Γράφει η Καλλιόπη Λένναξ
Α. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Η Νορβηγία (Norge στα νορβηγικά), ή επίσημα το Βασίλειο της Νορβηγίας, με πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη το Όσλο, είναι χώρα της Βορείου Ευρώπης, με τα εδάφη της να περιλαμβάνουν το δυτικό και βορειότερο τμήμα της Σκανδιναβικής Χερσονήσου. Τμήμα της αποτελούν, ταυτόχρονα, το απομακρυσμένο νησί Γιαν Μάγεν και το Αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ. Η συνολική έκταση της χώρας φτάνει τα 385.207 τετραγωνικά χιλιόμετρα και ο πληθυσμός τους 5.372.355 κατοίκους, σύμφωνα με την τελευταία επίσημη εκτίμηση για τον Μάρτιο, 2020. Η Νορβηγία συνορεύει με τη Σουηδία στα ανατολικά, τη Φινλανδία και τη Ρωσία στα βορειοανατολικά και το Στενό του Σκάγκερακ στα νότια. Πρόκειται για μια σχετικά αραιοκατοικημένη χώρα σε μια δροσερή ζώνη κλίματος με πολλά βουνά, βροχοπτώσεις και εκτεταμένη ακτογραμμή, που αγγίζει τον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό και τη Θάλασσα του Μπάρεντς.
Ως προς την εξωτερική της πολιτική, η Νορβηγία διατηρεί στενούς δεσμούς με την Ευρωπαϊκή Ένωση και με τις Ηνωμένες Πολιτείες, κάτι που αποδεικνύεται από τη συμμετοχή της ως ιδρυτικό μέλος στα Ηνωμένα Έθνη, το ΝΑΤΟ, την Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών, το Συμβούλιο της Ευρώπης, τη Συνθήκη της Ανταρκτικής και το Συμβούλιο των Βόρειων Χωρών. Είναι, ταυτόχρονα, μέλος του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, του ΠΟΕ, του ΟΟΣΑ και της Συμφωνίας Σένγκεν.
Η Νορβηγία διαθέτει μεγάλα ποσοστά ιδιοκτησίας σε βασικούς βιομηχανικούς τομείς καθώς και εκτεταμένα αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου, ορυκτών, ξυλείας, υδάτων και αλιευμάτων. Μάλιστα, η εγχώρια βιομηχανία πετρελαίου αντιπροσωπεύει το 1/4 του ΑΕΠ της χώρας, που αποτελεί τον μεγαλύτερο κατά κεφαλή παραγωγό πετρελαίου και φυσικού αερίου παγκοσμίως, με εξαίρεση τα κράτη της Μ. Ανατολής. Τέλος, η χώρα διαθέτει το μεγαλύτερο κρατικό επενδυτικό ταμείο, αξίας 1 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ, ενώ εμφανίζει, κατά την Παγκόσμια Τράπεζα, το τέταρτο υψηλότερο κατά κεφαλή εισόδημα στον κόσμο.
Β. ΤΟ ΝΟΡΒΗΓΙΚΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Στόχος της νορβηγικής ενεργειακής πολιτικής είναι να παράσχει ένα πλαίσιο κατάλληλο για τη διατήρηση ενός αποδοτικού, φιλικού προς το κλίμα κι αξιόπιστου συστήματος ενεργειακού εφοδιασμού. Οι περιβαλλοντικές πτυχές της ενέργειας, όπως η κλιματική αλλαγή, λαμβάνονται δεόντως υπόψη κατά την ανάπτυξη της ενεργειακής πολιτικής, έτσι ώστε να εξευρεθούν προτάσεις και λύσεις που θα δημιουργούν τη μέγιστη αξία για την κοινωνία με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.
Η ανάπτυξη των ανανεώσιμων ενεργειακών της πόρων και η αξιοποίηση των ανταγωνιστικών της πλεονεκτημάτων προϋποθέτουν την εύρυθμη λειτουργία των αγορών, την ευέλικτη παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και την ευρεία χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας για πολλούς σκοπούς. Τα βασικά χαρακτηριστικά του νορβηγικού συστήματος εφοδιασμού είναι η ευελιξία, η ασφάλεια και η λειτουργία με βάση την αγορά και τις ΑΠΕ. Οι βασικές αρχές της νορβηγικής ενεργειακής πολιτικής είναι οι ακόλουθες:
- Βελτίωση της ασφάλειας του εφοδιασμού και εκσυγχρονισμός. Στόχος η αδιάλειπτη παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στους τελικούς καταναλωτές και η δυνατότητα επιτυχούς διαχείρισης των διακυμάνσεων κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Επί του παρόντος, πραγματοποιούνται σημαντικές επενδύσεις στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας προς αυτό τον σκοπό.
