Γράφει η Χριστιάνα Νικολοπούλου
Υπολογίζεται πως σήμερα, υπάρχουν 21 εκατομμύρια πρόσφυγες παγκοσμίως. Σύμφωνα με τον Οργανισμό για τους Πρόσφυγες των Ηνωμένων Εθνών, πάνω από τους μισούς είναι παιδιά. Στις αρχές Μαρτίου, επτά χρόνια από τα πρώτα κύματα των μεταναστών, ήταν η πρώτη φορά που τα κράτη μέλη της ΕΕ ανακοίνωσαν ότι θα δεχτούν ασυνόδευτα παιδιά από τα ελληνικά νησιά. Γεγονός που πρέπει να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου και να καταστήσει σαφή την επιτακτική ανάγκη για αναμόρφωση και επαναφορά στο προσκήνιο, του ζητήματος της διαδικασίας χειρισμού της προστασίας των ασυνόδευτων και ευάλωτων παιδιών. Υπάρχουν πολλές οδυνηρές ιστορίες παιδιών, που ξεδιπλώνονται καθημερινά. Έστω και μια περίπτωση είναι αρκετή για να ξετυλιχτεί ένα ατέρμονο κουβάρι.
Αναλυτικότερα, ενδιαφέρον προκαλούν τα στατιστικά στοιχεία της UNICEF, η οποία ανακοινώνει πως από τα 4.815 ασυνόδευτα και χωρισμένα παιδιά από την οικογένειά τους (UASC), που διέμεναν στην Ελλάδα, μόνο το 42% (2.034) βρίσκονταν σε κατάλληλα καταλύματα (1.286 σε μακροχρόνια καταλύματα και άλλα 748 σε προσωρινά καταλύματα). Ο παραπάνω αριθμός αντιπροσωπεύει αύξηση 14%, μετά τη δημιουργία πρόσθετων καταλυμάτων για τα ασυνόδευτα παιδιά στην Ελλάδα, σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2018,. Ωστόσο, ο αυξημένος συνολικός αριθμός σήμαινε ότι, από τον Δεκέμβριο του 2019, περισσότερο από το ήμισυ του συνόλου των ασυνόδευτων παιδιών στην Ελλάδα (2.781) παρέμεινε εκτός κατάλληλου καταλύματος, συμπεριλαμβανομένων 1.045 σε άτυπες / μη ασφαλείς συνθήκες στέγασης. Άλλα 195 (διπλά σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2018) παρέμειναν επίσης υπό επιτήρηση, λόγω έλλειψης εναλλακτικών λύσεων.
Συγχρόνως, μαρτυρίες συνοδεύουν τα στατιστικά στοιχεία διαμορφώνοντας μια εικόνα απελπισίας και απανθρωπιάς. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με δημοσίευμα της γνωστής εβδομαδιαίας εφημερίδας της Γερμανίας, Die Zeit, ο αριθμός των ανθρώπων, που συγκεντρώνονται στα κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης Μεταναστών, διαρκώς αυξάνεται με αλληλένδετη επίπτωση την αύξηση της βίας και των άθλιων συνθηκών διαβίωσης. Βασικά καθημερινά αγαθά απουσιάζουν, όπως, για παράδειγμα, το καθαρό νερό. Με αποτέλεσμα τα παιδιά να είναι διαρκώς εξασθενημένα και να νοσούν. Δίχως αμφιβολία οι παρούσες συνθήκες έχουν επιπτώσεις και στην ψυχική τους υγεία. Η σκληρή πραγματικότητα παρουσιάζεται ακόμα πιο αμείλικτη, μέσα από διάφορα ρεπορτάζ, που αναφέρουν τάσεις αυτοτραυματισμού και αυτοκτονίας από ανήλικους, όπως αυτό του ΒΒC, στο οποίο μιλά ο Λούκα Φοντάνα, επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών χωρίς Σύνορα (MSF), παρευρισκόμενος στον καταυλισμό της Λέσβου.
