Γράφει ο Γιώργος Συμεωνίδης
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) αντιπροσωπεύουν στο Λουξεμβούργο τον κεντρικό πυλώνα για τη δημιουργία ενός βιώσιμου ενεργειακού συστήματος, καθώς αναμένεται να συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος, στην ασφάλεια του εφοδιασμού και στην οικονομική ανάπτυξη. Η αξιοποίηση των εθνικών δυνατοτήτων αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα της πολιτικής του Λουξεμβούργου, η οποία βασίζεται κυρίως σε τρεις τομείς: κατά πρώτον, απαιτείται εντατική ανάπτυξη της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας. Συγκεκριμένα, στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, η βιομάζα και ο άνεμος αναμένεται να αντιπροσωπεύουν στο μέλλον τις δύο κορυφαίες επιδόσεις, ενώ στον τομέα της θέρμανσης, εκτός από την ανάπτυξη μιας παροχής θερμότητας συνδεδεμένης στο δίκτυο με βάση τη βιομάζα, σχεδιάζεται η ενίσχυση της αποκεντρωμένης παραγωγής θέρμανσης. Στα νοικοκυριά, εκτός από τη βιομάζα, οι τεχνολογίες ηλιακής θερμικής ενέργειας και αντλιών θερμότητας θα χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο. Το Λουξεμβούργο προτίθεται πρωτίστως να συνεχίσει την προώθηση των ΑΠΕ στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας μέσω των τιμολογίων τροφοδότησης και των επενδυτικών κινήτρων, καθώς και στον τομέα της θέρμανσης μέσω επενδυτικών κινήτρων.
Ο δεύτερος πυλώνας αφορά την ενέργεια από ΑΠΕ στον τομέα των μεταφορών. Εδώ πρέπει να επιτευχθεί ο στόχος του 10% που καθορίστηκε από σχετική Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αυτό το πλαίσιο το Λουξεμβούργο, λόγω του περιορισμένου δυναμικού της γης, επικεντρώνεται αρχικά στις βιώσιμες εισαγωγές βιοκαυσίμων απαιτώντας ένα ποσοστό βιοκαυσίμων να προστίθεται στα κανονικά καύσιμα, αλλά και στο σχεδιασμό μιας φιλόδοξης ανάπτυξης της ηλεκτροκίνησης στις δημόσιες και στις ιδιωτικές μεταφορές.
Ο τρίτος κύριος πυλώνας αφορά τους μηχανισμούς συνεργασίας. Με βάση την περιορισμένη εθνική δυναμικότητα και σύμφωνα με την τωρινή κατάσταση, το Λουξεμβούργο πρέπει να βασιστεί στην αξιοποίηση αυτών των μηχανισμών για να μπορέσει να επιτύχει το συνολικό στόχο του 11%. Οι αρχικές αναλύσεις υποδηλώνουν ότι ένας συνδυασμός κοινών έργων και στατιστικών μεταφορών μπορεί να αντιπροσωπεύει την πιο αποτελεσματική λύση.
Γενικά, η στρατηγική του Λουξεμβούργου για ΑΠΕ στοχεύει στην αποτελεσματική σύνδεση της ενεργειακής και οικονομικής πολιτικής της χώρας. Με αυτόν τον τρόπο, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και επενδυτικών ευκαιριών καθώς και η τόνωση της οικονομίας θα συνοδεύσει το σχέδιο για τη συνεχή ανάπτυξη των ΑΠΕ στο Λουξεμβούργο. Το Λουξεμβούργο γνώρισε έντονη οικονομική ανάπτυξη και αύξηση του πληθυσμού μεταξύ 2008 και 2018. Για το μεγαλύτερο μέρος αυτής της δεκαετίας, η ζήτηση ενέργειας και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μειώθηκαν σημαντικά, αλλά άρχισαν να αυξάνονται και πάλι το 2016. Η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει φιλόδοξους στόχους του ενεργειακού τομέα, όπως η μείωση κατά 50-55% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου έως το 2030. Το Λουξεμβούργο αντιμετωπίζει προκλήσεις για την επίτευξη αυτών των στόχων, καθώς οι χαμηλές τιμές ενέργειας για τους καταναλωτές δημιουργούν εμπόδιο στις επενδύσεις που απαιτούνται για την ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενώ η χώρα διαθέτει ένα μεγάλο ενεργειακό μείγμα ορυκτών καυσίμων που οφείλεται στην υψηλή ζήτηση για καύσιμα μεταφοράς, κυρίως από τη διέλευση φορτηγών.