- Επικερδής ανάπτυξη ΑΠΕ.
- Αποδοτικότερη και φιλική προς το κλίμα ενεργειακή χρήση. Ο νορβηγικός τομέας της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αφού βασίζεται στις ΑΠΕ, είναι απαλλαγμένος από ρυπογόνες εκπομπές. Ωστόσο, οι μεταφορές, οι κατασκευές, η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου και η θέρμανση εξακολουθούν να προκαλούν εκπομπές αερίων θερμοκηπίου.
- Οικονομική ανάπτυξη και δημιουργία αξίας, μέσω της αποτελεσματικής χρήσης ανανεώσιμων πόρων. Άλλωστε, ο τομέας των ΑΠΕ απασχολεί περίπου 20 000 άτομα σε ολόκληρη τη χώρα, ενώ ο εφοδιασμός με ΑΠΕ είναι απαραίτητος για την ανάπτυξη κι άλλων βιομηχανιών.
- Αποτελεσματική παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, σύμφωνα με την Λευκή Βίβλο για την ενεργειακή πολιτική της Νορβηγίας.
Η χρήση ενέργειας στη Νορβηγία καθορίζεται από διάφορους παράγοντες, όπως οι διακυμάνσεις των καιρικών συνθηκών, οι διακυμάνσεις των τιμών των ενεργειακών αγαθών και υπηρεσιών, το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης, το ύψος των εσόδων των καταναλωτών, που επηρεάζουν τη ζήτηση και οδηγούν κατ΄επέκταση σε αυξημένη χρήση ενέργειας σε άλλους τομείς της οικονομίας. Επηρεάζεται εξίσου από την αύξηση του πληθυσμού, τη δημογραφική ανάπτυξη, τη βιομηχανική δομή, τις τεχνολογικές εξελίξεις. Άλλωστε, η τεχνολογική ανάπτυξη καθιστά τις διαδικασίες παραγωγής και τα προϊόντα ενεργειακά αποδοτικότερα, με αποτέλεσμα οι βιομηχανίες υψηλής ενεργειακής έντασης να μεταλλάσσονται σε βιομηχανίες χαμηλότερης ενεργειακής έντασης και να μειώνεται η χρήση ενέργειας.
Οι τρεις βασικές πηγές ενέργειας στη Νορβηγία είναι η υδροηλεκτρική, η αιολική και η βιομάζα. Το κυριότερο χαρακτηριστικό του ενεργειακού νορβηγικού συστήματος είναι η εκτεταμένη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία προέρχεται από καθαρή, χωρίς εκπομπές υδροηλεκτρική ενέργεια, που ξεκίνησε να αναπτύσσεται τον 19ο αιώνα. Ο εφοδιασμός με φθηνή υδροηλεκτρική ενέργεια είναι καθοριστικής σημασίας, καθιστώντας τη Νορβηγία την πιο ηλεκτροκίνητη χώρα σήμερα. Είναι γεγονός πως η νορβηγική οικονομία έχει μετατοπιστεί προς λιγότερο ενεργοβόρες δραστηριότητες που διευκολύνουν τη μετάβαση από τις ορυκτές πηγές στην ηλεκτρική ενέργεια.
Η χώρα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αυτάρκης, καθώς οι απαραίτητες για τις βασικές της ανάγκες πηγές ενέργειας (άνθρακας, φυσικό αέριο, πετρέλαιο, βιοκαύσιμα) μπορούν να αποκτηθούν από εγχώρια μέσα, όποτε χρειάζεται. Μεγάλο μέρος της νορβηγικής παραγωγικής ικανότητας συνδέεται άρρηκτα με τις δεξαμενές νερού ή ταμιευτήρες, η ικανότητα των οποίων να αποταμιεύουν το νερό αντιπροσωπεύει περίπου τα 3/4 της ετήσιας νορβηγικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κι αποτελεί σημαντικό μέρος του νορβηγικού ενεργειακού συστήματος.
