Γράφει η Ελπίδα Δαλιέτου
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Νορβηγία καταλαμβάνει κορυφαίες θέσεις στην κατάταξη όσον αφορά το επίπεδο διαβίωσης, ευημερίας αλλά και ικανοποίησης των πολιτών της. Μάλιστα, η σκανδιναβική αυτή χώρα βρίσκεται σταθερά στην κορυφή του Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (UNDP Human Development Index, 2019), αλλά και του Προσαρμοσμένου στις ανισότητες Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (UNDP Inequality-adjusted Human Development Index, 2019). Η Νορβηγία αποτελεί ένα ενιαίο, κυρίαρχο κράτος, όπου λόγω της γεωγραφικής του θέσης, το περιβάλλον διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ιστορία και την ανάπτυξή του. Η απειλή της κλιματικής αλλαγής, βέβαια, από την άλλη πλευρά, χρησιμεύει ως μια σύγχρονη και συμπληρωματική στρατηγική εξωτερικής πολιτικής, «αναγκάζοντας» τη χώρα του Βορρά να προωθήσει διεθνώς τον σκοπό της και να επεκτείνει τις διμερείς σχέσεις της με άλλες χώρες του πλανήτη.
Το θέμα «περιβάλλον» αποτελεί έναν από τους πυλώνες της νορβηγικής πολιτικής, καθώς η Νορβηγία στηρίζεται σε πολλούς τομείς στο φυσικό της περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται λόγος για τον τουρισμό, την αλιεία και τις εξαγωγές πρωτογενών προϊόντων. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει αποτελούν την αφορμή των πολιτικών που ακολουθεί. Εκτός από την κλιματική αλλαγή, η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με την υπεραλίευση και τη ρύπανση των λυμάτων στα φιόρδ της, ενώ πολλές είναι οι περιπτώσεις κυνηγιού φώκιας και φαλαινών στα ανοικτά των θαλασσών της. Παρόλο που η Νορβηγία έχει πάρει αρκετά μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και τη βελτίωση των οικοσυστημάτων της, υπάρχει μεγάλο περιθώριο για εξέλιξη και η υιοθέτηση πολιτικών φιλικών προς το περιβάλλον αποτελεί έκτακτη ανάγκη για τη χώρα. Η μόλυνση του περιβάλλοντός της, βεβαίως, συνεπάγεται την κατάρρευση της οικονομίας της χώρας.
Η πολιτική της χώρας για την προστασία του περιβάλλοντος
Τον Ιούνιο του 2019, το Κοινοβούλιο της Νορβηγίας ψήφισε και επικύρωσε την επέκταση πολιτικών εκποίησης, οι οποίες όχι μόνο θα υποχρεώσουν το τεράστιο Κυβερνητικό Ταμείο της να σταματήσει τις επενδύσεις σε εταιρείες που ασχολούνται με την έρευνα και παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά και να εκποιήσει οκτώ εταιρείες άνθρακα. Οι πολιτικές αυτές περιλαμβάνουν την απαγόρευση του Ταμείου να επενδύει σε οποιαδήποτε εταιρεία παράγει περισσότερα από 10GW ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα ή εξορύσσει πάνω από 20 εκ. τόνους άνθρακα ετησίως. Μερικοί από τους πλέον υπάρχοντες πόρους θα διατεθούν για έργα που αφορούν πηγές ανανεώσιμης ενέργειας, τα οποία όμως δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμη. Παράλληλα, η σκανδιναβική χώρα εξακολουθεί να ηγείται στον κόσμο, έχοντας το ρεκόρ των περισσότερων ηλεκτρικών αυτοκινήτων: το πρώτο εξάμηνο του 2019, το ποσοστό αγοράς ηλεκτρικών αυτοκινήτων ανέβηκε κατά 56%. Παρόλα αυτά, τα ηλεκτρικά οχήματα καταλαμβάνουν μόνο ποσοστό τάξης 8% των συνολικών οχημάτων της χώρας. Ο μακροπρόθεσμος στόχος της Νορβηγίας να γίνει μια κοινωνία «χαμηλών εκπομπών άνθρακα» μέχρι το 2050, έχει ήδη περάσει στη νομοθεσία της χώρας από το 2017.
