Γράφει η Παναγιώτα Γεωργακοπούλου
Το κράτος του Κατάρ αποτελεί ανεξάρτητο εμιράτο της Μέσης Ανατολής, η έκταση του οποίου αγγίζει τα 11.627 χλμ, με τον πληθυσμό να είναι 2.773.221. Ως Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) έχουν οριστεί οι ενεργειακές πηγές, οι οποίες υπάρχουν εν αφθονία στο φυσικό περιβάλλον. Η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι φιλική προς το περιβάλλον, ενώ είναι επίσης ανεξάντλητες. Μορφές ΑΠΕ αποτελούν η ηλιακή ενέργεια, η αιολική ενέργεια, η υδροηλεκτρική ενέργεια, καθώς και η γεωθερμική. Ένα από τα πλεονεκτήματά τους είναι ότι πρακτικά είναι ανεξάντλητες, προσφέρουν την δυνατότητα να καλύπτονται ανάγκες τόσο σε τοπικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, ενώ έχουν και χαμηλό κατά κύριο λόγο λειτουργικό κόστος. Επίσης, προσφέρουν πολλές θέσεις εργασίας σε τοπικό επίπεδο ενώ συλλήβδην είναι γεωγραφικά διεσπαρμένες και οδηγούν στην αποκέντρωση του ενεργειακού συστήματος. Πολλές χώρες καλύπτουν ανάγκες του πληθυσμού τους με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως και το Κατάρ, χώρα που αποτελεί παράδειγμα για την αξιοποίησή τους .
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ηλιακό πάρκο. Το Κατάρ είναι η πρώτη χώρα με το πρώτο μεγάλης κλίμακας ηλιακό πάρκο. Σε συνεργασία με την εταιρεία γαλλικής προέλευσης Total και την ιαπωνική Marubeni, υπέγραψαν για την κατασκευή του πρώτου ηλιακού πάρκου παραγωγικής δυναμικότητας 800 megawatts (MW). Με το εν λόγω project το Κατάρ θα παράγει έως και οκτώ φορές περισσότερο ηλεκτρισμό από αυτόν που αρχικά είχε δεσμευτεί μέσω των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Ακόμα σε μια ανάλυση αποδείχθηκε πως η μέση ετήσια ταχύτητα ανέμου βρέθηκε να είναι περίπου 5,1 m / s. Από την άλλη πλευρά, για τις υπεράκτιες μετρήσεις στο Haloul, η μέση ετήσια ταχύτητα ανέμου βρέθηκε να είναι περίπου 6,0 m / s. Αυτό το αποτέλεσμα δείχνει την καταλληλότητα αποτελεσματικής χρήσης μικρών έως μεσαίου μεγέθους ανεμογεννητριών. Τέτοιες γεννήτριες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άντληση νερού και για την παραγωγή επαρκούς ηλεκτρικής ενέργειας για την κάλυψη ζωτικών, περιορισμένων αναγκών απομακρυσμένων τοποθεσιών, όπως μεμονωμένων αγροκτημάτων, τα οποία δεν έχουν πρόσβαση στο εθνικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Παρουσιάζεται μια οικονομική αξιολόγηση η οποία λαμβάνει υπόψη τον συντελεστή ανάκτησης τόκων, τη διάρκεια ζωής του συστήματος μετατροπής αιολικής ενέργειας (WECS), το ποσοστό επένδυσης και το κόστος λειτουργίας και συντήρησης. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον άνεμο στο Κατάρ συγκρίνεται ευνοϊκά με αυτό των πόρων ορυκτών καυσίμων. Συζητείται η σκοπιμότητα χρήσης υπεράκτιων συστημάτων ανεμογεννητριών για την κάλυψη των απαιτήσεων ισχύος του νησιού Haloul και ενδεχομένως η παροχή πρόσθετης ισχύος για κοντινές περιοχές στην ξηρά. Εξετάζοντας τη διάρκεια ζωής του συστήματος μετατροπής αιολικής ενέργειας (WECS), το ποσοστό επένδυσης και το κόστος λειτουργίας και συντήρησης, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον άνεμο στο Κατάρ συγκρίνεται ευνοϊκά με αυτό των πόρων ορυκτών καυσίμων.
Tο Κατάρ έχει την υποχρέωση να αντιμετωπίσει τοπικά περιβαλλοντικά ζητήματα, όπως τον αντίκτυπο της μείωσης της χρήσης φυσικών πόρων, όπως νερό και υδρογονάνθρακες, τη ρύπανση. Αυτό αφορά επίσης διεθνή περιβαλλοντικά θέματα, όπως ο αντίκτυπος της υπερθέρμανσης του πλανήτη στα επίπεδα των υδάτων και τον άμεσο αντίκτυπό της στην παράκτια ανάπτυξη του έθνους. Μία από τις μεθόδους για τη μείωση της κατανάλωσης πόρων υδρογονανθράκων και την κάλυψη των ενεργειακών απαιτήσεών του είναι η παραγωγή ηλεκτρισμού από μη ρυπογόνους, ανανεώσιμους φυσικούς πόρους, όπως αιολική ενέργεια. Η ταχεία ανάπτυξη της χρήσης αιολικής ενέργειας σχετίζεται με την αύξηση της απόδοσής της και μείωση του κόστους των ανεμογεννητριών, σε σημείο όπου η παραγωγή της είναι ανταγωνιστική σε σχέση με τις παραδοσιακές μεθόδους. Το Κατάρ επισημαίνεται ως ένας από τους μεγαλύτερους συνεισφέροντες CO2 στον κόσμο, λόγω του ότι είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς υγραερίου. Ωστόσο επισημαίνεται ότι η χώρα έχει στόχο ανανεώσιμης ενέργειας 10% έως το 2030, που δείχνει το ενδιαφέρον του Κατάρ να βελτιώσει τις επιδώσεις του.