Η συνολική παραγωγή ενέργειας στη Νορβηγία, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (International Energy Agency – ΙΕΑ) έφτασε τους 206 τόνους ισοδύναμου πετρελαίου (mtoe) το 2018 και τους 195 τόνους το 2019, σημειώνοντας αύξηση, από τη μία, ύψους 73.11% από το 1990, μείωση, από την άλλη, συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη που έφτασαν σε υψηλότερα ποσοστά (ενδεικτικά, η παραγωγή ενέργειας για το 2017 ήταν 215 mtoe, ενώ το υψηλότερο ποσοστό σημειώθηκε το 2002, με 236 mtoe).
Έτσι, η χώρα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες παραγωγής ενέργειας από 100 έως 500 mtoe, μαζί με τις γειτονικές Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία, καθώς και τη Βραζιλία, το Μεξικό και τον Καναδά, αντιπροσωπεύοντας το 19% της συνολικής παραγωγής στην Ευρώπη. Εξετάζοντας τη συνολική παραγωγή ενέργειας της χώρας (Εικόνα 2), παρατηρούμε πως το μεγαλύτερο ποσοστό καταλαμβάνει το φυσικό αέριο, ακολουθούμενο από το πετρέλαιο, την ηλεκτρική ενέργεια, προερχόμενη κατά 98% από ανανεώσιμες πηγές, και τη βιομάζα. Παρατηρείται, επίσης, πως η νορβηγική ενεργειακή παραγωγή διατηρείται σε σταθερά επίπεδα, άνω των 200 mtoe ετησίως, με ορισμένες αποκλίσεις στις αρχές της δεκαετίας 2010.
Η συνολική κατανάλωση ενέργειας στη Νορβηγία, σύμφωνα με στοιχεία του Enerdata, την κατατάσσει στις χώρες χαμηλής κατανάλωσης, κάτω των 50 τόνων ισοδύναμου πετρελαίου (mtoe), μαζί με τη γειτονική Σουηδία κι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με συνολική κατανάλωση ύψους 27 τόνων για το έτος 2019, αντιπροσωπεύοντας μόνο το 2% της συνολικής κατανάλωσης στην Ευρώπη. Εξετάζοντας τη συνολική κατανάλωση ενέργειας της χώρας (Εικόνα 3), παρατηρούμε πως στην πρώτη θέση βρίσκεται η ηλεκτρική ενέργεια, ακολουθούμενη σε μεγάλα ποσοστά από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, ενώ έπονται η βιομάζα και ο άνθρακας. Όπως είναι κατανοητό, η Νορβηγία παράγει πολύ περισσότερα απ’ όσα καταναλώνει, με την κατανάλωσή της να διατηρείται σε σταθερά επίπεδα, μεταξύ 25-30 mtoe, με εξαίρεση την αυξημένη κατανάλωση κατά τα έτη 2008-2009. Οι τομείς που απαιτούν περισσότερη ενέργεια είναι η βιομηχανία, οι μεταφορές κι ο αστικός τομέας, ακολουθούμενοι από τον εμπορικό και τις δημόσιες υπηρεσίες, τη γεωργία και την αλιεία.
Γ. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Η Νορβηγία αποτελεί ένα κράτος-πρότυπο που βασίζεται σε ένα μοναδικό συνδυασμό ενεργειακών πόρων. Μπορεί να συγκεντρώνει μόνο το 1% του πληθυσμού της Ευρώπης, όμως διαθέτει το 20% των υδροηλεκτρικών πόρων, το 50% των δεξαμενών νερού για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, το 40% των πόρων φυσικού αερίου και το 60% των πετρελαϊκών πόρων. Έχει ένα από τα υψηλότερα μερίδια ανανεώσιμης ενέργειας στον ενεργειακό εφοδιασμό μεταξύ των χωρών μελών του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA). Συνολικά, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αντιπροσώπευαν σχεδόν το ήμισυ του συνολικού εφοδιασμού πρωτογενούς ενέργειας (TPES), με το ποσοστό ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση να αγγίζει το 59.5%, το 2016.
