Γράφει η Μαρία Κωνσταντακοπούλου
Η κλιματική αλλαγή ή αλλιώς κλιματική κρίση συμβαίνει τώρα και μας αφορά όλους. Οι επιστήμονες, αλλά και η διεθνής κοινότητα με τη σειρά της εδώ και μια δεκαετία περίπου, έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου προς όλη την ανθρωπότητα, πως η κλιματική αλλαγή γίνεται πλέον αισθητή στον πλανήτη μας και οι επιπτώσεις της θα είναι καταστροφικές για τα οικοσυστήματα, αλλά και για τον άνθρωπο, εάν δεν αναληφθούν το συντομότερο δυνατό μέτρα για την άμεση αντιμετώπισή της. Παρά τις όποιες προειδοποιήσεις των ειδικών για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στο περιβάλλον, οι οποίες είναι πλέον και εμφανείς, φαίνεται πως το πρόβλημα όσο περνάει ο καιρός διογκώνεται όλο και περισσότερο, γεγονός που αποδεικνύεται και από τις πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν το περασμένο καλοκαίρι στον Αμαζόνιο. Οι επιπτώσεις των πυρκαγιών αυτών του Αμαζονίου θα είναι δυσμενείς για το περιβάλλον, αλλά και την ανθρωπότητα, γενικότερα, οι οποίες όπως αποδεικνύεται, ενισχύουν το σοβαρό πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής.
Έντονη ανησυχία προκλήθηκε τους τελευταίους μήνες στη διεθνή κοινότητα, μετά την εκδήλωση πυρκαγιών, στο τέλος του καλοκαιριού, στον «πνεύμονα» του πλανήτη, τον Αμαζόνιο, γεγονός που τόνισε τη σοβαρότητα της κατάστασης αναφορικά με την προστασία του περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή, η οποία πλέον βρίσκεται προ των πυλών. Σύμφωνα με δεδομένα του Εθνικού Ινστιτούτου Διαστημικής Έρευνας (INPE), παρατηρήθηκε αύξηση των πυρκαγιών στον Αμαζόνιο κατά 84% και ειδικότερα, καταγράφηκαν 30.901 πυρκαγιές συγκριτικά με την ίδια περίοδο το 2018, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2019 αναζωπυρώθηκαν 17.095 εστίες φωτιάς. Βάσει των στατιστικών στοιχείων που παρέχει η NASA στο Εθνικό Ινστιτούτο Διαστημικής Έρευνας, τονίζει πως εντός της τελευταίας δεκαετίας, το 2019 ήταν το πιο ενεργό έτος εκδήλωσης πυρκαγιών στη Βραζιλία. Τα παραπάνω στατιστικά στοιχεία είναι ιδιαίτερης σημασίας, καθώς ορίζουν το απερίγραπτο μέγεθος της καταστροφής που προκλήθηκε στο μεγαλύτερο τροπικό δάσος του πλανήτη. Οι φωτιές που ξέσπασαν έχουν ως αποτέλεσμα την καταστροφή μεγάλης δασικής έκτασης, τη στιγμή όπου ο πλανήτης αναζητά νέα δέντρα, ώστε να απορροφήσουν τη μεγάλη ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα που έχει απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα, με κύριο στόχο τη σταθεροποίηση του κλίματος. Οι πυρκαγιές στον Αμαζόνιο καταστρέφουν τη μεγαλύτερη πηγή οξυγόνου, η οποία αποτελεί το 20% του οξυγόνου στον πλανήτη, αλλά και την σπάνια βιοποικιλότητα της περιοχής. Συνέπεια όλων αυτών, είναι η αποψίλωση του δάσους, η οποία εκτιμάται, σύμφωνα με τα δεδομένα της διαστημικής έρευνας, σε 2.254 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους τα οποία έχουν καταστραφεί ολοσχερώς, με αποτέλεσμα να παρατηρείται αύξηση σε 278% σε σχέση με το 2018.
