Γράφει η Χρυσούλα Τσουχλαράκη
Αναπόσπαστο κομμάτι κάθε οικονομίας είναι οι αγορές. Προϊόντα των αγορών αποτελούν αγαθά, υπηρεσίες, οργανισμοί ή μια ιδέα ή ένα πρόσωπο. Ο καθένας βάσει διάφορων παραγόντων, όπως βιολογικές ανάγκες, εισόδημα, συνήθειες, επιθυμίες και τρέχουσα ψυχολογική κατάσταση, επιλέγει ένα σύνολο προϊόντων που θέλει να καταναλώσει και τελικά να αγοράσει. Όλη αυτή η διαδικασία μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε δια ζώσης σε καταστήματα, είτε διαδικτυακά μέσω εξειδικευμένων πλατφορμών.
Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας πολλές δραστηριότητες έχουν μετατοπιστεί από τον φυσικό χώρο στον κυβερνοχώρο. Έτσι, λοιπόν, οι αγορές προσαρμόστηκαν στις νέες εξελίξεις και έδωσαν τη δυνατότητα στους καταναλωτές να προμηθεύονται προϊόντα με το πάτημα μερικών κουμπιών. Αυτή η περίπτωση κατανάλωσης φαίνεται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, καθώς μπορεί κανείς να εφοδιάζεται από την άνεση του σπιτιού του. Ωστόσο, πολλοί εξακολουθούν να είναι υπέρ του παραδοσιακού τρόπου προμήθειας προϊόντων, αγοράζοντάς τα απευθείας από το κατάστημα. Επομένως, γίνονται ιδιαίτερα αντιληπτές οι διαφορές μεταξύ δια ζώσης και διαδικτυακών αγορών.
Όσον αφορά τις on-line αγορές, αυτές αποτελούν την τρίτη δημοφιλέστερη δραστηριότητα στο διαδίκτυο. Γενικά, οι περισσότεροι χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά καταστήματα ως μέθοδο έρευνας και σύγκρισης τιμών. Το αγοραστικό κοινό συχνά επιλέγει να καταναλώσει προϊόντα από ηλεκτρονικά καταστήματα που έχουν και φυσική υπόσταση, διαθέτοντας έτσι εμπιστοσύνη για αυτά. Επίσης, θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα άτομα που προμηθεύονται προϊόντα με αυτόν τον τρόπο έχουν έναν «ενσύρματο τρόπο ζωής», δηλαδή, χρησιμοποιούν ιδιαίτερα συχνά το διαδίκτυο κι είναι εξοικειωμένοι με αυτό.
Οι on-line αγορές πολλές φορές επιλέγονται από τους καταναλωτές ανάλογα με τον διαθέσιμο χρόνο τους. Υπάρχουν αυτοί που έχουν περιορισμένο ελεύθερο χρόνο και συνεπώς χρειάζονται γρήγορες λύσεις για την αγορά των προϊόντων τους. Έτσι, όπου κι αν βρίσκονται, με τη χρήση ενός κινητού, ενός tablet ή ενός υπολογιστή μπορούν με μερικά πατήματα κουμπιών να προμηθευτούν ό,τι επιθυμούν. Παρόλα αυτά, υπάρχουν άτομα που θεωρούνται «ψυχαγωγικοί αγοραστές». Αυτός ο τύπος καταναλωτών απολαμβάνει τη διαδικασία των ηλεκτρονικών αγορών, ενώ παράλληλα αφιερώνει και ελεύθερο χρόνο για την πραγματοποίησή τους. Επισημαίνεται, μάλιστα, ότι όσοι κάνουν αγορές διαδικτυακά, παρουσιάζονται περισσότερο καινοτόμοι, λάτρεις της ποικιλίας, ενώ ταυτόχρονα είναι ιδιαίτερα παρορμητικοί.
Στις μέρες μας, πέραν των διαδικτυακών αγορών, που προέκυψαν ως απόρροια της εξέλιξης της τεχνολογίας, εξακολουθεί να υφίσταται και ο παραδοσιακός τρόπος αυτών. Αυτός αφορά την απευθείας αγορά προϊόντων από το κατάστημα. Σε αυτή την περίπτωση, ο καταναλωτής κινείται με γνώμονα την ευκολία, καθώς θεωρεί ότι αυτή η διαδικασία είναι πιο απλή, αφού μπορεί να παραλάβει τα προϊόντα που επιθυμεί, τη στιγμή που τα επιλέγει. Επιπλέον, στις φυσικές αγορές υπάρχει το στοιχείο της εμπειρίας. Έτσι, ο καταναλωτής μπορεί να έρθει άμεσα σε επαφή με το προϊόν και να το επεξεργαστεί απευθείας. Γίνεται, λοιπόν, κατανοητό ότι το στοιχείο που ξεχωρίζει τις παραδοσιακές αγορές από τις ηλεκτρονικές είναι η επαφή.