Το Λουξεμβούργο συμμετέχει ενεργά στην ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, ένας τομέας που μεταμορφώνεται γρήγορα καθώς αυξανόμενα μερίδια μεταβλητής παραγωγής ανανεώσιμων πηγών, όπως η αιολική και ηλιακή, επικεντρώνονται στη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού. Σε αυτό το πλαίσιο, το Λουξεμβούργο σχεδιάζει να επεκτείνει και να αναβαθμίσει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά η χώρα θα επωφεληθεί περαιτέρω από την εφαρμογή μέτρων για την αύξηση της αποθήκευσης ενέργειας και της απόκρισης από πλευράς ζήτησης στο σύστημα ισχύος της. Είναι επίσης σημαντικό να διασφαλιστούν ανταγωνιστικές αγορές που προωθούν την καινοτομία και τις νέες ενεργειακές υπηρεσίες.
Για τις ενεργειακές πολιτικές του Λουξεμβούργου το 2014, η χώρα έχει σημειώσει πρόοδο όσον αφορά τις προτεραιότητες του ενεργειακού τομέα, τη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού, την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης, την αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG). Από το 2007 έως το 2017, το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) του Λουξεμβούργου αυξήθηκε κατά 18% και ο πληθυσμός του αυξήθηκε κατά 24%, η ταχύτερη αύξηση του πληθυσμού μεταξύ των χωρών μελών του ΔΟΕ. Κατά την ίδια περίοδο, η συνολική τελική κατανάλωση μειώθηκε κατά 7%, υποδηλώνοντας αποσύνδεση της ενεργειακής ζήτησης από το ΑΕΠ και την αύξηση του πληθυσμού. Η χώρα πέτυχε επίσης αξιοσημείωτες μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το 2017, οι συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μειώθηκαν κατά 20% από το 1990 και 21% από το 2005. Από το 2008 έως το 2018, το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο Λουξεμβούργο στον συνολικό εφοδιασμό πρωτογενούς ενέργειας (TPES) υπερδιπλασιάστηκε, συγκεκριμένα από 3,3% έφτασε στο 7,5%.
Περισσότερο από το 10% της ηλεκτρικής ενέργειας του Λουξεμβούργου προέρχεται από ΑΠΕ, σύμφωνα με την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και Τηλεπικοινωνιών της χώρας. Η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από αιολική και ηλιακή ενέργεια ή από οργανικά υλικά αυξήθηκε κατά 14% το 2018 σε σύγκριση με το 2017, σύμφωνα με σχετική έκθεση της ρυθμιστικής αρχής Institut Luxembourgeois de Régulation (ILR). Η παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας στη χώρα έχει διπλασιαστεί τα τελευταία πέντε χρόνια, σύμφωνα με εκτιμήσεις του κ. Claude Hornick, Διευθυντή Ενεργειακών Υπηρεσιών της ILR. Επίσης διαπιστώθηκε ότι περίπου το 60% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στο Μεγάλο Δουκάτο προέρχεται από τη βιομηχανία, το 13% από τα νοικοκυριά και το υπόλοιπο 27% από τις διοικητικές υπηρεσίες και άλλες δραστηριότητες.
Το Λουξεμβούργο παράγει το 15% της δικής του ηλεκτρικής ενέργειας από πράσινες πηγές, ενώ το υπόλοιπο προέρχεται από εισαγωγές από τη Γερμανία (63%) και από τη Γαλλία (περίπου το 20%). Η χώρα έχει σήμερα στόχο να φτάσει το 11% της ενέργειας να προέρχεται από ΑΠΕ έως το 2020. Η έκθεση της Ρυθμιστικής Αρχής για την Ενέργεια διαπίστωσε επίσης ότι η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις αυξήθηκε κατά 5% και η τιμή του φυσικού αερίου κατά 6% το 2018. Ωστόσο, τα χαμηλά τέλη και φόροι σημαίνουν ότι το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για τις εταιρείες του Λουξεμβούργου παραμένει χαμηλότερο από ό,τι στις γειτονικές χώρες.
Οι σχετικές οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελούν βασικό μοχλό των στόχων και της πολιτικής στον τομέα της ενέργειας του Λουξεμβούργου. Η χώρα δεσμεύεται επίσης σύμφωνα με τους διεθνείς κλιματικούς στόχους του Πρωτοκόλλου του Κιότο και της Συμφωνίας για το Κλίμα του Παρισιού. Το Λουξεμβούργο πιέζει για μια πιο επιθετική προσέγγιση για τη μετάβαση της ενέργειας σε επίπεδο ΕΕ και σε ορισμένες περιπτώσεις έχει υιοθετήσει εθνικούς στόχους που υπερβαίνουν τις απαιτήσεις των κοινοτικών οδηγιών, με το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας του Λουξεμβούργου σταδιακά να αυξάνεται.
Συγκεκριμένα, οι ΑΠΕ αντιπροσώπευαν το 6,4% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας το 2017, ωστόσο, όπως βλέπουμε και στην παρακάτω εικόνα, το Λουξεμβούργο βρίσκεται στην τρίτη από το τέλος θέση αναφορικά με το ποσοστό της ενέργειας που χρησιμοποιείται και προήλθε από ΑΠΕ μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας. Αυτό δείχνει ότι υπάρχουν ακόμα πολλά περιθώρια βελτίωσης.
