Γράφει η Παρασκευή Σουλτάτου
Το Ισραήλ θεωρείται μια αμυντική υπερδύναμη, δυσανάλογη του μεγέθους του. Η τεχνολογική του εξέλιξη στον τομέα των όπλων αλλά και γενικότερα της στρατιωτικής του ικανότητας είναι αξιοσημείωτη. Το Ισραήλ επενδύει ετησίως περίπου το 5,6% του ΑΕΠ του στην άμυνα, ενώ το 2019 σύμφωνα με τον OECD οι επενδύσεις σε R&D (Research&Defence) άγγιξαν το 4,9% του ΑΕΠ (OECD,2021). Αυτό το ποσοστό αντιστοιχεί σε 19,9 δισεκατομμύρια δολάρια και σύμφωνα με την έκθεση SIPRI Military Data Base είναι το 15ο σε κατάταξη κράτος με τις μεγαλύτερες στρατιωτικές επενδύσεις παγκοσμίως. Η θέση σ’ αυτή την κατάταξη επιβεβαιώνει την επιτυχημένη αμυντική στρατηγική του Ισραήλ και το καθιστά ως ένα κράτος «πρότυπο» για τις μικρότερες αλλά και τις περιφερειακές δυνάμεις.
Το Ισραήλ, εκτός από κράτος «πρότυπο» στον στρατιωτικό τομέα, πρωτοπορεί στην αγορά των Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (Unmanned Aerial Vehicles – UAVs) ή αλλιώς ‘’Drones’’. Το πρώτο drone του Ισραήλ παραδόθηκε στις ένοπλες δυνάμεις το 1979 μετά από αρκετά χρόνια έρευνας, ανάπτυξης και δοκιμαστικών πτήσεων. Όταν το 1982 εισέβαλε στο Λίβανο, τα drones βοήθησαν τα μαχητικά αεροσκάφη του Ισραήλ να αναγνωρίσουν και να βομβαρδίσουν τις μπαταρίες των πυραύλων της Συριακής και Σοβιετικής κατασκευής επιφάνειας αέρος (SAM). Αυτό το γεγονός άλλαξε τον τρόπο σκέψης των Ισραηλινών αξιωματικών σχετικά με τα UAVs και τους βοήθησε να συνειδητοποιήσουν τις σημαντικές δυνατότητές τους σε τακτικό επίπεδο. Είναι αξιοσημείωτο πως οι ΗΠΑ, έπειτα από χρόνια και κόστος δισεκατομμυρίων δολαρίων που ξόδεψαν σε ανεπιτυχείς δοκιμαστικές πτήσεις για drones, ζήτησαν τη βοήθεια του Ισραήλ για να επιτύχουν την κατασκευή ενός αποτελεσματικού μη επανδρωμένου αεροσκάφους.
Από το 1985 μέχρι και σήμερα, το Ισραήλ είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας μη επανδρωμένων αεροσκαφών παγκοσμίως (Rae, 2014:10), υπεύθυνο για το 60% της παγκόσμιας αγοράς, με τις ΗΠΑ να ακολουθούν στο 23,9%. Το 2010 πέντε χώρες του NATO πετούσαν ισραηλινά μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο Αφγανιστάν. Αυτή τη στιγμή, τα UAVs χρησιμοποιούνται απ’ όλες τις στρατιωτικές δυνάμεις του Ισραήλ. Στην αρχή, τα drones κατασκευάστηκαν για αποστολές ISR, όπως intelligence (αποστολές πληροφοριών), επιτήρηση και αναγνώριση. Οι Ισραηλινοί στρατιωτικοί, ωστόσο, συνειδητοποίησαν πως μπορούσαν να τα προσαρμόσουν και σε άλλου τύπου αποστολές. Σήμερα, φέρουν δείκτες λέιζερ για να φωτίζουν στόχους και να τους καταστρέφουν, καθώς και πυραύλους που μπορούσαν να μεταφερθούν από άλλα αεροσκάφη στο παρελθόν. Αυτά τα εξοπλισμένα drones επιχείρησαν στη Λωρίδα της Γάζας. Υπάρχουν επίσης μικροσκοπικά drones τα οποία μπορούν να πεταχτούν σαν μπάλα και να τραβηχτούν από το σακίδιο στρατιωτικών (π.χ. το Skylark). Αυτά τα drones είναι αρκετά δημοφιλή και χρησιμοποιούνται από στρατιωτικές δυνάμεις στην Αυστραλία, τον Καναδά, τις ΗΠΑ, τη Νότια Κορέα, τη Γαλλία, τη Σουηδία και το Περού (Katz, Bohbot, 2017:60-61, 67-69).
