Γράφει η Μαρία Κωνσταντακοπούλου
Η 8η Μαρτίου έχει οριστεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ως η επίσημη Παγκόσμια Ημέρα για τα δικαιώματα της γυναίκας. Οι γυναίκες ήδη από το 1907 στην Αμερική μάχονταν για τα πολιτικά τους δικαιώματα, επιδιώκοντας ίση μεταχείριση μεταξύ ανδρών και γυναικών στην κοινωνία, ως κύριο θεμελιώδες δικαίωμα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, καθίσταται αναμενόμενο πως έπειτα από τόσα χρόνια μέχρι σήμερα, η πρόοδος αναφορικά με την ισότητα των δύο φύλων θα ήταν παραπάνω από εμφανής. Παρόλα αυτά, παρά την όποια πρόοδο που μπορεί να έχει σημειωθεί όλα αυτά τα χρόνια, φαίνεται πως οι διακρίσεις και οι προκαταλήψεις είναι ριζωμένες για τα καλά στο εσωτερικό κάθε κράτους ξεχωριστά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, η δυσαρέσκεια στο θέμα αυτό επικεντρώνεται στην Ελλάδα, η οποία στο πέρασμα των χρόνων φαίνεται πως έχει διαγράψει περιορισμένη έως και μηδαμινή επιτυχημένη πορεία, σύμφωνα και με τα στατιστικά στοιχεία του Δείκτη Gender Equality Index 2019.
Σε αυτό το σημείο, αξίζει να επισημανθούν κάποια στοιχεία πριν αναλυθεί η Έκθεση 2019 του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE). Ειδικότερα, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας που δημοσιεύθηκαν το 2018, μόνο έξι χώρες παγκοσμίως έχουν επιτύχει στο εσωτερικό τους την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων. Αυτό το αποτέλεσμα, φυσικά, είναι πλήρως απογοητευτικό καθώς πάρα τις όποιες προσπάθειες έχουν γίνει, φαίνεται πως στην πραγματικότητα δεν έχουν ληφθεί τα κατάλληλα μέσα, ούτε έχουν γίνει οι απαραίτητες ενέργειες ώστε η νοοτροπία των λαών να αλλάξει όσον αφορά την εξάλειψη προκαταλήψεων σχετικά με την ισότητα των φύλων σε κάθε κοινωνικό επίπεδο. Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη τους τομείς της οικονομίας, της εκπαίδευσης, της πολιτικής και της υγείας, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία 149 χωρών, δημοσιοποιήθηκε η έκθεση για τη φυλετική ανισότητα, στη Γενεύη το 2018 από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Τα αποτελέσματα φαίνεται να είναι εξίσου απογοητευτικά, καθώς σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, το θέμα της φυλετικής ανισότητας δεν προβλέπεται να έχει επιλυθεί μέσα στα επόμενα 108 χρόνια, γεγονός που θα έπρεπε να κρούει τον κώδωνα κινδύνου για όλα τα κράτη.
Τα αποτελέσματα της έρευνας της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2019 με τη σειρά τους είναι μη ελπιδοφόρα, καθώς οι άντρες και οι γυναίκες έχουν ίσα δικαιώματα μόνο σε έξι χώρες και συγκεκριμένα στο Βέλγιο, τη Δανία, τη Γαλλία, τη Λετονία, το Λουξεμβούργο και τη Σουηδία. Γίνεται αντιληπτό πως σύμφωνα με έρευνα του CNN, “Οι γυναίκες δεν θα επιτύχουν πλήρη ισότητα στις περιοχές που μελετήθηκαν από την Παγκόσμια Τράπεζα, μέχρι το 2073”. Τα κριτήρια τα οποία αναλύθηκαν στην έρευνα αυτή ήταν τα ταξίδια, η εύρεση εργασίας, ο μισθός, ο γάμος, η απόκτηση παιδιών, η λειτουργία επιχείρησης, η διαχείριση περιουσίας και η καταβολή σύνταξης. Η Γαλλία είναι η χώρα η οποία παρουσίασε τη μεγαλύτερη πρόοδο την τελευταία δεκαετία, εφαρμόζοντας τον νόμο αναφορικά με την ενδοοικογενειακή βία, την παροχή κυρώσεων για σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας και την εισαγωγή γονικής άδειας. Στην έκθεση αυτή, χώρες της Μέσης Ανατολής και της υποσαχάριας Αφρικής εμφάνισαν ποσοστό σε 47,37 στα 100, γεγονός που σημαίνει ότι το κράτος σε αυτές τις περιοχές αναγνωρίζει στις γυναίκες λιγότερα από τα μισά νομικά δικαιώματα που αναγνωρίζει στους άντρες, πράγμα που είναι απίστευτο να είναι αποδεκτό τη σήμερον ημέρα.
Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) ως όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επικεντρώνεται με τη σειρά του αποκλειστικά στην ισότητα των φύλων με κύριο στόχο του την έρευνα και την ενημέρωση, παρέχοντας χρήσιμη κατανόηση και πληροφόρηση, ώστε όλοι οι αρμόδιοι φορείς όλων των κρατών στην Ευρώπη να ακολουθούν την πολιτική που έχει χαράξει το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την επίτευξη του σκοπού αυτού. Ειδικότερα, το Gender Equality Index είναι ένας Δείκτης του EIGE, που ερευνά την ισότητα των φύλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση με βάσει τις πολιτικές ισότητας που έχουν θεσμοθετηθεί, ενώ συγχρόνως λειτουργεί σαν παρατηρητής της ισότητας των φύλων και μετρά το πώς αυτή αυξάνεται ή μειώνεται με την πάροδο του χρόνου. Παρουσιάζει, επίσης, διαφορές στα αποτελέσματα μεταξύ γυναικών και ανδρών σε ατομικό επίπεδο στα κράτη μέλη της ΕΕ. Είναι στην ουσία ένα εργαλείο υπολογισμού, το οποίο μπορεί να επισημάνει σε ποιους τομείς και προς ποιες κατευθύνσεις πρέπει να προσανατολιστούν οι πολιτικές προτεραιότητες, ώστε να επιταχυνθεί η διαδικασία για την επίτευξη της ισότητας των φύλων στην Ευρώπη. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ έχουν δεσμευτεί να εξαλείψουν τη βία, αλλά και κάθε άλλη μορφή ανισότητας στην ΕΕ, αλλά ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων υπολογίζει πως η πρόοδος εξελίσσεται αργά.
Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο σύμφωνα με τις μελέτες που έχει πραγματοποιήσει, εκτιμά πως “Οι βελτιώσεις στον τομέα της ισότητας των φύλων θα μπορούσαν να δημιουργήσουν έως και 10,5 εκατομμύρια επιπλέον θέσεις εργασίας μέχρι το 2050! Έτσι, το 2050 το ποσοστό απασχόλησης θα ανερχόταν σε σχεδόν 80 % και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της ΕΕ θα μπορούσε να αυξηθεί κατά σχεδόν 10 %”. Φαίνεται, λοιπόν, πως το έργο του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου είναι σπουδαίο, καθώς ήδη στην Ευρώπη από το 2017 έχει επιτευχθεί πρόοδος με αργά και σταθερά βήματα λαμβάνοντας υπόψη τη γενική εικόνα, παρόλο που η πρόοδος κυμαίνεται μόνο κατά 4 βαθμούς συγκριτικά με τη χρονική περίοδο 2005-2015, όπως αποδεικνύεται από τον Δείκτη για την Ισότητα Φύλων. Έξι είναι συγκεκριμένα οι παράμετροι που συμπεριλαμβάνονται στην ανάλυση του Δείκτη, η εξουσία, ο χρόνος, η γνώση, η υγεία, το χρήμα και η εργασία. Αυτοί οι παράγοντες φυσικά είναι καθοριστικοί, ώστε να υπολογιστούν σωστά τα τελικά αποτελέσματα και να γνωρίζουν τα κράτη τα ακριβή ποσοστά ανισότητας ή ισότητας ανάμεσα στα δύο φύλα.