Στο Λουξεμβούργο, η ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ προωθείται μέσω ενός τιμολογίου τροφοδοσίας, ενός τιμολογίου premium καθώς και μέσω επιδοτήσεων. Η υλοποίηση και η λειτουργία νέων φωτοβολταϊκών σταθμών ενέργειας υποστηρίζονται μέσω διαγωνισμών, ενώ η παραγωγή θερμότητας από ΑΠΕ προωθείται μέσω τεσσάρων διαφορετικών συστημάτων επιδότησης. Τέλος, το μόνο σύστημα στήριξης για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που χρησιμοποιείται στις μεταφορές είναι ένα σύστημα ποσοστώσεων.
Στο Λουξεμβούργο η πρόσβαση ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στο δίκτυο υπόκειται στις γενικές διατάξεις της ενεργειακής νομοθεσίας. Η ηλεκτρική ενέργεια που προέρχεται από ΑΠΕ δεν έχει κάποιου είδους προτεραιότητα, ενώ η πρόσβαση στο δίκτυο παρέχεται σύμφωνα με την αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων. Ωστόσο, η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από ΑΠΕ έχει διάφορα προνόμια, όπως μείωση κόστους ή προτιμητέα χρήση σε περίπτωση απώλειας ενέργειας. Αρκετές πολιτικές στοχεύουν στην προώθηση της ανάπτυξης, εγκατάστασης και χρήσης των εγκαταστάσεων ΑΠΕ, όπως εκπαιδευτικά προγράμματα για εγκαταστάσεις ΑΠΕ, γενικά προγράμματα έρευνας, ανάπτυξης και επίδειξης καθώς και προγράμματα στήριξης για υποδομές ΑΠΕ. Το Λουξεμβούργο έχει υπογράψει μια συμφωνία με τη Λιθουανία και την Εσθονία έτσι ώστε η ηλεκτρική ενέργεια των δύο κρατών που περισσεύει να πωλείται προς το στόχο ΑΠΕ του πρώτου. Σε αντάλλαγμα, το Λουξεμβούργο θα συμβάλει στη χρηματοδότηση νέων έργων ΑΠΕ στη Λιθουανία και την Εσθονία.
Γενικότερα, η κυβέρνηση του Λουξεμβούργου έχει υιοθετήσει φιλόδοξους στόχους στον τομέα της ενέργειας για το 2020 και το 2030. Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν οι υφιστάμενες πολιτικές και τα καθεστώτα στήριξης αντιμετωπίζουν επαρκώς τις προκλήσεις που παρουσιάζει η ταχεία αύξηση του πληθυσμού, η αναπτυσσόμενη οικονομία και η τρέχουσα εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον τομέα των μεταφορών, ο οποίος το 2017 αντιπροσώπευε το 54% της ζήτησης ενέργειας και το 65% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Το χαμηλό κόστος ενέργειας του Λουξεμβούργου και η υψηλή αγοραστική δύναμη των καταναλωτών του αποτελούν επίσης εμπόδιο, καθώς περιορίζουν το ενδιαφέρον για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ενεργειακή απόδοση. Οι τρέχουσες πολιτικές και τα καθεστώτα στήριξης θα πρέπει να αναλύονται, να παρακολουθούνται και να προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες, προκειμένου να διασφαλιστεί μια οικονομικά αποδοτική επίτευξη των στόχων του ενεργειακού τομέα του Λουξεμβούργου. Το σχέδιο του Λουξεμβούργου να εισάγει σταδιακά την τιμολόγηση του άνθρακα, το οποίο λαμβάνει υπόψη τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις, θα μπορούσε να προσφέρει μια απλή και πιο άμεση μέθοδο για να οδηγήσει τη μετάβαση σε ένα καθαρό, ευέλικτο και βιώσιμο ενεργειακό σύστημα.
Πηγές:
- Luxembourg: Overall summary, RES Legal. Διαθέσιμο σε: http://www.res-legal.eu/search-by-country/luxembourg/
- Luxembourg, IEA. Διαθέσιμο σε: https://www.iea.org/countries/luxembourg
- Luxembourg action plan for renewable energy, Build up EU. Διαθέσιμο σε: http://www.buildup.eu/sites/default/files/content/national_renewable_energy_action_plan_luxembourg_en.pdf
- https://supergreeks.eu
- Και με επενδύσεις ΑΠΕ σε άλλο κράτος μπορεί μια χώρα να καλύπτει τους εθνικούς στόχους της – «Διαμεσολαβητής» η Κομισιόν, Energy Press, Μάιος 30, 2020. Διαθέσιμο σε: https://energypress.gr/news/kai-me-ependyseis-ape-se-allo-kratos-mporei-mia-hora-na-kalyptei-toys-ethnikoys-stohoys-tis
Πηγή εικόνας:
https://luxtimes.lu/luxembourg/32606-luxembourg-bottom-of-eu-renewable-energy-table