Όσον αφορά στο αιολικό δυναμικό της χώρας, σχετική έρευνα έδειξε ότι ο φυσικός πόρος είναι οικονομικά βιώσιμος με βάση το γεγονός ότι η χώρα διαθέτει 1421 ώρες ανέμου πλήρους φορτίου ετησίως, και οποιαδήποτε τοποθεσία με τιμή πάνω από 1400 ώρες έχει τη δυνατότητα παραγωγής αιολικής ενέργειας. Η κατανάλωση ενέργειας στο Κατάρ έχει αυξηθεί ραγδαία με τα χρόνια. Η ανάπτυξη μπορεί να αποδοθεί στην αύξηση του πληθυσμού, στο καλύτερο βιοτικό επίπεδο και στην εκβιομηχάνιση.
Σχεδόν το 80% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας χρησιμοποιείται για κλιματισμό. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν εγκαταστάθηκαν πρώιμα αιολικά πάρκα μεγάλης κλίμακας, το υψηλότερο κόστος κεφαλαίου των συστημάτων αιολικής ενέργειας θέτει τα συστήματα αυτά σε μειονεκτική θέση σε σύγκριση με άλλες συμβατικές ενεργειακές τεχνολογίες. Ωστόσο, το συνεχώς μειωμένο κόστος κεφαλαίου συστημάτων αιολικής ενέργειας σε συνδυασμό με την τρέχουσα τάση πτώσης των επιτοκίων, κατέστησε την φιλική προς το περιβάλλον τεχνολογία αιολικής ενέργειας όλο και πιο ελκυστική. Έτσι, η παραγωγή αιολικής ενέργειας μπορεί να είναι οικονομικά ανταγωνιστική με άλλα συμβατικές πηγές ενέργειας.
Στην Πολιτεία του Κατάρ, όπου η μέση ταχύτητα ανέμου είναι περίπου 4,4 m / s, η αξιοποίηση μικρών συστημάτων αιολικής ενέργειας μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματική και ανταγωνιστική. Οι γεννήτριες μπορούν να εφαρμοστούν για άντληση νερού και για την παραγωγή επαρκούς ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας για την κάλυψη ζωτικών, περιορισμένων αναγκών απομακρυσμένων τοποθεσιών, όπως μεμονωμένες αγροτικές περιοχές σπίτια και αγροκτήματα, τα οποία δεν έχουν πρόσβαση στο εθνικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Οι πιο ενεργοβόροι τομείς σε ό,τι αφόρα την κατανάλωση ενέργειας είναι ο κτιριακός τομέας, ο βιομηχανικός ,οι μεταφορές και ο αγροτικός τομέας. Οι λύσεις για τις ΑΠΕ στο Κατάρ αναμενόταν να προχωρήσουν σημαντικά το 2019, καθώς οι διεθνείς πλειοδότες ανταγωνίζονται την ευκαιρία να χτίσουν την πρώτη εγκατάσταση ηλιακής ενέργειας της χώρας. Αυτό ακολουθεί την αναγνώριση πριν από μια δεκαετία ότι οι ΑΠΕ έχουν τη δυνατότητα να προσθέσουν οικονομική αξία, διαφοροποιώντας τις πηγές ενέργειας, ελευθερώνοντας το φυσικό αέριο για εξαγωγή και συμβάλλοντας στη μείωση των εκπομπών άνθρακα.
Ηλιακό έργο
Τον Οκτώβριο του 2018, η Qatar General Electricity and Water Corporation, επίσης γνωστή ως Kahramaa, ανακοίνωσε ότι είχε προεγκρίνει 16 διεθνείς εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας για φωτοβολταϊκό ηλιακό εργοστάσιο 500 MW που βρίσκεται στο Al Kharsaah, δυτικά της Ντόχα. «Το Κατάρ έχει μια αφθονία ηλιακής ακτινοβολίας», δήλωσε ο Essa bin Hilal Al Kuwari, πρόεδρος της Kahramaa, σε ένα δελτίο τύπου που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2018. Η Kahramaa αποφάσισε να προχωρήσει με το εργοστάσιο ηλιακής ενέργειας μετά από παρακολούθηση των πρόσφατων εξελίξεων στην κατασκευή ηλιακών συλλεκτών, μαζί με το μειωμένο κόστος τους, και μετά τη μελέτη της ποσότητας φυσικού αερίου που θα μπορούσε ενδεχομένως να εξοικονομηθεί.