Η Ισότητα των φύλων, επομένως, είναι ένας από τους σπουδαιότερους στόχους της ΕΕ ως θεμελιώδες δικαίωμα, καθώς αποσκοπεί σε ένα σύνολο κανόνων και θεμελιωδών αξιών, έχοντας ως καθήκον της την εξάλειψη των ανισοτήτων και την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών σε όλες τις δράσεις της που αναλαμβάνει. Φτάνοντας λοιπόν στο σήμερα και τα στατιστικά στοιχεία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), τα οποία δημοσιεύτηκαν από τον Δείκτη Ισότητας των Φύλων για το 2019, φαίνεται πως η πρόοδος που έχει πραγματοποιηθεί, λαμβάνοντας υπόψη και τα δεδομένα του 2017, κινείται με πολύ αργούς ρυθμούς, γεγονός που είναι αρκετά απογοητευτικό για όλη την Ευρώπη.
Αναλυτικότερα, όπως τονίσθηκε και παραπάνω, ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων υπολογίζει την πρόοδο που έχουν πραγματοποιήσει τα κράτη μέλη της ΕΕ ή ακόμα και τα σημεία στα οποία πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή, ώστε να επιτευχθεί ο επιδιωκόμενος στόχος για το κάθε κράτος ξεχωριστά. Συγκεκριμένα, στα στατιστικά αποτελέσματα του Δείκτη για το 2019, τις πρώτες θέσεις καταλαμβάνουν η Σουηδία (83,6), Δανία (77,5), Γαλλία (74,6), Φινλανδία (73,4) και Βρετανία (72,2). Προτελευταία θέση βρίσκεται η Ουγγαρία (51,9), ενώ για ακόμα μία φορά η Ελλάδα κατατάσσεται στην τελευταία θέση (51,2).
Το βασικό ερώτημα όμως που προκύπτει είναι γιατί η Ελλάδα για ακόμα μία φορά καταλαμβάνει την τελευταία θέση σε μια τόσο σημαντική έρευνα σχετικά με την Ισότητα των φύλων εν έτει 2019, παρά τις τόσες προσπάθειες που έχουν πραγματοποιηθεί όλα αυτά τα χρόνια, έχοντας ως κύριο σκοπό την εξάλειψη της ανισότητας των φύλων σε όλους τους τομείς. Φαίνεται, λοιπόν, πως η Ελλάδα μένει στάσιμη, πραγματοποιώντας μηδαμινή πρόοδο στην πάροδο όλων αυτών των χρόνων, εάν λάβουμε υπόψη πως στην Έκθεση του 2017, η Ελλάδα βρισκόταν στην τελευταία θέση με 50 βαθμούς, γεγονός που αποδεικνύει πως σε διάστημα δύο ετών, η πρόοδος της Ελλάδας είναι μόνο 1,2 μονάδες. Για την κατανόηση αυτού του αποτελέσματος, οι τομείς που αναλύθηκαν είναι η γνώση, η υγεία, η εργασία, η εξουσία, τα χρήματα και ο χρόνος. Η Ελλάδα σύμφωνα με τον Δείκτη για την Ισότητα των Φύλων, παρατηρείται πως κατατάσσεται σε μία θέση χαμηλότερη από ό,τι το 2005, παρά την ελάχιστη αύξηση που παρουσίασε το 2017.
Τα αποτελέσματα του 2019 της χώρας είναι υψηλότερα στον τομέα της υγείας (83,5) και των χρημάτων (71,4). Αντίθετα, οι ανισότητες μεταξύ των φύλων παρατηρούνται πιο έντονες στον τομέα της εξουσίας (24,3), παρόλο που η βαθμολογία στον τομέα αυτόν βελτιώθηκε κατά 6,1 μονάδες συγκριτικά με το 2005. Επιπλέον, η βαθμολογία της Ελλάδας αυξήθηκε στον τομέα της γνώσης (8,5), ενώ μειώθηκε περισσότερο στον τομέα του χρόνου (1,5). Μεταξύ της περιόδου 2005-2017, η Ελλάδα βελτιώθηκε σε γενικές γραμμές, αλλά είχε πολύ χαμηλότερη βαθμολογία από αυτή της ΕΕ σε όλη τη χρονική περίοδο. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό πως η Ελλάδα έχει προχωρήσει προς την κατεύθυνση της ισότητας των φύλων με χαμηλότερο ρυθμό από ό,τι η βαθμολογία της ΕΕ, γεγονός που σημαίνει ότι το χάσμα μεταξύ Ελλάδας και ΕΕ έχει αυξηθεί με το πέρασμα του χρόνου.