Η νορβηγική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι σχεδόν 100% ανανεώσιμη, χωρίς εκπομπές, ανεβάζοντας τη χώρα στην πρώτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ (Εικόνα 4). Το 95% αυτής προέρχεται από τους 1600 υδροηλεκτρικούς σταθμούς που είναι κατανεμημένοι σε όλη τη χώρα, καθώς και από αιολική κατά περίπου 3%, ποσοστό που αναμένεται να αυξηθεί, χάρη στις δυνατότητες της χώρας στον τομέα αυτό (Εικόνα 5). Το νορβηγικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας έχει μήκος 330.000 χιλιόμετρα και το ποσοστό ασφάλειας εφοδιασμού ανέρχεται στο 99,998%.
Το ποσοστό συμμετοχής της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας άρχισε να σημειώνει υψηλότερα ποσοστά χρήσης στις αρχές της δεκαετίας 2010, ενώ έφτασε σε πρωτοφανή επίπεδα το 2018 και ιδίως το 2019 (Εικόνα 6).
Γιατί η Νορβηγία μπορεί να παράγει τόση υδροηλεκτρική ενέργεια; Ασφαλώς, χάρη στο φυσικό πλεονέκτημα της τοπογραφίας της, με άφθονες απότομες κοιλάδες και ποτάμια. Είναι ευέλικτη στην παραγωγή, όμως απαιτεί την επαρκή βροχόπτωση και εισροή νερού στα φράγματα και τις δεξαμενές. Η υδροηλεκτρική ενέργεια αποτελεί τη βάση για τη νορβηγική βιομηχανία και την ανάπτυξη μιας κοινωνίας πρόνοιας και αξιοποιείται για την παραγωγή ενέργειας ήδη από τα τέλη του 1800. Μάλιστα, η χώρα ανήκει στις πρώτες 10 παγκοσμίως με τις μεγαλύτερες δυνατότητες για το 2019, καταλαμβάνοντας την 7η θέση.
Η ηλεκτρική ενέργεια αντιπροσωπεύει περίπου το ήμισυ της χρήσης ενέργειας στην ηπειρωτική Νορβηγία, με τις ορυκτές πηγές να εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικό μερίδιο, ιδίως για μεταφορικούς σκοπούς και στη μεταποίηση. Γι’ αυτό ακριβώς οι δύο αυτοί τομείς έχουν τις μεγαλύτερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, με τη γεωργία και την αλιεία να αποτελούν την τρίτη μεγαλύτερη πηγή εκπομπών που συνδέονται με την τελική κατανάλωση. Πέραν των τεχνολογικών εξελίξεων που επιτρέπουν τη διευρυμένη χρήση της, οι περιβαλλοντικές ανησυχίες έχουν ωθήσει εξίσου προς αυτή την κατεύθυνση. Μετά τον βιομηχανικό τομέα, η ηλεκτρική ενέργεια είναι διαδεδομένη για τη θέρμανση, συνεπώς, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανά άτομο είναι υψηλότερη στη Νορβηγία συγκριτικά με άλλες χώρες. Ακολουθούν ο εμπορικός τομέας και οι δημόσιες υπηρεσίες, η γεωργία, οι μεταφορές και η αλιεία. Ενδεικτικά, η νορβηγική πρωτεύουσα, το Όσλο, καταναλώνει περίπου εννέα TWh κάθε χρόνο. Ένα TWh ισούται με ένα δισεκατομμύριο κιλοβάτ ώρες (kWh).
Συνολικά, οι στόχοι της Νορβηγίας για τις ΑΠΕ για το 2020 περιλαμβάνουν (α) παραγωγή 67,5% του μεριδίου της ενέργειας από ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας, (β) κάλυψη 43% της κατανάλωσης θερμότητας από ΑΠΕ, (γ) ικανοποίηση 114% της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας από ηλεκτρική ενέργεια παραγόμενη από ΑΠΕ, (δ) ικανοποίηση 10% της ενεργειακής ζήτησης στις μεταφορές από ΑΠΕ.