Επιπρόσθετα, ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι το Νορβηγικό Κοινοβούλιο σταμάτησε να υποστηρίζει την εταιρεία Equinor ASA για την έρευνα πετρελαϊκών πηγών στα νησιά Lofoten της Αρκτικής. Η νορβηγική κυβέρνηση, όπως βλέπουμε, επένδυσε σε προγράμματα που αφορούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την κυκλική οικονομία με γοργούς ρυθμούς. Επενδύει πόρους που ανέρχονται στο 1 τρισεκατομμύριο για να απεξαρτηθεί από τα ορυκτά καύσιμα, ξεκινώντας μια διαδικασία όπου πολλές εγχώριες εταιρείες ονομάζουν «στρατηγικές εκποίησης ορυκτών καυσίμων» (Cockburn, 2019). Επιπλέον, η χώρα του ευρωπαϊκού βορρά επένδυσε το 2019 επιπλέον 19 εκατομμύρια για την ανάπτυξη της τεχνολογίας CCS (Carbon Capture Storage), μέσω της οποίας το CΟ2 υγροποιείται και μεταφέρεται με πλοία-δεξαμενές. Στη συνέχεια, αυτό «δύναται να διοχετευτεί στη Βόρεια Θάλασσα και να αντληθεί από περίπου 3.000 μέτρα (περίπου 20.000 πόδια) κάτω από πορώδη πετρώματα» (Bevanger, 2018). Η διαδικασία αυτή θα μπορούσε να μετατρέψει τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες ανά τον πλανήτη διαχειρίζονται τις υποδομές και τους πόρους τους.
Ωστόσο, η τάση της Νορβηγίας να «εξαγοράσει» τη βελτίωση της κλιματικής αλλαγής για τη χώρα μπορεί να παρατηρηθεί, βεβαίως, στον στόχο της «ουδετερότητας των εκπομπών άνθρακα» μέχρι το 2030. Με σκοπό να μειωθούν οι προβλεπόμενες εκπομπές κατά 12% στο πλαίσιο της τρέχουσας πολιτικής, η Νορβηγία θα μπορούσε να εκπληρώσει με αυτόν τον τρόπο τον υπόλοιπο στόχο μέσω δασικών καταβοθρών ή ενέργειες προστασίας του περιβάλλοντος στο εξωτερικό.
Η σύναψη συμφωνιών ως θρυαλλίδα των διεθνών σχέσεων
Από την άλλη πλευρά, η χώρα αναζητά συμμάχους που θα σταθούν στο πλευρό της για τη μάχη με την κλιματική αλλαγή και το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αρχικά, η Νορβηγία υπέγραψε συμφωνία με τη Γκαμπόν με στόχο την προστασία των πλούσιων σε βλάστηση δασών της αφρικανικής αυτής χώρας. Αυτή η δεκαετής συμφωνία περιλαμβάνει την καταβολή 150 εκ. από τη Νορβηγία στη Γκαμπόν, ως μέσο καταπολέμησης της αποψίλωσης αλλά και της μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Ωστόσο, η Νορβηγία έχει ήδη δώσει πάνω από 150 εκατομμύρια στη Λιβύη, προκειμένου να αντιμετωπίσει το δικό της πρόβλημα αποψίλωσης. Βεβαίως, ως φυσικό επόμενο, η σύναψη των συμφωνιών προκάλεσε έντονες διαμάχες. Ο Cruz (2017) αναφέρει ότι η Νορβηγία συνέβαλε στη διεύρυνση του δυτικού ιμπεριαλισμού, ιδιαίτερα στις υποανάπτυκτες χώρες. Αναφέρει ως παράδειγμα ότι η σκανδιναβική χώρα συμμετείχε στον βομβαρδισμό της Λιβύης το 2011 και ότι η νορβηγική πετρελαϊκή εταιρία Statoil ξεκίνησε την εξόρυξη πετρελαίου στη χώρα.
Η Ινδονησία, η οποία έχει το τρίτο μεγαλύτερο τροπικό δάσος στον κόσμο και είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός φοινικελαίου, μόλις εισέπραξε καταβολή 20 εκατομμυρίων μετά την επιτυχημένη πρώτη περίοδο της διμερούς συμφωνίας με τη Νορβηγία. Οι εκπομπές CO2 μειώθηκαν από το 2017 (Taylor, 2019). Το 2019, η Μυανμάρ είχε επίσης τα πρώτα απτά περιβαλλοντικά αποτελέσματα από τη Περιβαλλοντική Συνεργασία Νορβηγίας και Μυανμάρ 2015-2018. Επομένως, η πολιτική αυτή αποτελεί θεμελιώδη εργασία και συνιστά μέρος του θεσμικού πλαισίου της Μυανμάρ για το κλίμα και το περιβάλλον (Norad, 2019). Η Νορβηγία έχει, επίσης, αναπτύξει περιβαλλοντικές σχέσεις με τη Βραζιλία, που όμως έχουν περάσει από χίλια κύματα, καθώς η ίδια η κυβέρνηση της Βραζιλίας βρίσκεται σε άρνηση όσον αφορά την κλιματική αλλαγή. Εάν δεν καταφέρει να βρει άλλον συνεργάτη (μετά την άκυρη συμφωνία με τη Νορβηγία) και εάν καταστραφεί το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, η οικονομία της θα βυθιστεί σε τέλμα (Branford και Borges, 2019).