Με μια ματιά, το πρόβλημα εντοπίζεται στο γεγονός ότι τα ζητήματα εθνικής ασφάλειας και κυριαρχίας αποτελούν προτεραιότητα, έναντι των δικαιωμάτων των παιδιών. Ως εκ τούτου, υπάρχουν καθυστερήσεις στο νομικό πλαίσιο εισδοχής των προσφύγων. Η πιο ευάλωτη ομάδα προσφύγων είναι τα ασυνόδευτα παιδιά που δεν έχουν την προστασία των γονέων, με μεγαλύτερο «αγκάθι» την αδυναμία των κυβερνήσεων να δώσουν προτεραιότητα στις ανάγκες τους. Η Ελλάδα είναι μια χώρα διέλευσης, η οποία αδυνατεί, μέχρι σήμερα, να δει και να αντιμετωπίσει τα παιδιά των προσφύγων, πρώτα ως παιδιά και δεύτερον ως «προσφυγόπουλα». Αναγκάζονται να ζήσουν κάτω από πολύ κακές και επικίνδυνες συνθήκες, για μεγάλο χρονικό διάστημα και αυτό είναι αποτέλεσμα της κακής διαχείρισης της κρίσης. Επιπροσθέτως, αναγκάζονται να ζήσουν με χιλιάδες ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών, φύλων και πολιτιστικών υποβάθρων. Σαφώς αυτή είναι μια πιθανή πηγή κινδύνου για τα παιδιά, τα οποία εκτίθενται επιπλέον και σε αυξημένο κίνδυνο σεξουαλικής κακοποίησης, καθώς το σύστημα προστασίας είναι αδύναμο. Τα παιδιά πολύ εύκολα μπορούν να δελεαστούν, οδηγώντας τα στην σεξουαλική τους κακοποίηση, αφού απλά θεωρούν ότι τα «εγκληματικά δίκτυα» μπορούν να τους παρέχουν την προστασία, όπου το νομικό σύστημα απέτυχε.
Συνοψίζοντας, αυτή είναι μια υπάρχουσα, συνεχιζόμενη και εξελισσόμενη συνθήκη. Υπάρχουν, αναντίρρητα, πρόσφυγες που υποφέρουν. Μολαταύτα, τα παιδιά είναι τα πιο ευάλωτα, τα πιο αθώα και δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται, σε καμία περίπτωση, ως προϊόντα πολέμου. Ωστόσο, οι πρόσφατες δηλώσεις της ειδικής γραμματέας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων, Ειρήνης Αγαπηδάκης, αποπνέουν μια αίσθηση ελπίδας για θεσμικές και νομικές αλλαγές καθώς και ρυθμίσεις ένταξης των ασυνόδευτων παιδιών στην ελληνική κοινωνία, ως προτεραιότητα. Παρότι, χρειάζεται να γίνουν περισσότερα, πεποίθησή μου είναι ότι, πρέπει να διαμορφωθεί ένα επαρκές νομικό πλαίσιο που θα εξασφαλίζει σε μεγαλύτερο βαθμό τα δικαιώματα των παιδιών και ένα αποτελεσματικότερο σύστημα παρακολούθησης της προστασίας τους. Ακόμα είναι επιτακτική ανάγκη να διευκολυνθεί η μετακίνηση και επανένωση των ασυνόδευτων παιδιών με τις οικογένειές τους, να οριστούν κοινωνικοί λειτουργοί και να διασφαλιστεί ότι τα παιδιά, πρόσφυγες και μετανάστες, θα έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι τα παιδιά είναι το μέλλον μας. Είναι καθήκον μας να τα προστατεύουμε με κάθε κόστος και να ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες τους, καθώς η προστασία των δικαιωμάτων τους και η ασφάλειά τους αποτελεί δείγμα πολιτισμού και εξέλιξης.
Βιβλιογραφία- Αρθρογραφία
Ξενόγλωσση
Courses.edx.org. (n.d.). HarvardX: FXB001 Child Protection: Children’s Rights in Theory and Practice . [online] Available at: https://courses.edx.org/courses/course-v1:HarvardX+FXB001+3T2019/course/ [Accessed 31 Aug. 2020].
Ελληνική
Έθνος. (2019). BBC: Παιδιά στη Μόρια λένε ότι θέλουν να πεθάνουν. [online] Available at: https://www.ethnos.gr/ellada/78063_bbc-paidia-sti-moria-lene-oti-theloyn-na-pethanoyn [Accessed 31 Aug. 2020].
Τάνια, Μ. (2020). Ειρήνη Αγαπηδάκη: Πώς θα ενταχθούν στην κοινωνία τα ασυνόδευτα παιδιά. [online] Ειδήσεις – νέα – Το Βήμα Online. Available at: https://www.tovima.gr/2020/08/08/society/na-proxorisoume-apo-tin-entaksi-sti-stegasi-ton-asynodeyton-anilikon/. [Accessed 31 Aug. 2020].
In.gr (2020). Zeit : Προσφυγόπουλα με σοβαρές ψυχικές διαταραχές στη Μόρια. [online] in.gr. Available at: https://www.in.gr/2020/02/20/greece/zeit-prosfygopoula-sovares-psyxikes-diataraxes-sti-moria/.[Accessed 31 Aug. 2020].
UNHCR. (n.d.). Τα Ευρωπαϊκά Kράτη καλούνται να κάνουν περισσότερα για την προστασία και τη στήριξη των παιδιών προσφύγων και μεταναστών – UNHCR Ελλάδα. [online] Available at: https://www.unhcr.org/gr/13110-prostasia_paidiwn_prosfygwn_metanastwn.html [Accessed 31 Aug. 2020].