Καταλήγουμε λοιπόν πως, όπως τονίζεται και στα πλαίσια των Ηνωμένων Εθνών αναφορικά με την ισότητα των φύλων ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος για να διανύσουμε ώστε να εξαλειφθεί η ανισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών. Για να επιτευχθεί όμως αυτό κρίνεται απαραίτητη η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών στη κοινωνία γενικότερα, ώστε να μην υφίστανται διακρίσεις, ειδικότερα στον τομέα της εκπαίδευσης και της υγείας, αλλά και στον τομέα της εργασίας και της μισθολογικής ισότητας κατ’ επέκταση. Όλα αυτά, φυσικά, αφορούν όλα τα κράτη παγκοσμίως, καθώς πλέον κρίνεται αναγκαίο να ανακληθούν όλες οι προκαταλήψεις που ανήκουν σε νοοτροπίες περασμένων γενεών, οι οποίες σχετίζονται με διακρίσεις που ενισχύουν την ανισότητα και να επέλθει η ισότητα ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες, επιτυγχάνοντας την ίση μεταχείριση, αλλά και την εξασφάλιση ίσων δικαιωμάτων.
Πηγές:
- Βαρούνη Αγάπη, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας 2019: Η «ακτινογραφία» της ανισότητας μεταξύ ανδρών-γυναικών, CNN Greece, Μάρτιος 8, 2019. Διαθέσιμο σε: httpsHYPERLINK “https://www.cnn.gr/news/kosmos/story/168375/pagkosmia-hmera-tis-gynaikas-2019-h-aktinografia-tis-anisotitas-metaxy-andron-gynaikon
- Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων, EIGE, 2017. Διαθέσιμο σε: https://eige.europa.eu/el/in-brief
- Martina Schonard, Ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Απρίλιος, 2019. Διαθέσιμο σε: http://www.europarl.europa.eu/factsheets/el/sheet/59/equality-between-men-and-women
- Ισότητα φύλων στην ΕΕ: Στην τελευταία θέση της λίστας η Ελλάδα, CNN Greece, Οκτώβριος 15, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.cnn.gr/news/kosmos/story/194005/isotiHYPERLINK “https://www.cnn.gr/news/kosmos/story/194005/isotita-fylon-stin-ee-stin-teleytaia-thesi-tis-listas-i-ellada”ta-fylon-stin-ee-stin-teleytaia-thesi-tis-listas-i-ellada
- Ισότητα των φύλων; Μόνο σε έξι χώρες, CNN Greece, Μάρτιος 3, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.cnnHYPERLINK “https://www.cnn.gr/news/kosmos/story/167747/isotita-ton-fylon-mono-se-exi-xores?v7”.gr/news/kosmos/story/167747/isotita-ton-fylon-mono-se-exi-xores?v7
- Έρευνα: Η χειρότερη χώρα στην ΕΕ για τις γυναίκες είναι η Ελλάδα, CNN Greece, Οκτώβριος 12, 2017. Διαθέσιμο σε: https://www.cnn.gr/news/kosmos/story/101343/ereyna-h-xeiroteri-xora-stin-ee-gia-tis-gynaikes-einai-i-ellada
- Gender Equality Index 2019. Work-life balance, EIGE, Οκτώβριος 11, 2019. Διαθέσιμο σε: httpsHYPERLINK “https://eige.europa.eu/publications/gender-equality-index-2019-work-life-balance
- Gender Equality Index about Greece, EIGE, 2019. Διαθέσιμο σε: https://eige.europa.eu/gender-equality-index/2019/EL
- Gender Equality, The unfinished business of our time, United Nations, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.un.org/en/sections/issues-depth/gender-equality/