Γράφει η Φωτεινή Πέτρου
Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότερες χώρες στρέφονται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως αυτές της αιολικής και ηλικιακής ενέργειας, για να επιτευχθεί βιώσιμη ανάπτυξη. Η πράσινη ενέργεια εκτιμάται ως μια δίοδος διαφυγής από τις συνέπειες της καταστροφής τους περιβάλλοντος, ενώ ταυτόχρονα θα βοηθά στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Τι θεωρείται όμως πράσινη ενέργεια;
Ένας ορισμός της θα μπορούσε να συμπεριλαμβάνει όλες εκείνες τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια, χωρίς να βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα και τις εκπομπές GHG, έχοντας ανώτερο περιβαλλοντικό προφίλ από τις συμβατικές μεθόδους παραγωγής ενέργειας. Οι περισσότερες μορφές πράσινης ενέργειας έχουν κατασκευαστεί μετά την έναρξη της εθελοντικής αγοράς (1/1/1997) [1]. Κάποια παραδείγματα ανανεώσιμων πηγών περιλαμβάνουν την ηλιακή, αιολική, γεωθερμική ενέργεια, το βιοαέριο και την υδροηλεκτρική ενέργεια χαμηλής πρόσκρουσης [1].
Η επιδίωξη και η υλοποίηση μιας τέτοιας παραγωγής εσωκλείει μια πληθώρα από οφέλη. Εκτός από την αναστροφή των βλαβερών συνεπειών της οικολογικής καταστροφής, ως μορφή ενέργειας θεωρείται ανεξάντλητη. Η χρήση μιας τέτοιας τεχνογνωσίας οδηγεί στην ανεξαρτητοποίηση της κάθε χώρας, αυξάνει τον ανταγωνισμό της, διατηρεί σταθερές τις ενεργειακές τιμές, μειώνει το κόστος, ενώ, από πολιτική σκοπιά, λειτουργεί ευνοϊκά στην εικόνα της κάθε κυβέρνησης. Επιπλέον, η δημόσια υγεία βελτιώνεται, η οικονομία αυξάνεται λόγω της οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής και οι ευκαιρίες εργασίας πολλαπλασιάζονται [2]. Εκτός του ότι οι πηγές αυτές παράγουν καθαρή, απεριόριστη ενέργεια, διαφέρουν από τις συμβατικές ως προς την ποικιλία, την αφθονία και την δυνατότητα χρήσης τους οπουδήποτε στον κόσμο.
Η υποστήριξη αυτών των μορφών παραγωγής ενισχύεται και από τη διεθνή κοινότητα μέσω της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, που υπογράφθηκε στη Παγκόσμια διάσκεψη κορυφής, [3] προσβλέποντας στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050[4]. H Συμφωνία αυτή «αποτελεί την πρώτη οικουμενική, νομικά δεσμευτική, παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα και υπογράφηκε στις 22 Απριλίου 2016» [5] κι επικυρώθηκε από όλες της χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) [4]. Πλειάδα κανονισμών και οδηγιών προϋπήρχαν και υπάρχουν στην ΕΕ σχετικά με την προώθηση της χρήσης Ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (οδηγίες 2018/2001, 2009/28/EC, 2004/8/EC), την ενεργειακή αποδοτικότητα (οδηγίες 2018/2002, 2012/27/EU), την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτηρίων (οδηγίες 2018/844, 2010/31/EU), την γεωλογική αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα (οδηγία 2009/31/EC) και τη θέσπιση κοινών κανόνων εσωτερικής αγοράς (οδηγίες 2019/692, 2019/944, 2009/72/EC, 2009/73/EC) [6]. Αναφορικά με τους κανονισμούς της ΕΕ, ρυθμίζουν αρκετές πτυχές της διαχείρισης των ΑΠΕ, κάποιες από τις οποίες είναι η κοινή πορεία των κρατών-μελών όσων αφορά στην κοινή αγορά, οι κανόνες ανταλλαγής δεδομένων [(EU) 2015/703], η διαφάνεια [(EU) No 1348/2014], η ασφάλεια και οι κανονισμοί σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές [(EU) No 347/2013] [7].
