γράφει η Ελένη Μπαρντακτσιάν,
Οι συνεχείς δράσεις της Τουρκίας τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο την ορίζουν ως έναν από τους βασικούς παίκτες της διπλωματικής σκακιέρας. Ένας από τους βασικότερους τομείς ο όποιος αντικατοπτρίζει την κατάσταση της Τουρκίας είναι η οικονομία της.
Σε οικονομικό επίπεδο η Τουρκία έχει κάνει αισθητή πρόοδο απ’ το 2003 με το Α.Ε.Π. της να εκτοξεύεται από το 240 στο 840 δις δολάρια. Είναι σαφές πως αυτή οικονομική ανέλιξη συμβάλλει αισθητά στην ανάπτυξη της ισχύος της. Ειδικά το 2017 η βελτίωση του Α.Ε.Π. στα 6,7% ξεπέρασε κάθε προσδοκία των διεθνών οικονομολόγων. Υπερβαίνοντας ακόμα και τις αντίστοιχες των περισσότερων μελών της ΕΕ, πλέον κατατάσσεται στην δεύτερη θέση μαζί με την Ινδία και ελαφρώς πίσω από την Κίνα ανάμεσα στις χώρες της G20. Η ανάπτυξη αυτή βασίστηκε κυρίως στα δημοσιονομικά κίνητρα που είχαν ως στόχο την επιτάχυνση της ανάκαμψης από τις οικονομικές επιπτώσεις του αποτυχημένου πραξικοπήματος το 2016. Επιπλέον οι εξαγωγές αυξήθηκαν λόγω της μεγάλης ζήτησης από την ΕΕ καθώς και από τα κέρδη ανταγωνιστικότητας από την υποτίμηση του νομίσματος. Ο συνδυασμός της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής στην Τουρκία συνέβαλε σε μια πολύ ισχυρότερη από την αναμενόμενη ανακάμψη η οποία ενίσχυσε την εγχώρια ζήτηση. Η Τουρκία είναι η πεμπτη μεγαλύτερη εμπορική εταίρος της ΕΕ με τις εισαγωγές της να αγγίζουν το ύψος των 84,8 εκ. ευρώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat το 2017 η ΕΕ πραγματοποίησε εξαγωγές αξίας 1τρις, 878,5 δις ευρώ και εισαγωγές 1τρις, 853,5 δις ευρώ. Οι εξαγωγές της ΕΕ προς την Τουρκία αυξήθηκαν κατά 8,8% και εισαγωγές βρίσκονται στο επίπεδο του 4,5%.
Ωστόσο η τουρκική οικονομία είναι μία από τις πιο εύθραυστες παγκοσμίως επειδή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις βραχυπρόθεσμες ροές χρημάτων. Ο συνολικός δανεισμός των τουρκικών εταιρειών σε ξένο νόμισμα έφτασες σε επίπεδα ρεκόρ των 326 δις δολαρίων και το βασικό επιτόκιο παρέμβαση της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας είναι στο δυσθεώρητο 12,75%. Όλα αυτά σε ένα διεθνές περιβάλλον συνεχούς αύξησης των επιτοκίων που καθιστούν ιδιαιτέρως ευάλωτη την τουρκική οικονομία γεγονός που επιβεβαιώθηκε από την πρόσφατη υποβάθμιση της από το οίκο αξιολόγησης Moody’s. Επιπρόσθετα ο αμερικανικός οίκος Standard & Poor’s επιβεβαιώνει τις αρνητικές προοπτικές που ελλοχεύουν κινδύνους για αλλαγή στις εξωτερ
ικές χρηματοοικονομικές συνθήκες, οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να περιορίσουν την οικονομική ικανότητα των τουρκικών εταιρειών. Όπως αναφέρει το ΚΥΠΕ ένα εξωτερικό σοκ μπορεί επίσης να συμβεί μέσω γεωπολιτικών εξελίξεων όπως για παράδειγμα η επιβολή κυρώσεων από τις ΗΠΑ σε κάποιο τουρκικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Επιπλέον ο οίκος υπογραμμίζει πως θα μπορούσε να υποβαθμίσει την Τουρκία εάν η νομισματική της πολιτική αποδειχθεί ανίκανη να περιορίσει τις πληθωριστικές πιέσεις και τις πίεσεις στο τουρκικό νόμισμα.
ικές χρηματοοικονομικές συνθήκες, οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να περιορίσουν την οικονομική ικανότητα των τουρκικών εταιρειών. Όπως αναφέρει το ΚΥΠΕ ένα εξωτερικό σοκ μπορεί επίσης να συμβεί μέσω γεωπολιτικών εξελίξεων όπως για παράδειγμα η επιβολή κυρώσεων από τις ΗΠΑ σε κάποιο τουρκικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Επιπλέον ο οίκος υπογραμμίζει πως θα μπορούσε να υποβαθμίσει την Τουρκία εάν η νομισματική της πολιτική αποδειχθεί ανίκανη να περιορίσει τις πληθωριστικές πιέσεις και τις πίεσεις στο τουρκικό νόμισμα.
Είναι γνωστό άλλωστε πως η τουρκική λίρα διαθέτει πολλά δομικά προβλήματα και αυτό φάνηκε από την τελευταία της υποτίμηση στο 25% έναντι του ευρώ καθιστώντας το εμπορικό της έλλειμα για τον Ιανουαρίο του 2018 στα 9 δις δολάρια. Ο υπουργός οικονομικών Οντζίλ Ναμί επισημάνει το βαρυσήμαντο το θέμα των φόρων και των τελών που πληρώνονται με ξένο νόμισμα και πως οφείλουν να μετατραπούν σε τουρκικές λίρες για να αποσυμφόρηθουν οικονομικά οι πολίτες. Ο γνωστός οικονομολόγος Μουσταφά Μπεσίμ εκτιμά πως η πτώση της τουρκικής λίρας οφείλεται στις αρνητικές προβλέψεις που δημοσιεύθηκαν. Δήλωσε πως η δομή της τουρκικής οικονομίας είναι ασταθής και είναι φυσικό να επηρεάζεται από τις πολιτικές εξελίξεις που έχουν αρνητικό αντίκτυπο σε επενδύσεις καθώς και δικαιολόγησε την κυβέρνηση από την όποια ευθύνη τονίζοντας πως δεν μπορεί να κάνει και πολλά πράγματα.
Εντούτοις το 2018 προβλέπεται έτος με σημαντική αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού της χώρας στο ύψος του 1,65% ενώ στόχος αποτελεί και η σταδιακή αύξηση εξόδων άμυνας στο 2% μέχρι το 2024. Οικονομολόγοι εκτιμούν πως η γενικότερη αύξηση της Τουρκίας κατά τα έτη 2019-2020 θα ανέλθει στο 4%. Μπορεί επομένως με μια πρώτη ματιά η Τουρκία να αντλεί ισχύ από την οικονομική της δύναμη αλλά με μια ενδελεχοτερη ανάλυση σε επίπεδο δομών και θεσμών παρουσιάζει συνεχη απώλεια ισχύος.
Πηγές: