Γράφει η Δέσποινα Τούντα
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ως το μόνο άμεσα εκλεγμένο, από το 1979, όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκπροσωπεί τους πολίτες των κρατών-μελών. Στοχεύει στη διαφύλαξη της δημοκρατίας, μάχεται για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ευρωβουλευτές αντιπροσωπεύουν τα συμφέροντα των πολιτών τους, αντιπροσωπεύει συνολικά την κοινωνία. Ωστόσο, παρατηρείται η υποεκπροσώπηση των γυναικών, ακόμα και μετά τις πρόσφατες εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τον Μάιο του 2019. Αυτή η έλλειψη γυναικών θεωρείται δημοκρατικό έλλειμμα του θεσμού.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η παρουσία των γυναικών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει βελτιωθεί σημαντικά κατά την πάροδο των ετών. Το ποσοστό του 16% των πρώτων άμεσων εκλογών του 1979 αυξήθηκε σε 37% στις εκλογές του 2014, ποσοστό που βελτιώθηκε και με τις εκλογές του 2019, μετά τις οποίες οι γυναίκες ευρωβουλευτές εκπροσωπούν πλέον το 41% του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Όμως, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το ποσοστό της εκπροσώπησης των γυναικών διαφέρει σε κάθε κράτος-μέλος. Ορισμένα κράτη, όπως η Γαλλία και η Μάλτα, πέτυχαν ίση συμμετοχή των δύο φύλων στο Ευρωκοινοβούλιο. Αντίθετα, άλλα κράτη αφιερώνουν λίγες θέσεις τις οποίες διαθέτουν σε γυναίκες ευρωβουλευτές. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες με τα μικρότερα ποσοστά γυναικείας εκπροσώπησης (24%). Μάλιστα, πρόκειται για μία χώρα στην οποία οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται όχι μόνο σε ευρωπαϊκό αλλά και σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Ενδιαφέρουσα είναι και η περίπτωση της Κύπρου η οποία δεν εξέλεξε καμία γυναίκα ευρωβουλευτή.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κάνει σημαντικά βήματα για να εξασφαλίσει την ισότητα των φύλων και πιο συγκεκριμένα τη συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική σκηνή. Η αφοσίωση της στην ενδυνάμωση της παρουσίας των γυναικών στη λήψη αποφάσεων είναι εμφανής σε διάφορα κείμενα, ενέργειες και πρωτοβουλίες της. Αρχικά, η Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρει ότι η Ένωση προάγει την ισότητα μεταξύ των γυναικών και των ανδρών στην αγορά εργασίας (άρθρο 153) και την ισότητα αμοιβής (άρθρο 157). Επιπλέον, στο πλαίσιο της συνεργασίας της Ένωσης με τον ΟΗΕ, τα κράτη-μέλη έχουν δεσμευτεί να εφαρμόσουν την Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, η οποία περιλαμβάνει 17 στόχους. Ο 5ος στόχος προωθεί την ισότητα των φύλων, το τέλος κάθε μορφής διάκρισης εις βάρος των γυναικών, καθώς και τη συμμετοχή τους με ίσες ευκαιρίες στην ανάληψη ηγετικών ρόλων σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων στην πολιτική, την οικονομία και τη δημόσια ζωή.
Επιπρόσθετα, το ίδιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως θεσμός κάνει προσπάθειες για την προώθηση της ισότητας των φύλων. Υπάρχει η Επιτροπή FEMM του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία προωθεί τα δικαιώματα της γυναίκας, την ίση συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων και τη δημιουργία πολιτικών για την ισότητα των φύλων. Είναι, τέλος, σημαντική η δράση δύο οργανώσεων, του Ευρωπαϊκού Λόμπυ Γυναικών (EWL) και του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των φύλων (EIGE). Η πρώτη προσπαθεί να θέσει, κυρίως μέσω της καμπάνιας της «Campaign 50/50», τη γυναίκα και τα δικαιώματά της στο κέντρο της πολιτικής, ενώ η δεύτερη διεξάγει έρευνες, μελέτες και δημοσιεύει στατιστικά στοιχεία.
Η μη επαρκής παρουσία των γυναικών εντοπίζεται, εκτός από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και στα άλλα δύο όργανα που συμπληρώνουν το θεσμικό τρίγωνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατά την περίοδο 2014-2019, με πρόεδρο τον Ζαν-Κλωντ Γιούνκερ, συμμετείχαν μόνο 9 γυναίκες στο σύνολο των 28 Επιτρόπων. Η εκλογή, επομένως, της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για τη θέση της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την περίοδο 2019-2024, αποτελεί πρόοδο, αφού είναι η πρώτη γυναίκα εκλεγείσα Πρόεδρος του θεσμού αυτού. Όσον αφορά στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, είναι εμφανές ότι η μεγάλη πλειοψηφία των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων που το απαρτίζουν είναι άνδρες.
Εν κατακλείδι, η καθιέρωση της ισότητας των φύλων και η ίση συμμετοχή των γυναικών και των ανδρών στους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ιδιαίτερα σημαντική. Παρά την πρόοδο και τη δυναμική είσοδο των γυναικών στην πολιτική σκηνή και στη λήψη αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η ανισότητα παραμένει και χρήζει άμεσης αλλαγής. Εξάλλου, οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν το μισό του πληθυσμού, επομένως η παρουσία τους στην πολιτική σκηνή είναι απαραίτητη για μια Ευρώπη που στηρίζεται πράγματι στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την εξάλειψη των διακρίσεων.
Πηγές
Gender equality, European Commission. Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/europeaid/sectors/human-rights-and-governance/gender_en
Sustainable Development Goal 5, United Nations. Διαθέσιμο σε: https://sustainabledevelopment.un.org/sdg5
FEMM Committee, EPP Women. Διαθέσιμο σε: http://www.eppwomen.eu/femm-committee/
Women in politics, European Women’s Lobby. Διαθέσιμο σε: https://www.womenlobby.org/-Women-in-Politics-507-?lang=en
Women in decision-making: why it matters, European Institute for Gender Equality, Μάρτιος 7, 2019. Διαθέσιμο σε: https://eige.europa.eu/news/women-decision-making-why-it-matters
2019 European election results, European Parliament, Ιούλιος 8, 2019. Διαθέσιμο σε: https://election-results.eu/mep-gender-balance/2019-2024/
Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, EUR-Lex, Οκτώβριος 26, 2012. Διαθέσιμο σε: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:12012E/TXT&from=EN