Εν κατακλείδι, είναι προφανές ότι η χώρα κάνει αξιοσημείωτες προσπάθειες για την βελτίωση και την προστασία του περιβάλλοντος και της άγριας ζωής, όμως η κλιματική αλλαγή είναι ένα φαινόμενο έντονο στην εποχή μας και η προσπάθεια που καταβάλλεται θα πρέπει να είναι ουσιαστικότερη και όχι κερδοσκοπική. Σύμφωνα με τον αναλυτή και ερευνητή Indra Overland «η πιο θετική συνέπεια ενός νέου ενεργειακού καθεστώτος είναι ότι επρόκειτο να κινηθούμε προς έναν πιο ειρηνικό και δημοκρατικό κόσμο (Isbrekken, 2019).
Πηγές:
- Bevanger Lars, Could oil nation Norway help save the climate?, Deutsche Welle, Οκτώβριος 18, 2018.Διαθέσιμο σε:https://www.dw.com/en/could-oil-nation-norway-help-save-the-climate/a-45905132
- Branford Sue & Borges Thais, Norway freezes support for Amazon Fund; EU/Brazil trade deal at risk?, Mongabay, Αύγουστος 16, 2019. Διαθέσιμο σε: https://news.mongabay.com/2019/08/norway-freezes-support-for-amazon-fund-eu-brazil-trade-deal-at-risk/
- Cockburn Harry, Norway refuses to drill for billions of barrels of oil in Arctic, leaving ‘whole industry surprised and disappointed’, The Independent, Απρίλιος 9, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.independent.co.uk/environment/norway-oil-drilling-arctic-ban-labor-party-unions-a8861171.html
- Cruz Carlos, Scandinavia’s Covert Role in Western Imperialism, Telesur, Μάρτιος 20, 2017. Διαθέσιμο σε: https://www.telesurenglish.net/analysis/Scandinavias-Covert-Role-in-Western-Imperialism-20170320-0022.html
- Dahir Abdi Latif, Gabon will be paid by Norway to preserve its forests, World Economic Forum, Σεπτέμβριος 27, 2019.Διαθέσιμο σε:https://www.weforum.org/agenda/2019/09/gabon-will-be-paid-by-norway-to-preserve-its-forests/
- Inequality-adjusted Human Development Index, United Nations Development Programme, 2019. Διαθέσιμο σε: http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdro_statistical_data_table3.pdf
- Isbrekken Ane Teksum, The green transition: Who will be the geopolitical winners – and losers?, The Norwegian Institute of International Affairs- NUPI, Δεκέμβριος 3, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.nupi.no/en/News/The-green-transition-Who-will-be-the-geopolitical-winners-and-losers
- Lopes Marina, Bolsonaro’s Amazon-sized spat with Germany and Norway threatens Europe-South America trade deal, The Washington Post, Αύγουστος 20, 2019.Διαθέσιμο σε: https://www.washingtonpost.com/world/the_americas/bolsonaros-amazon-sized-spat-with-germany-norway-threatens-europe-south-america-trade-deal/2019/08/20/cc60ee3c-c2b8-11e9-8bf7-cde2d9e09055_story.html
- Review of Norway Myanmar Environmental Cooperation 2015-2018, Norad Collected Reviews, Φεβρουάριος 2019. Διαθέσιμο σε: https://norad.no/en/toolspublications/publications/2019/review-of-norway-myanmar-environmental-cooperation-2015-2018/
- Taylor Matthew, Can Norway help us solve the plastic crisis, one bottle at a time?, The Guardian, Ιούλιος 12, 2018.Διαθέσιμο σε: https://www.theguardian.com/environment/2018/jul/12/can-norway-help-us-solve-the-plastic-crisis-one-bottle-at-a-time
- Taylor Michael, Norway is now paying Indonesia for not cutting down trees, World Economic Forum, Φεβρουάριος 19, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.weforum.org/agenda/2019/02/norway-starts-payments-to-indonesia-for-cutting-forest-emissions
- 2019 Human Development Index Ranking, United Nations Development Programme. Διαθέσιμο σε: http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking
Πηγή εικόνας: Wagar Kevin, The Norway In A Nutshell Bergen To Oslo Tour: Know Before Your Go, Wandering Wagars, Σεπτέμβριος 30, 2018. Διαθέσιμο σε: https://wanderingwagars.com/norway-in-a-nutshell-bergen-to-oslo/