Loading...
Latest news
Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική Επικαιρότητα

Μυανμάρ: Η εύθραυστη «δημοκρατία» και το στρατιωτικό πραξικόπημα του 2021

Γράφει ο Ανδρέας Πετρούσης

Τις τελευταίες ημέρες έχουν κατακλύσει τον ξένο αλλά και τον ελληνικό Τύπο και το διαδίκτυο, πλήθος άρθρων που αναφέρονται στο πραξικόπημα του στρατού στην Μυανμάρ. Ποια όμως είναι η πολιτική ιστορία της χώρας και ποια πρόσωπα έπαιξαν ρόλο στη διαμόρφωσή της; Ποιοι παράγοντες οδήγησαν στο νέο πραξικόπημα; Πως εμπλέκεται ο στρατός με την δημοκρατικά εκλεγμένη ηγέτιδα της χώρας; Το παρόν άρθρο αποσκοπεί στο να δώσει απαντήσεις στα ανωτέρω ζητήματα και να παρουσιάσει τις προοπτικές που υπάρχουν για την πολύπαθη χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Ιστορικό – Πολιτικό πλαίσιο.

Η Μυανμάρ, όπως ονομάστηκε το 1989 από το στρατιωτικό καθεστώς η Ένωση της Βιρμανίας, γνώρισε τη μεγαλύτερη άνθιση της νεότερης ιστορίας της, τον 18ο αιώνα. Η ανάπτυξή της σταμάτησε από τους τρεις αγγλοβιρμανικούς πολέμους (1824, 1852 και 1885) κατά τους οποίους οι Βρετανοί προσάρτησαν τελικά την Βιρμανία στην μεγάλη αυτοκρατορία τους (συγκεκριμένα στην αυτοκρατορία των Ανατολικών Ινδιών). Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Ιάπωνες κατακτούν τη Βιρμανία ενώ η άνοδος του εθνικιστικού κινήματος σε συνδυασμό με το φοιτητικό κίνημα της χώρας οδηγεί σε εξεγέρσεις αλλά και σε εμφύλιο πόλεμο μεταξύ εθνικιστών πολιτικών κομμάτων (που διαπραγματεύονταν ήδη από το 1945 με  τους Συμμάχους που την απελευθέρωσαν) και της Αντιφασιστικής Ένωσης Λαϊκής Ελευθερίας. Η δολοφονία του Στρατηγού Aung San, ηγέτη των εθνικιστών (πατέρα της τωρινής ηγέτιδας του πλειοψηφούντος κόμματος Aung San Suu Kyi) οδηγεί σε νέο αιματηρό εμφύλιο μεταξύ του στρατού, των αντιφασίστων και της φυλής Κάρεν (η φυλή με τις γυναίκες που φορούν δαχτυλίδια στους λαιμούς).

Το 1960 πραγματοποιούνται εκλογές, η χώρα αποκτά κοινοβουλευτικό καθεστώς, η πολιτική κατάσταση όμως είναι τεταμένη και δύο χρόνια μετά ο στρατός υπό την ηγεσία του NeWin, ανατρέπει την κυβέρνηση και επιβάλλει μονοκομματική στρατιωτική δικτατορία. Εξάλλου, σύμφωνα με τον Duverger, το μονοκομματικό σύστημα εμφανίζεται συχνά σε χώρες μετά την από-αποκιοποίηση, όπου και επικρατούν οι αντι-αποκιακές εθνικιστικές δυνάμεις.[1] Το καθεστώς μετά από συνεχόμενες πιέσεις, τόσο από το εξωτερικό (κυρώσεις από Η.Π.Α.) όσο και από το εσωτερικό με διαδηλώσεις (τις οποίες ο στρατός κατέστειλε πνίγοντας σε λουτρό αίματος τους πολίτες της χώρας), η δικτατορική κυβέρνηση προχώρησε σε εκλογές, τον Μάιο του 1990. Τις εκλογές κέρδισε το κόμμα NLD (National League for Democracy -Εθνικός Σύνδεσμος για την Δημοκρατία) με ηγέτιδα την Aung San Suu Kyi με 59%, καταλαμβάνοντας τις 392 από τις 485 έδρες του Κοινοβουλίου. Το στρατιωτικό καθεστώς (το οποίο διατηρούσε εμπορικές σχέσεις με τη Ρωσία, την Κίνα και την Ινδία μετατρέποντας την Μιανμάρ μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες χώρες) δεν παρέδωσε την εξουσία ως όφειλε, ενώ ταυτόχρονα ανάγκασε σε κατ’ οίκον περιορισμό την Aung San για 16 χρόνια. Μετά την ακύρωση των εκλογών το καθεστώς, με χρήση βίας, παρέμεινε στην εξουσία μέχρι το 2007, οπότε η Επανάσταση του Σαφράν και ο κυκλώνας Nargis το 2008 ανάγκασαν τη δικτατορία σε σύνταξη νέου Συντάγματος και σε εκλογές βίας το 2010 από τις οποίες το κόμμα NLD απείχε.