Δ. ΝΟΡΒΗΓΙΚΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΚΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
Ανάμεσα στις νορβηγικές πρωτοβουλίες προώθησης των ΑΠΕ, συγκαταλέγονται οι ακόλουθες:
Η Νορβηγία ανήκει στις τέσσερις χώρες -Αυστρία, Δανία, Νορβηγία και Ηνωμένο Βασίλειο- που υιοθέτησαν στόχους για την πλήρη ή μερική απαγόρευση της χρήσης ορυκτών καυσίμων στη θέρμανση έως το 2019. Μάλιστα, η χώρα απαγόρευσε τη χρήση ορυκτελαίου για τη θέρμανση κτιρίων από το 2020. Έτσι, ανάμεσα στις 110 πόλεις που έχουν υιοθετήσει στόχους για 100% ανανεώσιμη θέρμανση και ψύξη μέχρι το τέλος του 2020 ανήκει η πρωτεύουσα Οσλο.
Έχοντας ως στόχο τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, το Όσλο, από κοινού με άλλες πόλεις, στη Σύνοδο Κορυφής για την Παγκόσμια Δράση για το Κλίμα (Σεπτέμβριος 2019) δεσμεύτηκε να υιοθετήσει στόχους μηδενικού άνθρακα (ή ουδέτερους ως προς τον άνθρακα στόχους) και κατ’ επέκταση να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στο μηδέν έως το 2050.
Η Νορβηγία μείωσε, επίσης, τους φόρους εισαγωγής ηλεκτρικών οχημάτων, για να μειωθεί το χάσμα κόστους μεταξύ αυτών και των οχημάτων κινητήρων εσωτερικής καύσης. Εκτός αυτού, ενθαρρύνει ενεργά περισσότερες δημόσιες υποδομές και τοπικούς σταθμούς φόρτισης για τη διευκόλυνση της ηλεκτροδότησης. Την πρωτοβουλία αυτή συνόδευσε η απαγόρευση πώλησης καινούργιων βενζινοκίνητων ή πετρελαιοκίνητων οχημάτων έως το 2025. Έτσι, η Νορβηγία βρίσκεται στην πρώτη θέση στις πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων ύψους 56% των συνολικών πωλήσεων, ακολουθούμενη από την Ισλανδία (25%), τις Κάτω Χώρες (15%) και τη Σουηδία (11%), και στην πέμπτη θέση παγκοσμίως στα αποθέματα ηλεκτρικών οχημάτων.
Στα ίδια πλαίσια, το Τρόντχαϊμ, η τρίτη μεγαλύτερη νορβηγική πόλη, εισήγαγε, τον Αύγουστο του 2019,189 νέα δημόσια λεωφορεία που κινούνται είτε με βιοαέριο είτε με βιοντίζελ. Αντίστοιχα, ο στόλος ηλεκτρικών λεωφορείων του Μπέργκεν, που αποτελείται από 136 λεωφορεία, αναμένεται να αρχίσει να λειτουργεί με 100% ανανεώσιμη ενέργεια κατά το 2020. Την ίδια στιγμή, το Όσλο επέκτεινε τη χρήση βιοαερίου σε φορτηγά διάθεσης αποβλήτων το 2019, ενώ, 2 έτη νωρίτερα, προστέθηκαν δύο πλήρως ηλεκτροφόρα φορτηγά συλλογής αποβλήτων στο Sarpsborg, αξιοποιώντας την παροχή υδροηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.
Στόχοι βιοκαυσίμων τέθηκαν και στον τομέα των αερομεταφορών, το 2019, σε ποσοστό 0,5% έως το 2020 και 30% έως το 2030. Μάλιστα, ο κρατικός φορέας εκμετάλλευσης αερολιμένων Avilor της Νορβηγίας συνεργάστηκε με τη νορβηγική εταιρία ενέργειας Quantafuel για την αγορά βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων, που παράγονται σε πιλοτική μονάδα, χρηματοδοτoύμενη μερικώς από τη νορβηγική επενδυτική τράπεζα ENOVA. Εκτός αυτού, από το 2018 έως και σήμερα, η Νορβηγία είναι η πρώτη χώρα με αεροδρόμια που προωθούν τα ηλεκτρικά αεροπορικά ταξίδια, με στόχο όλες τις πτήσεις εσωτερικού μικρών αποστάσεων να εκτελούνται με ηλεκτρικό ρεύμα έως το 2040.
