Γράφει η Ιουλία Βαβέτση
Από τις αρχές του περασμένου Φεβρουαρίου δεκάδες διαδηλώσεις αυτοχθόνων και περιβαλλοντικών οργανώσεων προκάλεσαν αναταραχές στον Καναδά. Αφορμή της έντονης αυτής διαμαρτυρίας στάθηκε η απόφαση της καναδικής κυβέρνησης να ξεκινήσει την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Coastal GasLink Pipeline. Πρόκειται για έναν αγωγό 670 χιλιομέτρων που θα διασχίζει τη Βρετανική Κολομβία, ξεκινώντας από το Ντόσον Κρικ και καταλήγοντας στο Κίτιματ. Η TC Energy, η οποία διαχειρίζεται το συγκεκριμένο έργο δεσμεύτηκε να σεβαστεί τη γη, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις των ιθαγενών. Παράλληλα, ήρθε σε συμφωνία με τις είκοσι εκλεγμένες κυβερνήσεις των ομάδων ιθαγενών, των Πρώτων Εθνών όπως ονομάζονται, σχετικά με την εκπόνηση της κατασκευής.
Οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν τον Ιανουάριο, όταν μέλη της Βασιλικής Καναδικής ‘Έφιππης Αστυνομίας εισέβαλαν σε κατασκήνωση, στην οποία διέμεναν μέλη του Wet’suwet’en Πρώτου Έθνους, προσπαθώντας να παρεμποδίσουν την κατασκευή του αγωγού, που θα διέσχιζε την γη τους. Συνελήφθησαν είκοσι άτομα από τις καναδικές αρχές. Η κίνηση αυτή πυροδότησε μαζικές διαμαρτυρίες ιθαγενών. Από την Βρετανική Κολομβία έως το Κεμπέκ, οι διαδηλωτές προχώρησαν σε αποκλεισμούς δρόμων και σιδηροδρομικών γραμμών , καθιστώντας αδύνατη τη μετακίνηση των πολίτων αλλά και την μεταφορά σιτηρών, κατασκευαστικών υλικών και αέριου προπάνιου στον Δυτικό Καναδά. Παρά το γεγονός ότι η κατασκευή του αγωγού έχει την υποστήριξη των διοικητικών συμβουλίων των Πρώτων Εθνών, τα οποία έχουν καθιερωθεί κατευθείαν από την καναδική κυβέρνηση, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι οι κληρονομικοί αρχηγοί των φυλών, οι οποίοι προϋπήρχαν, δεν ερωτήθηκαν για την υλοποίηση του έργου στα εδάφη τους. Οι αρχηγοί του Έθνους Wet’suwet’en και οι φατρίες τους, έχουν την απόλυτη δικαιοδοσία επί της γης τους. Στο σημείο αυτό έγκειται και ο λόγος της αντίδρασής τους.
Τον Ιούνιο του 2019, ο πρωθυπουργός Justin Trudeau ενέκρινε το σχέδιο επέκτασης του αγωγού πετρελαίου TransMountain. Πρόκειται για την κατασκευή επιπρόσθετου αγωγού 970 χιλιομέτρων. Ο αγωγός εκτείνεται από την Αλμπέρτα έως την Βρετανική Κολομβία και καλύπτει συνολικά μία έκταση 1,150 χιλιομέτρων. Οι μαζικές διαδηλώσεις πληθυσμών των Πρώτων Εθνών δεν εμπόδισαν την έναρξη των εργασιών για την επέκταση. Οι εργασίες αυτές ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2019 και συνεχίζουν, παρότι έρχονται αντιμέτωπες με τις αντιδράσεις φυλών ιθαγενών, που προσπαθούν να εμποδίσουν την καταπάτηση της γης τους. Οι αρχηγοί των Πρώτων Εθνών επικαλούνται κυριαρχικά δικαιώματα επί των εδαφών τους και δεν θα υποχωρήσουν εύκολα. Επιπροσθέτως, αξίζει να ειπωθεί πως η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για ην Εξάλειψη των Διακρίσεων, ασκεί πιέσεις στην καναδική κυβέρνηση για την διακοπή των δύο αυτών έργων. Συγκεκριμένα, η επιτροπή εκφράζει τις αμφιβολίες σχετικά με την έγκριση και κατασκευή τους χωρίς την συγκατάθεση των ιθαγενών αλλά και για τη βίαιη καταστολή της καναδικής αστυνομίας έναντι των διαδηλωτών. Παράλληλα προτείνει την καθιέρωση ενός νομικού πλαισίου, το οποίο θα επιτρέπει την πλήρη συναίνεση των ιθαγενών σε ζητήματα που αφορούν τη διάθεση της γης τους. Προτρέπει επίσης, την αποφυγή μεγάλης κλίμακας έργων, που δεν θα συμφωνούν με τους όρους της συναίνεσης.