Το 2011, στην ηγεσία του δικτατορικού καθεστώτος βρίσκεται ο μετριοπαθής Thein Sin, ο οποίος μετά από συζητήσεις με την Aung San Suu Kyi, υπόσχεται ελεύθερες εκλογές, οι οποίες και διενεργούνται το 2015. Σε αυτές τις εκλογές το NLD κερδίζει 255 από τις 440 έδρες της Βουλής των Αντιπροσώπων και 135 από τις 224 έδρες της Βουλής των Εθνοτήτων. Οι στρατιωτικοί όμως φρόντισαν να εξασφαλίσουν την επιρροή τους στην πολιτική σκηνή μέσω του Συντάγματος του 2008. Εκεί προβλέφθηκε η τοποθέτηση του 25% των μελών του κοινοβουλίου (110 και 56 έδρες αντίστοιχα) από μη αιρετούς στρατιωτικούς. Το NLD για να καταφέρει να κερδίσει στις εκλογές ήρθε σε ρήξη με τους Πατριώτες βουδιστές Μονάχους (Ma Ba Tha) καθώς όπως υποστήριζαν, το NLD εκπροσωπούσε και τη μεγάλη μουσουλμανική μειονότητα της χώρας. Στις Προεδρικές εκλογές που ακολουθούν το 2016, η Aung San δεν μπορεί να συμμετέχει καθώς το Σύνταγμα περιλαμβάνει ένα κώλυμα εκλογιμότητας για όποιον έχει παιδί – πολίτη άλλης χώρας (η Aung San είναι παντρεμένη με Βρετανό). Έτσι δημιουργήθηκε η θέση του «ειδικού συμβούλου του κράτους ώστε να μπορεί η ηγέτιδα του NLD να διοικεί defacto τη χώρα. Επιπρόσθετα, η αναθεώρηση του Συντάγματος με σκοπό την πλήρη απεμπλοκή του πολιτικού συστήματος είναι αδύνατη καθώς το ίδιο προβλέπει ότι οι στρατιωτικοί βουλευτές μπορούν να ασκήσουν βέτο.

Η πολιτική κατάσταση στη χώρα μέχρι το 2020.

Παρά την διεξαγωγή των ελεύθερων εκλογών του 2015, το πολιτικό και το κομματικό σύστημα της Βιρμανίας έδειχνε εύθραυστο, γεγονός το οποίο επιβεβαιώθηκε το 2020 λίγο πριν τις νέες εκλογές, αλλά και το 2021, με το στρατιωτικό πραξικόπημα. Επιπρόσθετα, το βουδιστικό κίνημα Ma Ba Tha αποτελεί μέχρι σήμερα μία συνεχόμενη απειλή καθώς έχει μεγάλη επιρροή στους βουδιστές βιρμανούς. Ταυτόχρονα το 2012, η κυβέρνηση του Thein Sin πέτυχε μία εύθραυστη ειρήνευση με ένοπλες δυνάμεις που δρούσαν εντός της Μιανμάρ. Οι ένοπλες δυνάμεις στήριξαν και το κόμμα NLD το 2015 καθώς η ηγέτιδά του υποσχέθηκε ίση μεταχείριση όλων των εθνοτήτων της χώρας.