Επιπροσθέτως, η καταναλωτική συμπεριφορά στα καταστήματα επηρεάζεται άμεσα από τις λεγόμενες «αυθόρμητες αγορές», δηλαδή τις αγορές χωρίς προγραμματισμό. Αυτές κατηγοριοποιούνται σε τέσσερα είδη: αγνές, υπόδειξης, υπενθύμισης και προγραμματισμένες. Οι αγνές αυθόρμητες αγορές αφορούν την απόκτηση ενός προϊόντος βάσει συναισθήματος. Στις αυθόρμητες αγορές υπόδειξης ο πελάτης, κατά τη διάρκεια των αγορών του, βλέπει ένα προϊόν και φαντάζεται πώς μπορεί να το αξιοποιήσει και τελικά αποφασίζει να το πάρει. Όσον αφορά τις αυθόρμητες αγορές υπενθύμισης, ο αγοραστής βλέπει ένα αγαθό το οποίο είναι είδος πρώτης ανάγκης και θυμάται ότι χρειάζεται να το αγοράσει. Τέλος, οι προγραμματισμένες αυθόρμητες αγορές αφορούν την αγορά προϊόντων, αφού πρώτα κανείς έχει προσέξει και συγκρίνει την τιμή με άλλα όμοια τους. Καταλαβαίνει, λοιπόν, κανείς ότι στα καταστήματα ο πελάτης επηρεάζεται άμεσα για το πώς θα κινηθεί καταναλωτικά, καθώς γύρω του υπάρχει πληθώρα αγαθών κι έτσι μπορεί να ανατραπεί η προγραμματισμένη αγορά.
Παρόλο που η καταναλωτική συμπεριφορά παρουσιάζει διαφορές στο φυσικό και το διαδικτυακό χώρο, παρατηρούνται και ορισμένες ομοιότητες. Ο διαδικτυακός αγοραστής δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες διαφορές από τον παραδοσιακό σχετικά με τη συνείδηση του brand. Αυτό σημαίνει ότι ο καταναλωτής είτε έκανε κάποια αγορά δια ζώσης είτε on-line, αν επιθυμούσε να αγοράσει το προϊόν μια συγκεκριμένης μάρκας, θα το έκανε έτσι κι αλλιώς. Ακόμη, και στις δύο περιπτώσεις ο αγοραστής, αν εκδήλωνε κάποια απορία, θα είχε τη δυνατότητα επικοινωνίας με το αντίστοιχο κατάστημα, αν και στη μία περίπτωση η ερώτηση θα ήταν δυνατό να απαντηθεί αμέσως, ενώ στην άλλη ίσως να χρειαζόταν να περάσει κάποιο διάστημα, λόγω ασύγχρονης επικοινωνίας.
Τέλος, σημειώνεται ότι, για να προβεί κανείς σε μια φυσική ή ηλεκτρονική αγορά, χρειάζεται να αναλυθεί η τρέχουσα κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Πολλές φορές η έλλειψη χρόνου, η ψυχολογία, το εισόδημα και οι συγκυρίες που βιώνει ανατρέπουν την προγραμματισμένη αγοραστική διαδικασία, είτε διαδικτυακή είτε παραδοσιακή.
Πηγή εικόνας: http://www.lekhmart.com/online-shopping-vs-traditional-shopping/
Βιβλιογραφία:
- Μυλωνάς, Μ-Ν. Η επιρροή των πεποιθήσεων για τα διαδικτυακά καταστήματα στην διαδικτυακή αυθόρμητη αγορά. Αποθετήριο ΤΕΙ ΑΜΘ «Θεόδωρος Τριβέλλας». Οκτώβριος, 2013. Διαθέσιμο στο http://digilib.teiemt.gr/jspui/bitstream/123456789/690/1/022013201.pdf (προσπελάστηκε 14/4/2021).
- Χουλιαρά Α. Οι παράγοντες που επιδρούν στην online αγοραστική συμπεριφορά.ΨΗΦΙΔΑ-Ψηφιακή Βιβλιοθήκη και Ιδρυματικό Αποθετήριο. 2009. Διαθέσιμο στο https://dspace.lib.uom.gr/bitstream/2159/13572/1/XouliaraMsc2009.pdf (προσπελάστηκε 30/3/2021)
- Li N. and Zhang P. Consumer Online Shopping attitudes and behaviour: an assessment of research.Association for Information Systems AIS Electronic Library. Δεκέμβριος, 2002. Διαθέσιμοστοhttps://aisel.aisnet.org/cgi/viewcontent.cgi?article=1433&context=amcis2002
(προσπελάστηκε 28/3/2021) - Tendai M. and Crispen Ch. In-store shopping environment and impulsive buying. ResearchGate. Ιούλιος, 2009. Διαθέσιμο στο https://www.researchgate.net/publication/228349701_In-store_shopping_environment_and_impulse_buying (προσπελάστηκε 31/3/2021)