Γράφει ο Γιάννης Κρόμπας
Ενάμιση χρόνο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, το οικονομικό σκέλος της πρωτοφανούς αυτής κρίσης μοιάζει να αποτελεί παρελθόν. Προκειμένου να επιτευχθεί η οικονομική ανάκαμψη τα κράτη σε όλο τον κόσμο έδρασαν, μετά από πολλές δεκαετίες, όπως ο Keynes είχε οραματιστεί, καθώς προχώρησαν σε δημοσιονομικές παρεμβάσεις που κατά μέσο όρο άγγιξαν το 12% του ΑΕΠ. Παράλληλα η νομισματική πολιτική των περισσότερων Κεντρικών Τραπεζών ήταν υποστηρικτική, προσφέροντας σχεδόν αστείρευτη ρευστότητα για την στήριξη των οικονομιών. Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αγόραζε μέχρι πρόσφατα έως και €80 δις κρατικού χρέους τον μήνα, ενώ η Τράπεζα της Αγγλίας προσέφερε στην Βρετανική Κυβέρνηση κυριολεκτικά άπειρη ρευστότητα για δαπάνες σχετικές με την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Σε αντίθεση με τη κρίση του 2008, όπου το χρήμα κατευθυνόταν προς τον κατευνασμό των χρηματαγορών και τη διάσωση κρατών και τραπεζών, η φύση της τρέχουσας κρίσης επέτασσε η παροχή ρευστότητας να στραφεί προς την πραγματική οικονομία, προκειμένου να στηριχθούν οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι που λόγω των λοκντάουν στερούνταν το εισόδημα τους.
Με την άρση του δευτέρου λοκντάουν και την επάνοδο της οικονομίας σε κανονικούς ρυθμούς δεν άργησαν να φανούν οι παρενέργειες που έχει μία τέτοια θεραπεία, σύμφωνα πάντα με τη συμβατική οικονομική θεωρία. Η πρόσθετη ρευστότητα, σε συνδυασμό με την αδυναμία των καταναλωτών να δαπανήσουν το εισόδημα τους όπως επιθυμούσαν, αφού οι περισσότερες επιχειρήσεις ήταν κλειστές, οδήγησε σε αύξηση των καταθέσεων. Παράλληλα, λόγω των υγειονομικών μέτρων, εργοστάσια και παγκόσμιες μεταφορές αναγκάστηκαν να λειτουργούν σε επίπεδο χαμηλότερο από αυτό που υπό φυσιολογικές συνθήκες μπορούν. Τα παραπάνω αποτέλεσαν ένα εκρηκτικό μείγμα, όπου το υπερβάλλον διαθέσιμο εισόδημα αύξησε τη ζήτηση σε επίπεδα που η προσφορά δυσκολεύεται να ανταποκριθεί, κάτι το οποίο οδήγησε σε μία κατάσταση που αποτυπώνεται πλήρως στη δήλωση του Tom Linebarger, CEO της εταιρίας Cummins Inc. (κατασκευές μηχανών και γεννητριών) στο Bloomberg: “You name it, we have a shortage on it” (Σε ελεύθερη μετάφραση: Έχουμε έλλειψη σε οτιδήποτε κι αν μας ζητήσεις). Η αναντιστοιχία αυτή ευλόγως δημιούργησε ανησυχία για τις πληθωριστικές πιέσεις παγκοσμίως.
Ποια είναι ωστόσο η πορεία του πληθωρισμού στην Ελλάδα;
Υπενθυμίζοντας πως πληθωρισμός είναι η μεταβολή του γενικού επιπέδου τιμών, όπως αυτές μετρούνται από των Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, έχουμε τον πληθωρισμό για την Ελλάδα, σε ετήσια βάση, στον παρακάτω πίνακα, προσθέτοντας επιπλέον τη μεταβολή του επιπέδου τιμών το 2021 σε σχέση με το 2019:
| Μεταβολή σε σχέση με: | Ιαν. 2021 | Φεβ. 2021 | Μαρ. 2021 | Απρ. 2021 | Μάιος 2021 | Ιουν. 2021 | Ιουλ. 2021 | Αυγ. 2021 |
| 2020 | -2,39% | -1,86% | -2,03% | -1,07% | -1,22% | 0,60% | 0,66% | 1,20% |
| 2019 | -1,33% | -1,46% | -1,85% | -1,97% | -1,89% | -1,32% | -1,46% | -1,08% |
Η σύγκριση με το 2019 γίνεται προκειμένου να συγκριθεί η μεταβολή των τιμών με την τελευταία φυσιολογική χρονιά πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Από τον πίνακα γίνεται αντιληπτό πως ενώ οι τιμές δείχνουν να αυξάνουν σε ετήσια βάση το τελευταίο τρίμηνο, εντούτοις παραμένουν ακόμα χαμηλότερα από ότι ήταν το 2019.
