελτίου Τύπου ΥΠΕΣ,25 Φεβρουαρίου 2016.Διαθέσιμο σε: https://newpost.gr/storage/photos/w_800px/201602/screenshot-4469.png
Skai, Αυστριακή ΥΠΕΞ: Συγχαρητήρια σε Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία,13 Ιουνίου 2018.Διαθέσιμο σε: https://www.skai.gr/news/world/aystriaki-ypeks-sygxaritiria-se-ellada-kai-voreia-makedonia
Φωτογραφία, AP Photo/Ronald Zak. Διαθέσιμη σε: https://www.iefimerida.gr/politiki/koyrts-se-mitsotaki-eygnomono-tin-ellada-gia-tin-prostasia-ton-synoron-tis-ee
[1] https://primeminister.gr/en/2020/03/10/23542
[2] https://m.naftemporiki.gr/story/1570521
[3] https://www.protothema.gr/greece/article/984506/evros-deite-video-me-tin-cobra-tin-austriaki-ekam-pou-peripolei-sta-sunora/
[4] https://www.cnn.gr/news/politiki/story/23092/diapseyei-to-ypoyrgeio-metanasteytikis-politikis-tin-aystriaki-ypes
[5] https://newpost.gr/politiki/518361/moyzalas-kata-laitner-h-aystriakh-ypes-den-leei-alhtheia
[6] https://www.mfa.gr/missionsabroad/austria/bilateral-relations/political-relations.html
[7] στη συνέντευξη της στο Business News Magazine από το Direction Business Network
[8] http://www.qjnt.gr/index.php/qjnt/nea/elliniko-campus/item/530-interview-of-the-austrian-ambassador-in-greece-at-the-businessnews-magazine
[9] https://thediplomat.gr/el/aystriaki-oikonomia-dimereis-oikonomikes-sxeseis/
[10] περίπου 500.000 Αυστριακοί τουρίστες κάθε χρόνο σύμφωνα με ΟΕΥ.
[11] https://www.skai.gr/news/world/aystriaki-ypeks-sygxaritiria-se-ellada-kai-voreia-makedonia