Όλα τα μέλη της ΕΕ, εφόσον έχουν επικυρώσει την συμφωνία του Παρισιού και με την ιδιότητα τους ως τμήμα του Ευρωπαϊκού εποικοδομήματος, οφείλουν να ακολουθούν και να επιδιώκουν την επίτευξη των κοινών στόχων της πολιτικοοικονομικής ένωσης. Ένα αυτά τα 27 πλέον μέλη είναι και η Δημοκρατία της Σλοβενίας και ως τέτοιο ακολουθεί τις Ευρωπαϊκές ενεργειακές πολιτικές και στοχοθεσίες, προσβλέποντας σε μια βιώσιμη, ανταγωνιστική και ασφαλή παροχή ενέργειας.
Στους εγχώριους νόμους της έχει ενσωματώσει διατάξεις σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ένας από τους νόμους που καθορίζει τις αρχές της ενεργειακής πολιτικής, τις αρχές και τα μέτρα για τη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού, καθώς και τις ρυθμίσεις για τον τομέα της ενεργειακής υποδομής και της διανομής θερμότητας είναι ο νόμος αριθ. 17/2014, που δημοσιεύτηκε στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας της Σλοβενίας [8]. Ουσιαστικά, αποτελεί μια μεταφορά των οδηγιών της ΕΕ στην εθνική νομοθεσία. Άλλα ενεργειακά σχέδια περιλαμβάνουν το Ενεργειακό πλάνο δράσης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από το Υπουργείο Οικονομικών, το εθνικό ενεργειακό πρόγραμμα – 2010 Μακροπρόθεσμη ενεργειακή ισορρόπηση 2010-2030 (Υπουργείο Οικονομικών, Ljubljana, 2010) και το ενεργειακό πρόγραμμα (IJŠ) [9].
Επί του παρόντος, στην εν λόγω χώρα η παραγωγή ενέργειας βασίζεται ακόμη στις συμβατικές μεθόδους, όπως το πετρέλαιο, το κάρβουνο και το φυσικό αέριο. Μόνο το 1/3 της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης προέρχεται από ΑΠΕ. Πιο συγκεκριμένα, οι πηγές ανανεώσιμης ενέργειας στη χώρα το 2015 προσμετρούνταν στο 23% της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης, ενώ ο στόχος για το 2020 είναι το 25% [10, σ4]. Μέχρι το 2010, οι κύριες πηγές ανανεώσιμης ενέργειας ήταν η βιομάζα ξύλου και η υδροηλεκτρική ενέργεια (περίπου 90% της παραγωγής). Άλλες μορφές ανανεώσιμης ενέργειας που χρησιμοποιούνται σε μικρότερο ποσοστό είναι η ηλιακή, αιολική και γεωθερμική ενέργεια. Σαν χώρα, η Σλοβενία ξεκίνησε την διαδικασία ενσωμάτωσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας το 2008 με το πρώτο σχέδιο δράσης της [11]. Η ενεργειακή κατανάλωση της χώρας από το 2000-2016 παρατηρείται από το παρακάτω γράφημα:
Το 2019, η τελική κατανάλωση ενέργειας ανήλθε σε 211.000 TJ [12]. Οι τομείς κατανάλωσης της ενέργειας αυτής αποτελούνται από τις μεταφορές (40%), μεταποιήσεις και κατασκευές (27%), νοικοκυριά (21%), άλλοι καταναλωτές (12%) [12]. Η κατανάλωση ενέργειας παρατηρείται στους ακόλουθους πίνακες:
Οι πρωταρχικές ενεργειακές παροχές (TPES) της χώρας από το 2000-2009 παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα [13]:
Επιπλέον, η δυνατότητα ισχύος και παραγωγής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας από το 2000-2019 παρατίθεται στο παρακάτω γράφημα [14]:
Τέλος, η θέση της Σλοβενίας αναφορικά με το μερίδιο ενέργειας της από τις ΑΠΕ το 2018 παρουσιάζεται στην ακόλουθη εικόνα:
Από τα στοιχεία αυτά της Eurostat αναδεικνύεται η θέση της Σλοβενίας στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Πιο συγκεκριμένα, διαφαίνεται ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατέχει την 11η θέση για το έτος του 2018, ενώ για την γενική της επίδοση στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής κατέχει την 18η θέση [15]. Σχετικά με την κατανάλωση ΑΠΕ, η χώρα κατατάσσεται στην εκατοστή τρίτη παγκοσμίως [16].