Παρ ‘όλα αυτά, παρατηρείται μία προσπάθεια από την πλευρά της κυβέρνησης να προσεγγίσει τους ιθαγενείς ώστε να καταλήξουν σε μία αποδεκτή λύση, η οποία θα επιτρέπει την ολοκλήρωση των κατασκευών, χωρίς αναταραχές. Τουλάχιστον, όσον αφορά τις αντιδράσεις του Wet’suwet’en, Πρώτου Έθνους, σχετικά με τον αγωγό Coastal GasLink Pipeline, η Υπουργός των σχέσεων μεταξύ Στέμματος και Ιθαγενών ( Minister of Crown- Indigenous Relations), Carolyn Bennett, συναντήθηκε την 1η Μαρτίου, με μέλη της φυλής προκειμένου να επέλθει μία συμφωνία. Από το γεγονός ότι η συμφωνία δεν έχει δημοσιευτεί ακόμα, γίνεται αντιληπτό ότι τα δύο μέρη δεν κατέληξαν σε μία κοινή γραμμή σχετικά με την διακοπή της κατασκευής του αγωγού και οι εργασίες συνεχίζονται κανονικά. Εντούτοις, η υπουργός διαβεβαίωσε τους εκπροσώπους των Πρώτων Εθνών, ότι η κατάσταση αυτή δεν θα επαναληφθεί τονίζοντας τη σημασία που έχει η σύμφωνη γνώμη των ιθαγενών, σε ζητήματα που αφορούν τα εδάφη τους. Η γραμμή που ακολούθησε η υπουργός, Carolyn Bennett, συμφωνεί με τις δεσμεύσεις του πρωθυπουργού Justin Trudeau όσον αφορά τα Πρώτα Έθνη. Σε λόγο που εκφώνησε στην Συνέλευση των Πρώτων Εθνών το 2015, υπογράμμισε την υποχρέωση του Καναδά να σεβαστεί τα δικαιώματα των ιθαγενών. Μεταξύ άλλων, διαβεβαίωσε ότι θα ξεκινήσει έρευνες σχετικά με τις μαζικές εξαφανίσεις και δολοφονίες αυτόχθονων γυναικών, θα αυξήσει τη χρηματοδότηση προς τα Πρώτα Έθνη και θα προβεί σε επενδύσεις στην εκπαίδευση τους.
Ακολούθως, τo 2016, ο Καναδάς υιοθέτησε επισήμως την Διακήρυξη του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Αυτοχθόνων (UN- DRIP), την οποία είχε καταψηφίσει το 2007. Η Διακήρυξη δίνει στους αυτόχθονες δικαιώματα διατήρησης των παραδόσεων τους (άρθρο 11), θέσπισης δικού τους εκπαιδευτικού συστήματος (άρθρο14) . Στο άρθρο 8 υπογραμμίζεται ότι τα κράτη οφείλουν να παρεμποδίσουν κάθε προσπάθεια που έχει ως στόχο να τους απομακρύνει από τις παραδόσεις και τη μοναδικότητα τους, καθώς και από πράξεις που αποσκοπούν στην εκδίωξη τους από τη γη και τους πόρους τους. Με το άρθρο 26 , αναγνωρίζονται στους αυτόχθονες πλήρη δικαιώματα ιδιοκτησίας και εκμετάλλευσης στη γη, στις περιοχές που κατοικούν αλλά και στους πόρους, που τους ανήκουν παραδοσιακά και υποχρεώνει τα κράτη να δώσουν νομική αναγνώριση και προστασία στα συγκεκριμένα εδάφη αλλά και τους πόρους. Το άρθρο 28, δίνει τη δυνατότητα στους ιθαγενείς να ζητήσουν αποζημίωση σε περίπτωση που η γη στην οποία κατοικούν και οι πόροι που τους ανήκουν καταλειφθούν, χρησιμοποιηθούν ή καταστραφούν χωρίς την συγκατάθεσή τους.