Η σπουδαιότητα του τροπικού δάσους καθίσταται αδιαμφισβήτητη, καθώς ο Αμαζόνιος αποτελεί το μεγαλύτερο τροπικό δάσος του πλανήτη, ο οποίος ως πηγή απορρόφησης άνθρακα, επιβραδύνει τον ταχύ ρυθμό αύξησης της υπερθέρμανσης του πλανήτη, όπως έχει συμφωνηθεί στη Συμφωνία του Παρισιού, για τη διατήρηση της θερμοκρασίας στον 1,5ο C. Ειδικότερα, η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη πέρα από τους 2ο C, θα έχει ως αποτέλεσμα την υπερθέρμανσή του, αλλά και σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την ανθρωπότητα. Ως συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη, θα παρατηρηθούν έντονες βροχοπτώσεις, αύξηση πυρκαγιών σε δασικές εκτάσεις και υψηλές θερμοκρασίες κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Ο Αμαζόνιος, ο οποίος φιλοξενεί περίπου τρία εκατομμύρια είδη φυτών και ζώων, αλλά και ένα εκατομμύριο ιθαγενείς, έχει καίρια σημασία για τη ρύθμιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, καθώς τα δάση του απορροφούν εκατομμύρια τόνους άνθρακα κάθε χρόνο. Όταν όμως τα δέντρα κόβονται ή καίγονται, το διοξείδιο του άνθρακα που αποθηκεύουν απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα και μειώνεται η ικανότητα απορρόφησής του από την τροπική βλάστηση. Κατ’ αυτό τον τρόπο, τα δάση καθίστανται το σπουδαιότερο εργαλείο κατά της κλιματικής αλλαγής, ενώ η καταστροφή τους και η αλλαγή χρήσης της γης αποφέρει σχεδόν το 20% των εκπομπών άνθρακα παγκοσμίως. Οι πυρκαγιές του Αμαζονίου στα τέλη του καλοκαιριού του 2019, έχουν σοβαρό αντίκτυπο στη βιοποικιλότητα, το κλίμα και κατ’ επέκταση στην ανθρωπότητα και τις μελλοντικές γενεές, οι οποίες θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τα λάθη των προηγούμενων.
Έπειτα από τρείς εβδομάδες, γνωστοποιήθηκε ο μεγάλος αριθμός εστιών φωτιάς που είχαν ξεσπάσει στον Αμαζόνιο και ύστερα από έντονη πίεση της Διεθνούς Κοινότητας για τις πυρκαγιές αυτές, η Κυβέρνηση της Βραζιλίας κινητοποιήθηκε και ανέλαβε δράση, παρέχοντας εναέρια μέσα για την αντιμετώπισή τους. Συγκεκριμένα, ο Γάλλος Πρόεδρος τόνισε πως πρέπει να αναληφθεί δράση για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών αυτών, καθώς οι «πνεύμονες» του πλανήτη καίγονται. Είναι φανερό πως αρκετές χώρες θέλησαν να παράσχουν χρηματική βοήθεια, ώστε να ενισχυθούν τα εναέρια μέσα για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών αυτών. Παρόλα αυτά, οι ειδικοί υποστηρίζουν πως η βασική αιτία των πυρκαγιών είναι η αποψίλωση των δασών και αν δεν αντιμετωπιστεί η πηγή του προβλήματος, τότε η χρηματοδότηση αυτή δεν θα αποφέρει αποτέλεσμα. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως οι φωτιές του Αμαζονίου οφείλονται σε ενέργειες του ανθρώπου, καθώς παρά την έντονη ξηρασία στη περιοχή, δεν μπορούν να αποδοθούν σε φυσικά αίτια, όπως είναι οι κεραυνοί, αφού τη φετινή χρονιά δεν παρατηρήθηκε σημαντική έλλειψη βροχής. Αντίθετα, είναι γνωστό πως η ξηρή περιοχή ωφελεί αυτή την εποχή την εκμετάλλευση της γης από τους κτηνοτρόφους για την ενίσχυση της παραγωγή τους.