Η γενοκτονία των μουσουλμάνων Ροχινγκίγια

Η βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης το 1991,AungSanSuuKyi, στην προσπάθειά της να εκμαιεύσει όλο και μεγαλύτερη υποστήριξη από τους βουδιστές, που αποτελούν το 88% του πληθυσμού, σε συνεργασία με το στρατό, προέβη σε εθνοκάθαρση της μουσουλμανικής μειονότητας των Ροχινγκίγια, το 2017. Περίπου 630.000 μουσουλμάνοι εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους, βιάστηκαν, βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν, πρακτική που εφαρμόστηκε στη χώρα το 1978 αλλά και το 2012 και το 2015. Ταυτόχρονα, βάσει του νόμου περί ιθαγένειας της Μιανμάρ που ψηφίστηκε το 1982 και τον οποίο δεν φρόντισε να αλλάξει η Aung San όπως προεκλογικά υποσχέθηκε, οι Ροχινγκίγια θεωρούνται παράνομοι μετανάστες από το Μπαγκλαντές και δεν δικαιούνται ιθαγένεια.

Η «καταδίκη» από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο

Τον Δεκέμβριο του 2019, η Γκάμπια προσέφυγε στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τα εγκλήματα της Μιανμάρ κατά της μουσουλμανικής μειονότητας. Οι δύο χώρες έχουν υπογράψει τη Σύμβαση του 1948 για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας. Έτσι, στις 10 Δεκεμβρίου το 2019 η αντιπροσωπεία της Γκάμπια περιέγραψε ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου όλα τα εγκλήματα της Μιανμάρ και ζήτησε καταδίκη της Μιανμάρ για γενοκτονία, παύση των διώξεων και αναγνώριση των Ροχινγκίγια. Τη χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας, τον στρατό της και τις ωμότητες του, ως αρχηγός της αποστολής, υπερασπίστηκε η δημοκρατικά εκλεγμένη αρχηγός του NLD, Aung San Suu Kyi. Η ηγέτιδα της Μιανμάρ επανέλαβε τις γνωστές θέσεις της για αποδεκτή αντιτρομοκρατική πολιτική κατά των Ροχινγκίγια. Ταυτόχρονα η έρευνα του ΟΗΕ αποφάνθηκε ότι οι πολιτικές του στρατού της Μιανμάρ είχαν ως «σκοπό τη γενοκτονία». Σε δηλώσεις της έξω από το ΔΠΔ, η Aung San υποστήριξε ότι ίσως και να διεπράχθησαν εγκλήματα αλλά οι κραυγές των Ροχινγκίγια για σφαγές, βιασμούς και των βασανισμούς είναι υπερβολικές. Το ΔΠΔ, στις 28 Ιανουαρίου δεν αποφάσισε εάν στη Μιανμάρ διεπράχθη γενοκτονία, καθώς είναι μία απόφαση που θα χρειαστεί χρόνο, αλλά απαίτησε από τη κυβέρνηση της Μιανμάρ να λάβει όλα τα δυνατά μέτρα για άμεσο τερματισμό των διακρίσεων κατά της μουσουλμανικής μειονότητας και προστασία των Ροχινγκίγια από γενοκτονία.[2] Η Aung San Suu Kyi τόνισε ότι θα τιμωρήσει όποιον διέπραξε εγκλήματα, αλλά ισχυρίσθηκε ότι το Δικαστήριο έπεσε θύμα πλάνης από οργανώσεις προάσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η κατάσταση στη χώρα σήμερα