Το Ισραήλ άλλαξε το στρατιωτικό του δόγμα τις τελευταίες δεκαετίες, βασισμένο στις τεχνολογίες 4IR (Fourth Industrial Revolution ή 4η Βιομηχανική Επανάσταση). Η 4η βιομηχανική επανάσταση στον στρατιωτικό τομέα του Ισραήλ περιλαμβάνει ρομπότ, νανοτεχνολογία και νανοϋλικά, αισθητήρες και τεχνολογία ανίχνευσης, αυτόνομα οχήματα πολλαπλών αισθητήρων, τεχνητή νοημοσύνη (AI), Internet of Things (IoT), κλπ. Το 2019, κυκλοφόρησαν το σύστημα Shaked Warfare, συμπεριλαμβανομένου ενός ειδικά προσαρμοσμένου Android smartphone και ενός ψηφιακού ρολογιού. Αυτό το σύστημα είναι σε θέση να παρακολουθεί έναν στόχο μέσω του smartphone.
Το κράτος επικεντρώνεται πραγματικά στην έρευνα και την ανάπτυξη (R&D) από το 1967, όταν δημιουργήθηκε το Ισραηλινό Βιομηχανικό Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης (MATIMOP), το οποίο μετατράπηκε το 2016 σε Αρχή Καινοτομίας του Ισραήλ (Israel Innovation Authority). Μέχρι το 2018, υπήρχαν περίπου 700 εταιρείες που επένδυαν σ’ αυτόν τον τομέα, με τη βοήθεια του Υπουργείου Άμυνας και των Αμυντικών Δυνάμεων του Ισραήλ. Η Διεύθυνση Αμυντικής Έρευνας και Ανάπτυξης (Directorate of Defence Research and Development – DDR&D) του Υπουργείου Άμυνας είναι αρμόδια για την τεχνολογική ανάπτυξη του IDF (Israel Defence Forces – Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις). Εκτός από τους στρατιωτικούς βετεράνους που μετακόμισαν στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας, το Ισραήλ ελέγχει όλα αυτά τα κανάλια τεχνολογικής καινοτομίας μέσω της κυβέρνησης και του Υπουργείου Άμυνας. Επιπλέον, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις και το Υπουργείο Άμυνας έχουν βασιστεί και συνεργαστεί με πανεπιστήμια και ακαδημαϊκό προσωπικό προκειμένου να βελτιώσουν αυτόν τον τομέα.
Είναι συναρπαστικό ότι το 2017 οι επενδύσεις σε R&D του Ισραήλ αντιπροσώπευαν το 4,2% του ΑΕΠ, το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό παγκοσμίως. Πέρυσι, το 87% των εσόδων των καλύτερων τεχνολογικών εταιρειών του Ισραήλ προέρχονταν από εξαγωγές. Το 2017, οι ξένες επενδύσεις αποτέλεσαν το 77% των συνολικών επενδύσεων στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας. Πολυεθνικές εταιρείες-κολοσσοί (πάνω από 350 συνολικά) έχουν ιδρύσει κέντρα R&D στο Ισραήλ. Το 2018, περισσότερες από 250 νεοφυείς επιχειρήσεις στο Ισραήλ επικεντρώθηκαν σε τεχνολογίες 4IR (Evron, 2021:577, 579-580, 582.585).