Η Δημοκρατία της Σλοβενίας προσδίδει ιδιαίτερη σημασία στην δημιουργία και εδραίωση των εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Αρχικά, οι παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμα ενεργειακά φυτά μπορούν να πουλήσουν την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια στην αγορά ηλεκτρισμού Borzen, σε μια καθορισμένη σταθερή ετήσια τιμή [17]. Επιπροσθέτως, οργανώνονται δημόσιες προκηρύξεις για αιτήσεις επιδότησης ενώ παρέχονται δάνεια για έργα στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Άλλο κίνητρο το οποίο αφορά κυρίως στην χρήση ανανεώσιμων πηγών στις μεταφορές περιλαμβάνει την φορολογική απαλλαγή. Επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα γίνονται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB) και τη Σλοβενική Τράπεζα Εξαγωγών και Ανάπτυξης (SID banka), που έχουν ως στόχο την ενεργοποίηση βιώσιμων επενδύσεων. Η ΕΙΒ, μάλιστα, παρέχει 50 εκατομμύρια στην SID banka για να ξεκλειδώσει την χρηματοδότηση για την ενεργειακή της αποδοτικότητα και την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα [17]. Η πλειοψηφία των χρηματοδοτήσεων θα διοχετευθεί για επενδύσεις στα κτήρια, τα οποία καταναλώνουν περίπου το 40% την συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης των χωρών της ΕΕ [18].
Παρά το γεγονός ότι η Σλοβενία είναι εξολοκλήρου εξαρτημένη από την εισαγωγή υγρών καυσίμων και φυσικού αερίου, η ενεργειακή εξάρτηση της χώρας ήταν στο 50,4% τοποθετώντας την ανάμεσα στα μέλη-κράτη με μέτρια εξάρτηση [19]. Οι εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου γίνονται μέσω μακροπρόθεσμων συμβολαίων και εμπορικών κόμβων με την Αυστρία και την Ιταλία ενώ οι άλλες μορφές ενέργειας ικανοποιούν λίγο περισσότερο από το ήμισυ τον ενεργειακών αναγκών της χώρας [20]. Φυσικό αέριο εισάγεται και από την Ρωσία από την οποία προμηθεύεται περίπου το 60% των εισαγωγών της [21]. Στον τομέα των εξαγωγών η χώρα εξάγει βιολογικά απόβλητα στην Αυστρία [13]. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συνολική εξάρτηση της χώρας μειώθηκε κατά 3.8% ανάμεσα στο 2005 και το 2015 [21] ενώ θα μπορούσε να καλύψει ολόκληρη την ενεργειακή της ανάγκη από τη δική της παραγωγή. Για παράδειγμα η συνολική παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας είναι 15 bn kWh η οποία θα μπορούσε να καλύψει το 115% της αναγκαίας ενέργειας [22].
Η αυξανόμενη επίγνωση των καταστροφικών συνεπειών της περιβαλλοντικής μόλυνσης και του αντίκτυπου της, έχει κινητοποιήσει μια σειρά ενεργειών στην υφήλιο προς μια αποτελεσματικότερη παραγωγή και χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι παγκόσμιοι ηγέτες έχοντας υπόψη τους την ολοένα και αυξανόμενη ανάγκη ενεργειακής κατανάλωσης στρέφονται στην αναζήτηση και ανάπτυξη πιο βιώσιμων μεθόδων παραγωγής προσβλέποντας στην εκμετάλλευση των προαναφερθέντων πλεονεκτημάτων που πηγάζουν από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η εξάλειψη των περιβαλλοντικών προβλημάτων και της ενεργειακής εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα αποτελούν βασικούς παράγοντες εστίασης της ενεργειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Απώτερος στόχος είναι η μετατροπή της ένωσης σε παγκόσμια πρωτοπόρα και καινοτόμο ηγέτη όσον αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας [23]. Η παγκόσμια τάση τείνει στην αύξηση της χρήσης και παραγωγής της πράσινης ενέργειας. Κάθε χώρα ξεχωριστά επιδιώκει την ενεργειακή της αυτονομία επενδύοντας ολοένα και περισσότερο στον τομέα αυτόν. Για την Δημοκρατία της Σλοβενίας ο φιλόδοξος στόχος για πλήρη ενεργειακή αυτονομία βασιζόμενη εξολοκλήρου στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχει τεθεί για το έτος 2050 [24]. Η επίτευξη της φιλοδοξίας αυτής αναμένεται να γίνει με την προώθηση βιώσιμων λύσεων στα κτήρια, τις βιομηχανίες και τις μεταφορές. Η εξάλειψη του ενεργειακού αποτυπώματος αναμένεται να προστεθεί σε εθνικό νόμο του κράτους το 2020, ώστε να ακολουθηθεί και ο μακροπρόθεσμος στόχος της ΕΕ.