Η παράκαμψη της παραπάνω συνθήκης, προκάλεσε αναστάτωση στο εσωτερικό της χώρας και έφερε στο προσκήνιο ένα σοβαρό ζήτημα, που δύσκολα θα επιλυθεί. Μπορεί η κατασκευή των δύο έργων να συνεχίζεται, παρά τις αντιδράσεις, σίγουρα όμως έχει πολιτικό κόστος για τον Justin Trudeau. Ο Πρωθυπουργός της χώρας, προεκλογικά, αναφέρθηκε στην «ιερή υποχρέωση» του Καναδά να βελτιώσει τις σχέσεις με τους αυτόχθονες. Σε κάθε περίπτωση, οι προσπάθειες για την προώθηση των δικαιωμάτων των αυτοχθόνων από την κυβέρνηση Trudeau, είναι αξιοσημείωτες. Τα Πρώτα Έθνη, ανακτούν τη χαμένη φωνή τους και για πρώτη φορά αναγνωρίζονται τα δικαιώματά τους, στα εδάφη, στα οποία διαμένουν. Τα πρόσφατα γεγονότα όμως, καταδεικνύουν ότι ο δρόμος για την ίση μεταχείριση των αυτοχθόνων είναι δύσβατος. Οι δυσκολίες προκαλούνται εξ’ αιτίας της χρόνιας εγκατάλειψης των ιθαγενών λόγω της αδιαφορίας των προηγούμενων κυβερνήσεων για τη βελτίωση των όρων διαβίωσης τους. Ο Καναδάς οφείλει να επιδιώξει μία ειρηνική και δίκαιη συνύπαρξη με τους αυτόχθονες. Η εικόνα του , ως ένα δίκαιο και φιλήσυχο κράτος βασίζεται σε αυτή τη συνύπαρξη.
Βιβλιογραφία
- Μαίρη Μπόση, Οι όψεις της διεθνούς ασφάλειας ,Αθήνα, εκδόσεις Ποιότητα,2018
- Audrea Lim, Has Trudeau (Politely) Betrayed Native People Again? New York Times, March 10, 2010. Διαθέσιμο σε : https://www.nytimes.com/2020/03/10/opinion/canada-natives-pipeline.html
- Jason Hanna and Dave Alsup, A protest over a pipeline is shutting down a train service across much of Canada, CNN, February 15, 2020. Διαθέσιμο σε : https://edition.cnn.com/2020/02/14/americas/canada-rail-disruptions-pipeline-protests/index.html
- Laura Kane, UN racism committee calls for halt to Trans Mountain, Coastal GasLink pipelines and Site C dam over treatment of First Nations, Financial Post, January 7, 2020.Διαθέσιμο σε : https://business.financialpost.com/commodities/energy/un-racism-committee-calls-for-halt-to-site-c-trans-mountain-and-lng-pipeline
- Sean Bouton, Proposed agreement reached between Wet’suwet’en chiefs gov’t ministers after 3 days of talks, Global News, March 01, 2020. Διαθέσιμο σε : https://globalnews.ca/news/6615733/wetsuweten-talks-agreement-reached/
- Susana Mas, Trudeau lays out plan for new relationship with indigenous people, Canada Broadcasting Corporation, December 08, 2015. Διαθέσιμο σε : https://www.cbc.ca/news/politics/justin-trudeau-afn-indigenous-aboriginal-people-1.3354747
- United Nations Declaration On The Rights Of Indigenous People, Διαθέσιμο σε: https://www.un.org/development/desa/indigenouspeoples/wp-content/uploads/sites/19/2018/11/UNDRIP_E_web.pdf?fbclid=IwAR3wECIGE6ldCSA5kT8iLA5TkxTKcTMe06HhOmRHAnxfgMFMCm0C9fSkpGM