Μαζί με την ανάπτυξη 4IR, το Ισραήλ, μια τόσο μικρή χώρα, έχει αναπτύξει μια βιομηχανία drones ένα βήμα μπροστά από τον υπόλοιπο κόσμο και πριν από άλλες δυτικές χώρες. Οι Ισραηλινοί χρειάζονταν μια πλατφόρμα που δεν υπήρχε πουθενά αλλού, οπότε έπρεπε να τη δημιουργήσουν μόνοι τους. Πρέπει να νικήσουν και να επιβιώσουν και αυτό είναι που τους ενδυναμώνει εκτός από το πλεονέκτημα του τρόπου σκέψης τους. Όλοι υπηρετούν τον στρατό, μένουν ενημερωμένοι και σε επαφή με τους συναδέλφους τους και μοιράζονται ιδέες (Katz, Bohbot, 2017:79).
Αυτή τη στιγμή, οι δαπάνες του Ισραήλ σε R&D αντιστοιχούν στο 4,93% του ΑΕΠ και εξακολουθούν να είναι από τις μεγαλύτερες στον κόσμο (ΟΟΣΑ, 2021). Τα αραβικά κράτη συνεχίζουν να χτίζουν τη δική τους αμυντική βιομηχανία και το Ισραήλ δεν έχει άλλη επιλογή από το να συνεχίσει να επενδύει σε όπλα υψηλής τεχνολογίας. Η αμυντική του βιομηχανία (Israel Defence Industry) έχει γίνει σημαντικός παίκτης στην παγκόσμια αγορά, με εξαγωγές όπλων και στρατιωτικών υπηρεσιών αξίας 8,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2018. Το 2019 το 9% του αμυντικού προϋπολογισμού δαπανήθηκε για αμυντικό R&D, ενώ το 2,5% δαπανήθηκε για βασική και εφαρμοσμένη έρευνα. Μια σημαντική ώθηση έχει δοθεί στην αμυντική βιομηχανία του Ισραήλ μέσω της υποστήριξης των ΗΠΑ τις τελευταίες δεκαετίες και των μοναδικών συμφωνιών (Palavenis, 2021:3,7,9-12).
Το Ισραήλ, μια μικρή σε μέγεθος χώρα έχει καταφέρει να ανταγωνίζεται ισχυρές δυνάμεις της διεθνούς κοινότητας στον στρατιωτικό τομέα και να κατέχει την κορυφή στην αγορά των drones. Είναι ένα κράτος πρότυπο λόγω της στρατηγικής του και της στρατιωτικής του ανάπτυξης κυρίως για μικρότερες και περιφερειακές δυνάμεις. Ένα βασικό χαρακτηριστικό που οδήγησε το κράτος αυτό στη ραγδαία στρατιωτική και τεχνολογική ανάπτυξη ήταν το ασταθές γεωγραφικό περιβάλλον που βρίσκεται. Όμως, ο λόγος που το Ισραήλ έγινε παγκόσμιος παίκτης τεχνολογικής στρατιωτικής ανάπτυξης ήταν η φιλοδοξία των Ισραηλινών για πρωτοπορία.
Πηγές
Katz, Y., & Bohbot, A. (2017). The weapon wizards: how Israel became a high-tech military superpower. St. Martin’s Press.
OECD (2021), Gross domestic spending on R&D (indicator). doi: 10.1787/d8b068b4-en (Accessed on 29 August 2021). Διαθέσιμο σε: https://data.oecd.org/rd/gross-domestic-spending-on-r-d.htm
Palavenis, D. (2021). Adaptive Israel defense industry: myth or reality? Israel Affairs, 1-15.
Rae, J. D. (2014). Analyzing the drone debates: targeted killing, remote warfare, and military technology. Springer.
Evron, Y. (2021). 4IR technologies in the Israel Defence Forces: blurring traditional boundaries. Journal of Strategic Studies, 44(4), 572-593.
Πηγή εικόνας: https://www.timesofisrael.com/israeli-officer-says-drones-to-replace-manned-aircraft/