Ωστόσο, οι παγκόσμιες συγκυρίες ενδέχεται να καθυστερήσουν την ολοκλήρωση του πολυετούς σχεδίου, το οποίο μέχρι σήμερα παραμένει αμετάβλητο για το Ευρωπαϊκό εποικοδόμημα. Για παράδειγμα, η πρόσφατη πανδημία του COVID-19 έχει κινητοποιήσει τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις στην χρησιμοποίηση αρκετών πόρων ώστε να αποφευχθεί μια νέα οικονομική κρίση. Επιπροσθέτως, μια ενδεχόμενη μείωση της ενεργειακής ζήτησης ενδέχεται να καθυστερήσει τις επενδύσεις στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας [25]. Πιθανολογώντας, ίσως ο κύριος μοχλός πίεσης που παραμένει για την προώθηση της ενεργειακής στρατηγικής τη δεδομένη περίοδο είναι οι προτιμήσεις των καταναλωτών. Εάν και εφόσον οι πελάτες επιδείξουν προτίμηση στην πράσινη ενέργεια και στη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος, τότε οι εταιρίες και οι κυβερνήσεις θα επικεντρωθούν εντονότερα στην προώθηση αυτών των μορφών ενεργειακής παραγωγής. Έχοντας ήδη επιτύχει τους στόχους του 2020 για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η Σλοβενία οδεύει προς τον δρόμο επίτευξης του στόχου του 25% των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας [26], με την Ευρωπαϊκή επιτροπή να προτρέπει τη χώρα να λάβει περισσότερα μέτρα για τη διασφάλιση της επιτυχίας του εν λόγω στόχου [15].
Αναφορές:
[1] EPA (2017). Green Power Partnership Glossary. Διαθέσιμο σε: https://www.epa.gov/greenpower/green-power-partnership-glossary#G. Πρόσβαση: 23 Μαΐου, 2020.
[2] REN21 (2020). Why is renewable energy important? Paris, REN21 Secretariat. Διαθέσιμο σε: https://www.ren21.net/why-is-renewable-energy-important/. Πρόσβαση: 23 Μαΐου, 2020.
[3] Acciona (2020). Renewable Εnergy. Διαθέσιμο σε: https://www.acciona.com/renewable-energy/. Πρόσβαση: 23 Μαΐου, 2020.
[4] Ευρωπαϊκό Συμβούλιο – Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2020). Συμφωνία των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή. Διαθέσιμο σε: https://www.consilium.europa.eu/el/policies/climate-change/paris-agreement/. Πρόσβαση: 24 Μαΐου, 2020.
[5] EUR-Lex (2020). Πρόσβαση στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συμφωνία του Παρισιού – Σύμβαση –Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή. Διαθέσιμο σε: https://eur-lex.europa.eu/content/paris-agreement/paris-agreement.html?locale=el. Πρόσβαση: 24 Μαΐου, 2020.
[6] Agencija za energijo (2015). EU Directives. Διαθέσιμο σε: https://www.agen-rs.si/web/en/direktive-eu. Πρόσβαση: 24 Μαΐου, 2020.
[7] Agencija za energijo (2015). EU Regulations. Διαθέσιμο σε https://www.agen-rs.si/web/en/uredbe-eu. Πρόσβαση: 24 Μαΐου, 2020.
[8] Agencija za energijo (2015). Legislation. Διαθέσιμο σε: https://www.agen-rs.si/web/en/legislation. Πρόσβαση: 24 Μαΐου, 2020.
[9] M. Obrecht, Μ. και Denac, Μ. (2013). A sustainable energy policy for Slovenia: Considering the potential of renewables and investment costs. Journal of Renewable and Sustainable Energy 5, 032301
[10]LEA (2016). Promotion of near zero CO2 emission buildings due to energy use. Action plan-Local Energy Agency Spodnje Podravje (Lead partner) –Energy Act – Regulation on Energy Performance of Buildings. Διαθέσιμο σε: https://www.interregeurope.eu/fileadmin/user_upload/tx_tevprojects/library/file_1535538404.pdf. Πρόσβαση: 27 Μαΐου, 2020.
[11] European Union (2017). National energy efficiency action plan 2020. Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/si_neeap_2017_en.pdf Πρόσβαση: 27 Μαΐου, 2020.