Αντίστοιχα, η χρήση της ανανεώσιμης ενέργειας προωθείται και στη ναυτιλία, με τη δημοσίευση, το 2019, ενός σχεδίου δράσης για την «πράσινη ναυτιλία», με τις φιλοδοξίες της κυβέρνησης να μειώσει κατά 50% τις εκπομπές από την εγχώρια ναυτιλία και αλιεία έως το 2030 και να προωθήσει λύσεις χαμηλών και μηδενικών εκπομπών για όλες τις κατηγορίες πλοίων. Το σχέδιο περιλαμβάνει πιστώσεις μέσω του Πράσινου Ταμείου για το Κλίμα, ύψους 485 εκατομμυρίων ευρώ.
Εκτός από τους 90 σταθμούς παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας σε όλη της την επικράτεια, σύμφωνα με τα στοιχεία της ηγέτιδας νορβηγικής εταιρείας υδροηλεκτρικής ενέργειας Statkraft, η Νορβηγία διαθέτει 11 αιολικά πάρκα. Εκτός της ΕΕ, ήταν και πάλι ο μεγαλύτερος εγκαταστάτης ανεμογεννητριών στην Ευρώπη για το 2019. Ωστόσο, τα σχέδια της Νορβηγίας για μελλοντικές εγκαταστάσεις τέθηκαν σε αναμονή, λόγω της αντίθεσης που προκλήθηκε σε ολόκληρη τη χώρα από τις ανησυχίες για το περιβάλλον και τον τουρισμό. Στον ίδιο τομέα, η νορβηγική εταιρία Equinor κατασκεύασε το πρώτο πλωτό υπεράκτιο έργο αιολικής ενέργειας στον κόσμο (Hywind Scotland) και εισήλθε στην κινεζική υπεράκτια αγορά.
Τέλος, εκτιμάται ότι το 56% του συστήματος δημόσιας συγκοινωνίας στο Όσλο, κυρίως τα τραμ, τα τρένα και το μετρό, τροφοδοτούνται από ΑΠΕ, χάρη στο υψηλό μερίδιο της υδροηλεκτρικής ενέργειας στο μίγμα ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Εντούτοις, παρά τους φιλόδοξους στόχους για μετάβαση σε 100% ανανεώσιμη ενέργεια στον τομέα των μεταφορών, εξακολουθούν να υπάρχουν εμπόδια που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Στις επενδύσεις σε ΑΠΕ θα μπορούσαμε να προσθέσουμε τη συμμετοχή της Νορβηγίας ως χορηγός στο Ταμείο Καθαρής Μαγειρικής στην Αφρική, μίας πρωτοβουλίας της Παγκόσμιας Τράπεζας, ύψους 500 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ, ή τη συμμετοχή της στο Ταμείο Καθαρής Ενέργειας (GEEREF) με μερίδιο στις επενδύσεις συνολικού ύψους 22 εκατομμυρίων ευρώ, για να στηρίξει έργα στην Αφρική και στην Ασία. Στα ίδια πλαίσια, ο όμιλος Statkraft, ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός ενέργειας της Σκανδιναβικής περιοχής ανήκει εξ ολοκλήρου στο νορβηγικό κράτος. Ταυτόχρονα, η ίδια η νορβηγική κυβέρνηση έχει ένα ταμείο επενδύσεων για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Το ταμείο Norfund επενδύει στην καθαρή ενέργεια, για την αύξηση της πρόσβασης και του εφοδιασμού της ενέργειας, τη μείωση της φτώχειας και την ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα στις χώρες αυτές. Τέλος, την προώθηση της φιλικής προς το περιβάλλον παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας αναλαμβάνει και η νορβηγική κυβερνητική επιχείρηση Enova SF, που ιδρύθηκε το 2001 και ανήκει στο Νορβηγικό Υπουργείο Κλίματος και Περιβάλλοντος.