Η εξήγηση είναι σχετικά απλή: Το 2020 λόγω των λοκντάουν υπήρξε μία μείωση τιμών καθώς οι περισσότερες οικονομικές δραστηριότητες πάγωσαν (και η ζήτηση εξανεμίστηκε). Με την επανεκκίνηση της οικονομίας, οι τιμές επιστρέφουν σταδιακά στη μακροχρόνια ισορροπία τους.
Πράγματι, όπως φαίνεται στο παραπάνω γράφημα, από το ξέσπασμα τις πανδημίας έως τη λήξη του δεύτερου λοκντάουν (μεταξύ των κόκκινων και μπλε κάθετων γραμμών στο παραπάνω γράφημα), το επίπεδο τιμών κινούνταν κάτω από την μακροχρόνια ισορροπία. Με το άνοιγμα της οικονομίας υπήρξε μία προσωρινή ανάταση του επιπέδου τιμών πάνω από αυτή και κατόπιν επιστροφή στην ισορροπία, η οποία παρεμπιπτόντως έχει μία καθοδική τάση.
Όσον αφορά τα προϊόντα ενέργειας και τις τεράστιες ποσοστιαίες μεταβολές που ακούγονται για αυτά, ας μην ξεχνάμε πως κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με το κλείσιμο των εργοστασίων και των μεταφορών, οι τιμές τους έπεσαν σε αρκετά χαμηλά επίπεδα (παράγωγα του πετρελαίου διαπραγματεύονταν μέχρι και με αρνητικές τιμές για ορισμένο διάστημα). Επομένως, οι μεγάλες αυτές ποσοστιαίες μεταβολές οφείλονται- σε ορισμένο βαθμό αφού η ενέργεια είναι ιδιαίτερο προϊόν, το οποίο χρήζει ξεχωριστής ανάλυσης- στο αποτέλεσμα βάσης, δηλαδή ποσοστιαίες μεταβολές που φαίνονται μεγάλες επειδή έχουν υπολογιστεί πάνω σε ένα αρκετά μικρό αρχικό μέγεθος.
Συμπερασματικά, η ανησυχία που έχει προκληθεί γύρω από τις αυξήσεις τιμών για την Ελλάδα μοιάζει προς το παρόν υπερβολική σε σχέση με το τι δείχνουν τα δεδομένα. Αξίζει να σημειωθεί πως η Κομισιόν στις οικονομικές προβλέψεις του περασμένου Ιουλίου, εκτίμησε πως ο ετήσιος πληθωρισμό για την Ελλάδα θα είναι μόλις -0,4% για το 2021 και 0,5% για το 2022.
Πρέπει ωστόσο να έχουμε υπόψιν πως τα παραπάνω δεν ισχύουν απαραίτητα για την υπόλοιπη Ευρώπη όπου οι τιμές των προϊόντων είναι κατά μέσο όρο 2,3% υψηλότερες σε σχέση με το 2020 και 2,9% υψηλότερες σε σχέση με το 2019.
Βιβλιογραφία
Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Από την πανδημία στο Ταμείο Ανάκαμψης: Τάσεις και Προκλήσεις, Σεπτέμβριος 2021, Διαθέσιμο εδώ
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Pandemic emergency purchase programme (PEPP), προσπελάστηκε 14/9/2021, Διαθέσιμο εδώ
BBC news, US oil prices turn negative as demand dries up, Απρίλιος 2020, Διαθέσιμο εδώ
Bloomberg, The World Economy Is Suddenly Running Low on Everything, Μάιος 2021, Διαθέσιμο εδώ
European Commission, Summer 2021 Economic Forecast, Ιούλιος 2021, Διαθέσιμο εδώ
Eurostat, Economy and Finance statistics: HICP, προσπελάστηκε 14/9/2021, Διαθέσιμο εδώ
Financial Times, Bank of England offers unlimited QE for large company financing, Μάρτιος 2020, Διαθέσιμο εδώ
Hodrick R. & Prescott E., Postwar U.S. Business Cycles: An Empirical Investigation, 1997, Journal of Money, Credit, and Banking, Διαθέσιμο εδώ
Πηγή εικόνας: Greekreporter.com