Κρίνεται σκόπιμο να τονισθεί πως η Ευρώπη αναγνωρίζει τις αρνητικές επιπτώσεις της φωτιάς στον Αμαζόνιο, κατηγορώντας ως υπαίτιο τον ακροδεξιό Πρόεδρο της Βραζιλίας, ο οποίος, όπως παρατηρούν οι ειδικοί, θυσιάζει τον παγκόσμιο «πνεύμονα» του Αμαζονίου στο βωμό ανάπτυξης της γεωργίας και της εκτροφής, καθώς ο ίδιος έχει δηλώσει την στήριξή του στους γαιοκτήμονες και τους κτηνοτρόφους. Κύριος στόχος της Ευρώπης είναι να προστατευτούν οι περιοχές αυτές με σκοπό την αποφυγή μελλοντικών πυρκαγιών, που θα έχουν ως καταστροφικό αποτέλεσμα τη στέρηση των οικοσυστημάτων. Για την αποφυγή αυτής της έκβασης, οι εμπορικές συμφωνίες που θα συναφθούν στο μέλλον θα πρέπει να στοχεύουν κατά κύριο λόγο στην προστασία του οικοσυστήματος. Οι ειδικοί τονίζουν ότι ο Αμαζόνιος καταστρέφεται στο βωμό μιας Κυβέρνησης που δεν υπολογίζει το περιβάλλον και τις άμεσες συνέπειες αυτών των πυρκαγιών στο οικοσύστημα και την ανθρωπότητα. Φυσικά, για να ανακάμψουν τα δάση αυτά χρειάζονται δεκαετίες, παρόλα αυτά οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως κάποια δάση μπορεί να μην ανακάμψουν και ποτέ. Έτσι, γίνεται αντιληπτό πως η βιοποικιλότητα έχει πληγεί σοβαρά και αυτό οφείλεται στην αλλαγή χρήσης της γης, καθώς η αγροτική δραστηριότητα των κτηνοτρόφων στοχεύει στην αύξηση της γης μέσω της αποψίλωσης των δασών, ώστε να ενισχυθεί το αγροτικό πρόγραμμα της σύγχρονης βιομηχανίας που επιδιώκεται.
Οι συνέπειες αυτών των ενεργειών είναι παραπάνω από σημαντικές και σοβαρές, οι οποίες έχουν άμεσο αντίκτυπο στο περιβάλλον, την παγκόσμια υγεία και γενικότερα στην ανθρωπότητα. Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, πως η κλιματική κατάσταση της περιοχής θα αλλάξει δραστικά, καθώς οι βροχοπτώσεις θα μειωθούν αισθητά και η βιοποικιλότητα της περιοχής θα επηρεαστεί δραματικά λόγω της ξηρασίας που θα προκληθεί στη περιοχή, καθώς θα υπάρχει αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο δεν θα απορροφάται από τα δέντρα λόγω της καταστροφής που έχει επέλθει. Επομένως, οι δασικές εκτάσεις που κάηκαν θα έχουν ως αποτέλεσμα την μη απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα που προκλήθηκε από την καύση των οργανικών υλικών, με συνέπεια ο άνθρακας να εισέρχεται στην ατμόσφαιρα και στο οξυγόνο, το οποίο μειώνεται αφού αντικαθίσταται από το διοξείδιο το άνθρακα, γεγονός που είναι βλαβερό για την υγεία του ανθρώπου. Κατ’ επέκταση, οι πλημμύρες δεν θα περιορίζονται πλέον, όπως και άλλα έντονα κλιματικά φαινόμενα λόγω της έλλειψης βλάστησης, αποτελώντας οικολογική καταστροφή, η οποία θα έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια χιλιάδων ζώων με συνέπεια την εξαφάνιση της σπάνιας βιοποικιλότητας που φιλοξενούσε η περιοχή. Παρόλα αυτά, δεν πρέπει να υποτιμούνται οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις των πυρκαγιών αυτών, αφού με τηn καύση και την απώλεια των δασικών εκτάσεων, η γεωργική παραγωγικότητα θα μειωθεί σημαντικά στο άμεσα κοντινό μέλλον. Φυσικά, δεν πρέπει να παραλειφθούν και οι χρηματοδοτήσεις των κρατών, οι οποίες θα καταστούν αναγκαίες, ώστε να αντιμετωπισθούν οι καταστροφές που θα επέλθουν στις χώρες έπειτα από έντονες ακραίες καιρικές συνθήκες, λόγω της κλιματικής κρίσης που υφίσταται και της απώλειας δασικών εκτάσεων.