Οι 16 συνεργαζόμενες διεθνείς εταιρείες περιλαμβάνουν τις ιαπωνικές Itochu, Marubeni, Sojitz, Mitsui και Mitsubishi, τις νοτιοκορεάτικες Hanwha Q Cells και Korea Electric Power, τις JinkoSolar και Power Power της Κίνας, την CGL-Poly του Χονγκ Κονγκ, την X-Elio της Ισπανίας, την Zorlu Enerji της Τουρκίας, την Innogy της Γερμανίας, την Enel της Ιταλίας και τις γαλλικές Engie and Total. Ένα αίτημα υποβολής προσφορών αναμενόταν να ακολουθήσει τον γύρο προκριματικών, με τη νικηφόρα προσφορά να ανακοινωθεί έως το τέλος του 2018. Ωστόσο, δεν είχε κυκλοφορήσει καμία ενημέρωση από τον Φεβρουάριο του 2019.
Στην πρώτη φάση των εργασιών, η εταιρεία στοχεύει να συνδέσει μια ηλιακή μονάδα με εγκατεστημένη ισχύ 350 MW στο δίκτυο έως το 2020. Το Υπουργείο Δήμου και Περιβάλλοντος διέθεσε ένα οικόπεδο 10 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο Al Kharsaah για την εγκατάσταση, με τον ιστότοπο ικανό να φιλοξενήσει έως και 700 MW φωτοβολταϊκής παραγωγής. Το έργο θα σχεδιαστεί βάσει του πλαισίου εταιρικής σχέσης δημόσιου-ιδιωτικού τομέα με βάση την κατασκευή-λειτουργία-μεταφορά- για μια περίοδο 25 ετών, μετά την οποία η ιδιοκτησία της εγκατάστασης θα μεταβιβαστεί στην Kahramaa.
Στρατηγικός Εθνικός Επενδυτής
Το ηλιακό έργο σηματοδοτεί έναν νέο ρόλο για τους δύο πιο σημαντικούς παίκτες του Κατάρ στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας: Qatar Electricity and Water Company (QEWC) και Qatar Petroleum (QP). Τον Απρίλιο του 2017, η QEWC και η QP δημιούργησαν μια νέα κοινοπραξία, την Siraj Power, κατέχοντας 60% και 40% μετοχές, αντίστοιχα. Με κεφάλαιο 500 εκατομμυρίων δολαρίων, η νέα οντότητα στοχεύει να εγκαταστήσει χωρητικότητα 500 MW από την ηλιακή ενέργεια έως το 2020. Η Kahramaa περιέγραψε το ρόλο της Siraj Power στο ηλιακό έργο Al Kharsaah ως στρατηγικό εθνικό επενδυτή, ο οποίος ευθυγραμμίζεται με τις θέσεις που έχουν οι QEWC και QP.
Σχέδια ανάπτυξης
Το Κατάρ εξετάζει το δυναμικό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό του μείγμα για πάνω από μια δεκαετία. Ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2008 το μακροπρόθεσμο σχέδιο οικονομικής ανάπτυξης, το Qatar National Vision 2030, που δίνει προτεραιότητα στην προστασία του περιβάλλοντος παράλληλα με την ανάγκη αξιοποίησης και βελτιστοποίησης των άφθονων αποθεμάτων υδρογονανθράκων της χώρας.
Η πρώτη εθνική αναπτυξιακή στρατηγική (NDS) για τα έτη 2011 – 2016 σημείωσε ότι οι ΑΠΕ θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό οικονομικό και περιβαλλοντικό ρόλο στο ενεργειακό μείγμα μόλις οι τεχνολογίες καταστούν αποδοτικές. Η στρατηγική πρότεινε να συσταθεί επιτροπή με το υπουργείο Ενεργειακών Υποθέσεων για την αξιολόγηση των πιθανών οφελών της ανανεώσιμης ενέργειας. Η Εθνική Επιτροπή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας εκπονεί επί του παρόντος εθνική πολιτική για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Στη δεύτερη εθνική αναπτυξιακή στρατηγική (NDS), για την περίοδο μεταξύ 2018 και 2022, εξετάστηκε επίσης το θέμα των εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Σύμφωνα με το έγγραφο στρατηγικής, είχε σημειωθεί περιορισμένη πρόοδος στην παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Πρόσθεσε ότι η ανανεώσιμη ενέργεια ως μερίδιο της συνολικής ενέργειας στη χώρα ήταν αμελητέα παρόλο που υπάρχει μεγάλη δυνατότητα εναλλακτικών λύσεων ενέργειας.
Βιβλιογραφία
Economics of off-shore/on-shore wind energy systems in Qatar. (n.d.). ScienceDirect.com. Διαθέσιμο σε https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0960148103000600
(n.d.). Qatar University QSpace. https://qspace.qu.edu.qa/bitstream/handle/10576/7947/06-02-15-0015-fulltext.pdf?sequence=8&isAllowed=y