Ε. ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
Η Νορβηγία είναι η 30η μεγαλύτερη εξαγωγική οικονομία στον κόσμο, με τη χώρα να απολαμβάνει θετικό εμπορικό ισοζύγιο 17,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων, μετά την αφαίρεση των ετήσιων εισαγωγών (72,3 δις δολάρια) από τις εξαγωγές της (89,4 δις δολάρια). Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς ενέργειας, όχι όμως αμιγώς ανανεώσιμης. Ειδικότερα, η χώρα εξάγει ετησίως σχεδόν 23 δις δολάρια αργού πετρελαίου (crude petroleum), 21 δις δολάρια υγραερίου (petroleum gas), καθώς και ηλεκτρική ενέργεια. Σύμφωνα με τον IEA, για το 2015, η Νορβηγία εξήγαγε περίπου το 15% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ εισήγαγε μόλις το 5%. Κύριοι εξαγωγικοί προορισμοί ηλεκτρικής ενέργειας είναι η Σουηδία (15TWh), η Δανία (5TWh) και η Ολλανδία (5TWh). Από τις ίδιες χώρες εισάγει μικρότερο ποσοστό ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ στις εισαγωγές της συμπεριλαμβάνεται και το διυλισμένο πετρέλαιο (refined petroleum) (1.8 δις). Σημαντικά έσοδα αποφέρουν, τέλος, και οι εξαγωγές πετρελαίου, κυρίως προς το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ολλανδία.
Όσον αφορά στο νομοθετικό πλαίσιο, μολονότι η Νορβηγία δεν είναι κράτος μέλος της ΕΕ, με την συμφωνία Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΕΑ), συμμετέχει σε ένα ευρύ πλαίσιο ευρωπαϊκών πολιτικών, από τις οποίες απορρέουν υποχρεώσεις και δικαιώματα. Έτσι, δεσμεύεται από την ευρωπαϊκή οδηγία 2009/28/ΕΚ, σύμφωνα με την οποία οι χώρες μέλη της ΕΕ υποχρεούνται να καταρτίζουν και να υποβάλλουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή εθνικά σχέδια δράσης για τις ΑΠΕ (NREAP), περιγράφοντας την οδό που θα ακολουθήσουν, ώστε να επιτύχουν τους στόχους τους. Η Νορβηγία υπέβαλε το εθνικό της σχέδιο δράσης τον Ιούνιο του 2012. Η οδηγία της ΕΕ για τα ύδατα (2000/60/ΕΚ) εφαρμόστηκε, επίσης, στη Νορβηγία μέσω των κανονισμών για τα ύδατα που περιλαμβάνονται στον νόμο για τον έλεγχο της ρύπανσης.
Σε εθνικό επίπεδο, ο τομέας της ενέργειας και των υδάτινων πόρων υπόκειται σε μια ολοκληρωμένη, μακροπρόθεσμη νομοθεσία, που στοχεύει στην καλή διαχείριση των πόρων, την ασφάλεια του εφοδιασμού, το περιβάλλον κ.ά. Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας ρυθμίζεται μέσω ορισμένων νομικών και οικονομικών μέσων, για να αποτραπεί η μονοπωλιακή εκμετάλλευσή της από τις εταιρείες του δικτύου και να προωθηθούν οι ΑΠΕ. Οι φόροι, τα καθεστώτα στήριξης, οι νόμοι, οι κανονισμοί, οι πληροφορίες και οι συμβουλές αποτελούν παραδείγματα τέτοιων μέσων. Οι νόμοι εξασφαλίζουν μια κοινωνικά ορθολογική διαχείριση των ενεργειακών και υδάτινων πόρων.
Ενδεικτικά, ο νόμος για την ενέργεια των ωκεανών ρυθμίζει την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας και τη μετατροπή και μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας σε υπεράκτιες περιοχές. Αντίστοιχα, για την κατασκευή σταθμού αιολικής ενέργειας υψηλής τάσης ή γραμμών ηλεκτρικής ενέργειας, ο φορέας εκμετάλλευσης πρέπει να υποβάλει αίτηση για άδεια κατασκευής.
Για την υδροηλεκτρική ενέργεια, απαιτούνται παραχωρήσεις που σχετίζονται με την ιδιοκτησία και τη χρησιμοποίηση των πόρων, οι οποίοι παγιώνονται στον νόμο για τις βιομηχανικές άδειες. Για να χρησιμοποιήσει το νερό για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ο κύριος του έργου πρέπει να έχει δικαιώματα για τον καταρράκτη. Ενεργή είναι, τέλος, και δράση της Νορβηγικής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος.