Η κλιματική αλλαγή συμβαίνει τώρα και όσο περισσότερο καθυστερούν οι διαδικασίες των κρατών να καταλήξουν σε μια κοινή πορεία και συμπεριφορά με στόχο τη προστασία του περιβάλλοντος, η οποία θα είναι νομικά δεσμευτική για όλες τις χώρες, τόσο οι συνέπειες θα γίνονται όλο και πιο δυσμενείς για το περιβάλλον και την ανθρωπότητα. Είναι αλήθεια πως οι πυρκαγιές του Αμαζονίου το περασμένο καλοκαίρι είναι πολύ πρόσφατες, παρόλα αυτά οι καταστροφικές επιπτώσεις αυτών δεν θα αργήσουν να γίνουν αισθητές στον πλανήτη μας, ο οποίος ήδη φαίνεται αρκετά «ταλαιπωρημένος» από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Γι’ αυτό το λόγο, η παγκόσμια κοινότητα θα πρέπει να συνεργαστεί με στόχο την αποφυγή μελλοντικών ανάλογων καταστροφών, με την υιοθέτηση ενός νέου μοντέλου, μιας τακτικής που θα είναι εφικτή και αποτελεσματική.
Πηγές:
1) Amazon fires increase by 84% in one year – space agency, BBC News,August 21, 2019. Διαθέσιμο στο: https://www.bbc.com/news/world-latin-america-49415973
2) The Amazon in Brazil is on fire – how bad is it?, BBC News, August 30, 2019.Διαθέσιμο στο: https://www.bbc.com/news/world-latin-america-49433767
3) Sarah Gibbens, The Amazon is burning at record rates—and deforestation is to blame, National Geographic, August 21, 2019. Διαθέσιμο στο: https://www.nationalgeographic.com/environHYPERLINK “https://www.nationalgeographic.com/environment/2019/08/wildfires-in-amazon-caused-by-deforestation/”ment/2019/08/wildfires-in-amazon-caused-by-deforestation/
4) Οι φωτιές στον Αμαζόνιο πρέπει να μας αφορούν όλους, WWF, Αύγουστος 23, 2019. Διαθέσιμο στο: https://www.wwf.gr/news/2299-oi-foties-ston-amazonio-prepei-na-mas-aforoyn-olous
5) Η κλιματική κρίση συμβαίνει τώρα, WWF, Διαθέσιμο στο: https://www.wwf.gr/climate-crisis
6) Antonio Jose Paz Cardona, Fires in Brazil’s Amazon have devastating consequences, Mongabay, September 6, 2019. Διαθέσιμο στο: https://news.mongabay.com/2019/09/fires-in-brazils-amazon-have-devastating-consequences/
7) Jessie Yeung, Blame humans for starting the Amazon fires, environmentalists say, CNN, August 23, 2019. Διαθέσιμο στο: https://edition.cnn.com/2019/08/22/americas/amazon-fires-humans-intl-hnk-trnd/index.html?no-st=1571044383
8) Richard Pérez-Peña & Matina Stevis-Gridneff, Brazil’s Rainforest Fires Prompt Alarm and Anger in Europe, The New York Times, August 23, 2019. Διαθέσιμο στο: https://www.nytimes.com/2019/08/23/world/americas/amazon-fires-brazil.html
9) Lisandra Paraguassu, Amazon burning: Brazil reports highest forest fires since 2010, Reuters, August 20, 2019. Διαθέσιμο στο: https://www.reuters.com/article/us-brazil-environment-wildfires/amazon-burning-brazil-reports-record-forest-fires-idUSKCN1VA1UK
10) Lauren Chadwick, Significant or just symbolic? Experts question if foreign aid for Amazon wildfires is going to help, Euronews, August 31, 2019. Διαθέσιμο στο: https://www.euronews.com/2019/08/31/g7-funding-to-go-to-chile-will-this-help-the-situation-in-the-amazon
Πηγή εικόνας: Οι φωτιές στον Αμαζόνιο πρέπει να μας αφορούν όλους, WWF, Αύγουστος 23, 2019. Διαθέσιμο στο: https://www.wwf.gr/news/2299-oi-foties-ston-amazonio-prepei-na-mas-aforoyn-olous