Το 2020 προκηρύχθηκαν εκλογές, το αποτέλεσμα των οποίων επισκιάστηκε από τις παρατυπίες που έλαβαν χώρα. Ο φόβος της ανόδου του κόμματος των στρατιωτικών οδήγησε σε ακύρωση της ψηφοφορίας στους 56 από τους 325 δήμους ενώ ταυτόχρονα οι Ροχινγκίγια και οι υπόλοιπες μειονότητες αποκλείστηκαν από τους εκλογικούς καταλόγους. Η κυβέρνηση του NLD κατηγορήθηκε από ακτιβιστές ότι χρησιμοποιεί νόμους της στρατιωτικής δικτατορίας για να σιωπήσει τους επικριτές της, τακτική που ενισχύει την ύπαρξη μονοκομματικού συστήματος παρόλη την ενίσχυση των στρατιωτικών της αντιπολίτευσης. Το κλείσιμο του διαδικτύου σε πολιτείες όπως στη Ραχίν αποτέλεσε πρόδρομο των γεγονότων του 2021, ενώ ταυτόχρονα η φίμωση ΜΜΕ και ιστοσελίδων που παρουσιάζουν τις παρανομίες του στρατού από το NLD, έθεσε θέμα αξιοπιστίας των εκλογών. Η Διεθνής Κοινότητα δεν αντέδρασε ως όφειλε (στάση που κράτησε και το 2015 συγχαίροντας την Aung San Suu Kyi για τις δημοκρατικές (?) τεχνικές που εφαρμόζει) στις παρανομίες, με αποτέλεσμα το NLD να κερδίσει στις εκλογές 396 έδρες στην Άνω και Κάτω Βουλή (χρειαζόταν 233 έδρες για σχηματισμό κυβέρνησης και εκλογή Προέδρου). Οι 116 διορισμένοι στρατιωτικοί σε συνδυασμό με τα μικρότερα κόμματα δεν αρκούν για να αποτρέψουν τη δράση του NLD. Με πρόφαση την εισαγωγή παράνομου τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού, ο στρατός της χώρας συνέλαβε την μέχρι πριν λίγο καιρό προστάτιδά του και την ανάγκασε σε κατ’οίκον περιορισμό μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου. Ταυτόχρονα επέβαλε καθεστώς στρατιωτικής δικτατορίας ενώ συνέλαβε και τον Πρόεδρο της χώρας με την πρόφαση την παραβίαση των πρωτοκόλλων για την εξάπλωση του Covid-19 καθώς κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας απευθύνθηκε σε συγκεντρωμένο πλήθος, παρά τις απαγορεύσεις. Ο στρατός υποσχέθηκε ελεύθερες εκλογές σε διάστημα ενός έτους. Η διεθνής κοινότητα μέσω των G7, οι Η.Π.Α. και άλλες χώρες, καταδίκασαν την κατάληψη της εξουσίας από τον στρατό. Η Aung San Suu Kyi έγινε έρμαιο των ορέξεων του φιδιού που η ίδια έτρεφε στο παρασκήνιο της πολιτικής ζωής. Αυτό που απομένει να διαπιστώσουμε εάν η διεθνής κοινότητα θα αντιδράσει το ίδιο μουδιασμένα, όπως έπραξε στις προηγούμενες παράνομες ενέργειες εις βάρος της Δημοκρατίας που έλαβαν χώρα στην Μιανμάρ και στη γενοκτονία των μουσουλμάνων στη χώρα ή επιτέλους θα λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση οποιουδήποτε επιθυμεί να ανατρέψει τις δημοκρατικές διαδικασίες που αναδύονται δειλά μέσα από την πολύπαθη ιστορία της χώρας.

Βιβλιογραφία- Πηγές

  1. Heywood A., Εισαγωγή στην Πολιτική, Αθήνα, εκδ. Επίκεντρο, 2014.
  2. CNN, Aung San SuuKyi: Myanmar democracy icon who fell from grace, February 2, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-11685977
  3. Global Voice, ΕκλογέςΜιανμάρ 2020, February 4, 2021. Διαθέσιμο σε: https://el.globalvoices.org/special/myanmar-election-2020
  4. International Court of Justice, Application of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide (The Gambia v. Myanmar), January 28, 2020. Διαθέσιμοσε:https://www.icj-cij.org/en/case/178
  5. Oxford Business Group, The Report: Myanmar2020, February 4, 2021, Διαθέσιμοσε: https://oxfordbusinessgroup.com/myanmar-2020/economy

[1]HeywoodA., Εισαγωγή στην Πολιτική, Αθήνα, εκδ. Επίκεντρο, 2014.

[2] International Court of Justice, Application of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide (The Gambia v. Myanmar), January 28, 2020. Διαθέσιμο σε:https://www.icj-cij.org/en/case/178