Συνοψίζοντας, η βιομηχανία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα συνεχίσει να διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στη διεθνή σκηνή, αφού η μετάβαση σε πιο φιλική προς το κλίμα χρήση ενέργειας αποτελεί προτεραιότητα ολοένα και περισσότερων κρατών. Η μετατροπή από ορυκτές πηγές ενέργειας σε ηλεκτρική ενέργεια, κατά το πρότυπο της Νορβηγίας, συνεπάγεται τόσο τον εξορθολογισμό της χρήσης ενέργειας, όσο και τη μείωση των επιβλαβών εκπομπών. Η Νορβηγία, ως παγκόσμιος υποστηρικτής του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, έχει αντιληφθεί τη σημασία της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και δεσμεύεται να διαχειρίζεται τους προνομιακούς της πόρους ορθολογικά, αποτελώντας χώρα-πρότυπο και παράδειγμα προς μίμηση. Αυτό που μένει να παρατηρήσουμε είναι μία αύξηση στη χρήση ΑΠΕ στη βιομηχανία και τις μεταφορές, καθώς και μία έγκαιρη αντίδραση της χώρας ενόψει της μείωσης των εσόδων πετρελαίου και φυσικού αερίου, ως απόρροια της μείωσης της παγκόσμιας εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα.
ΠΗΓΕΣ
Wikipedia. Νορβηγία. Διαθέσιμο σε: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%BF%CF%81%CE%B2%CE%B7%CE%B3%CE%AF%CE%B1
REN21, 2020. Key findings of the renewables 2020 global status report. Διαθέσιμο σε: https://www.ren21.net/wp-content/uploads/2019/05/gsr_2020_key_findings_en.pdf
Regjeringen.no. Δύναμη αλλαγής — Ενεργειακή πολιτική για το 2030. Διαθέσιμο σε: https://www.regjeringen.no/no/dokumenter/meld.-st.-25-20152016/id2482952/?ch=2
International Energy Agency. Norway. Διαθέσιμο σε: https://www.iea.org/countries/norway
Enerdata. Global Energy Statistical Yearbook. Διαθέσιμο σε: https://yearbook.enerdata.net/total-energy/world-energy-production.html
REN21, 2020. Renewables 2020 global status report. Διαθέσιμο σε: https://www.ren21.net/wp-content/uploads/2019/05/gsr_2020_full_report_en.pdf
REN21, 2019. Renewables in cities 2019 global status report. Διαθέσιμο σε: https://www.ren21.net/wp-content/uploads/2019/05/REC-2019-GSR_Full_Report_web.pdf
ENOVA, 2018. About Enova. Διαθέσιμο σε: https://www.enova.no/about-enova/
STATKRAFT. Wind power. Διαθέσιμο σε: https://www.statkraft.com/what-we-do/wind-power/
Norfund. Clean energy. Διαθέσιμο σε: https://www.norfund.no/investments/clean-energy/
Europa.eu, 2008. Το Ταμείο Καθαρής Ενέργειας (GEEREF) αποφασίζει την πρώτη επένδυσή του, ύψους 22 εκατομ. €, για να στηρίξει έργα στην Αφρική και στην Ασία. Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/IP_08_1939
EnergiNorge. About energy Norway. Διαθέσιμο σε: https://www.energinorge.no/om-oss/in-english/
Commodity. Economy of Norway. Διαθέσιμο σε: https://commodity.com/data/norway/
Norwegian Petroleum, 2020. EXPORTS OF OIL AND GAS. Διαθέσιμο σε: https://www.norskpetroleum.no/en/production-and-exports/exports-of-oil-and-gas/
IEA, 2015. National Renewable Energy Action Plan (NREAP). Διαθέσιμο σε: https://www.iea.org/policies/5421-national-renewable-energy-action-plan-nreap?country=Norway&qs=norway&topic=Renewable%20Energy
Huffington post, 2018. Η ειδική σχέση της Νορβηγίας με την ΕΕ και η περίπτωση του Brexit. Διαθέσιμο σε: https://www.huffingtonpost.gr/entry/e-eidike-schese-tes-norveyias-me-ten-ee-kai-e-periptose-toe-brexit_gr_5bcf3de8e4b0b7cd198dbc23
IEA, 2017. Energy policies of IEA countries, Norway. Διαθέσιμο σε: https://webstore.iea.org/download/direct/300
Πηγή εικόνας: ACCIONA in Norway. Διαθέσιμο σε: https://www.acciona.no/about-us/acciona-norway/