[12] Λιόντος, Σ. (2019). Ενημερωτικό δελτίο γραφείου ΟΕΥ Λουμπλιάνας. Διαθέσιμο σε: https://agora.mfa.gr/infofiles/%CE%B5%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%20%CE%B4%CE%B5%CE%BB%CF%84%CE%AF%CE%BF%20%CE%9F%CE%BA%CF%84%CF%89%CE%B2%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85%202019%20si.pdf. Πρόσβαση: 27 Μαΐου, 2020.
[13] Obrecht, M, Denac, M, Furjan, P, Delčnjak, M. (2011). Evaluation and Analysis of Renewable Energy Sources Potential in Slovenia and its Compatibility Examination with Slovenian National Renewable Energy Action Plan. World Renewable Energy Congress 2011-Sweeden, 8-13 May 2011, Linkoping, Sweeden, σσ 2423-2430.
[14] International Renewable Energy Agency (Irena) (2020). Slovenia. Διαθέσιμο σε: http://resourceirena.irena.org/gateway/countrySearch/?countryCode=SVN. Πρόσβαση: 27 Μαΐου, 2020.
[15] Climate Action Network Europe (2018). Off target- Ranking of EU countries’ ambition and progress in fighting climate change. Διαθέσιμο σε: http://www.caneurope.org/docman/climate-energy-targets/3357-off-target-ranking-of-eu-countries-ambition-and-progress-in-fighting-climate-change/file. Πρόσβαση 27 Μαΐου, 2020.
[16] Index mundi (2020). Renewable energy consumption (% of total final energy consumption) – Country Ranking. Διαθέσιμο σε: https://www.indexmundi.com/facts/indicators/EG.FEC.RNEW.ZS/rankings. Πρόσβαση: 27 Μαΐου, 2020.
[17] Res Legal (2020). Legal sources on renewable energy- Slovenia: Overall Summary. Διαθέσιμο σε: http://www.res-legal.eu/search-by-country/slovenia/. Πρόσβαση: 27 Μαΐου, 2020.
[18] Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (2014). Boosting sustainable energy investment in Slovenia. Διαθέσιμο σε: https://www.eib.org/en/infocentre/stories/all/2014-april-02/boosting-sustainable-energy-investment-in-slovenia.htm. Πρόσβαση: 27 Μαΐου, 2020.
[19] Spirit Slovenia (2020). Energy. Διαθέσιμο σε: https://www.investslovenia.org/business-environment/infrastructure-and-utilities/energy. Πρόσβαση: 27 Μαΐου, 2020.
[20] OECD (2019). Slovenia. Διαθέσιμο σε: file:///C:/Users/Claire/Downloads/EN_SVN_Country_Brief_Apr2019.pdf. Πρόσβαση: 27 Μαΐου, 2020.
[21] European Comission (2017). Commission staff working document energy union factsheet slovenia.
Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/energy-union-factsheet-slovenia_en.pdf . Πρόσβαση: 27 Μαΐου, 2020.
[22] World data (2020). Energy consumption in Slovenia. Διαθέσιμο σε: https://www.worlddata.info/europe/slovenia/energy-consumption.php. Πρόσβαση: 27 Μαΐου, 2020.
[23] European Comission (2017). Renewables: Europe on track to reach its 20% target by 2020. Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/MEMO_17_163. Πρόσβαση: 28 Μαΐου, 2020.
[24] Todorović, I. (2020). Slovenia’s national plan affirms goal to become carbon neutral by 2050. Διαθέσιμο σε: https://balkangreenenergynews.com/slovenias-national-plan-affirms-goal-to-become-carbon-neutral-by-2050. Πρόσβαση 28 Μαΐου, 2020.
[25] Amiot, Μ. (2020). The EU’s Drive For Carbon Neutrality By 2050 Is Undeterred By COVID-19. Διαθέσιμο σε: https://www.spglobal.com/ratings/en/research/articles/200429-the-eu-s-drive-for-carbon-neutrality-by-2050-is-undeterred-by-covid-19-11455922. Πρόσβαση 28 Μαΐου, 2020.
[26] New Europe online (2018). EU urges Slovenia to boost its renewable, energy efficiency potential. Διαθέσιμο σε: https://www.neweurope.eu/article/eu-urges-slovenia-boost-renewable-energy-efficiency-potential/. Πρόσβαση 28 Μαΐου, 2020.
Πηγή εικόνας:
https://marketbusinessnews.com/financial-glossary/renewable-energy/