Γράφει ο Στράτος Σπανός
Πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προάσπισή τους, δεδομένης της κατάφορης παραβίασης που υφίστανται καθημερινά και σε μεγάλο βαθμό. Ιδιαίτερα έντονο είναι το φαινόμενο καταπάτησης μίας ειδικής κατηγορίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αυτής των δικαιωμάτων των γυναικών. Τέτοια φαινόμενα καταπάτησης παρατηρούνται σε καθημερινή βάση και σε παγκόσμιο επίπεδο, έχοντας δημιουργήσει έντονη ανησυχία στη διεθνή σκηνή, ως αποτέλεσμα να γίνεται οικουμενική προσπάθεια για να επιτευχθεί η εξάλειψη τέτοιων φαινομένων με κάθε τρόπο μέσα από διάφορους οργανισμούς, οργανώσεις αλλά και συμβάσεις. Αναμφίβολα, η καταπάτηση των γυναικείων δικαιωμάτων και, ως επί τω πλείστων, η βία κατά των γυναικών είναι ένα φαινόμενο διαρθρωτικού και παγκόσμιου χαρακτήρα, το οποίο δε γνωρίζει φυλή, εθνικά σύνορα ή κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Η βία ωστόσο, σε κάθε της μορφή, συνιστά ιδιαίτερα σοβαρή παραβίαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και παραμένει ως και σήμερα ευρέως ατιμώρητη.
Σύμβαση – ορόσημο για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών αποτελεί η σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, πιο γνωστή ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Η εν λόγω σημαντική συνδρομή του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι μία συνθήκη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που καταρτίστηκε προς υπογραφή στις 11 Μαΐου του 2012 στην Κωνσταντινούπολη της Τουρκίας, και τέθηκε τελικά σε ισχύ στη 1 Αυγούστου του 2014. Μέχρι σήμερα έχει υπογραφεί από 45 χώρες και την Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς να την έχει επικυρώσει η τελευταία. Στις 12 Μαρτίου του 2021, η Τουρκία έγινε η πρώτη χώρα που επικύρωσε τη σύμβαση και ακολούθησαν άλλες 34 χώρες από το 2013 μέχρι και σήμερα. Είναι αδιαμφισβήτητα το πρώτο νομικά δεσμευτικό διεθνές κείμενο που θέτει κριτήρια για τη πρόληψη της έμφυλης βίας σε οποιαδήποτε μορφή της.
Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης αποτελεί μία αξιοσημείωτη προσπάθεια του Συμβουλίου της Ευρώπης να εξασφαλίσει την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων και, κατ’ επέκταση, τον σεβασμό των δικαιωμάτων των γυναικών. Κύριο μέλημα της είναι η παρεμπόδιση και η καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και η προστασία των θυμάτων, θέτοντας παράλληλα τέλος στην ατιμωρησία των δραστών, αφού η τελευταία είναι στην ουσία η αιτία που πυροδοτεί τέτοιου είδους φαινόμενα. Έτσι, η πρόληψη της βίας, η προστασία των θυμάτων και η δίωξη των δραστών τέτοιου είδους εγκλημάτων αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της σύμβασης, η οποία παράλληλα στοχεύει στη μηδενική ανοχή για τέτοια περιστατικά βίας, που κάνουν την εμφάνισή τους πλέον καθημερινά και σε μεγάλο βαθμό. Ουσιαστικά, επρόκειτο για μία νέα έκκληση της Ευρώπης να υπάρχει σεβασμός όλων των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και ταυτόχρονα ισότητα μεταξύ των δύο φύλων.
Όντας μέλος της σύμβασης και η πρώτη χώρα που την επικύρωσε, η Τουρκία αποχώρησε και επισήμως την 1η Ιουλίου του 2021 από αυτή, αφού είχε προηγηθεί ανακοίνωση για την απόσυρσή της τον Μάρτιο του ίδιου έτους από τον πρόεδρό της, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, απόφαση που έμεινε στην ιστορία ως η πρώτη φορά που μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης αποσύρεται από μία διεθνή σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Η απόφαση αυτή της Άγκυρας σηματοδότησε για ακόμα μία φορά την απομάκρυνση της γειτονικής χώρας από τις ευρωπαϊκές αξίες, αλλά και το διεθνές δίκαιο, απομακρύνοντάς την ταυτόχρονα και από τον 21ο αιώνα. H αποχώρησή της, έγινε με την πρόφαση ότι, ενώ η σύμβαση αρχικά προοριζόταν για την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών, στην πορεία αυτό άλλαξε με μία μερίδα ανθρώπων που προσπάθησαν να «ομαλοποιήσουν» την ομοφυλοφιλία, κάτι το οποίο είναι ασυμβίβαστο με τις ηθικές και κοινωνικές αξίες της Τουρκίας.
Δεδομένων των συνεχών φαινομένων βίας κατά των γυναικών εκεί, η ανακοίνωση της αποχώρησης της από τη σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης προκάλεσε πολλές αντιδράσεις, κυρίως από την Δύση, σχετικά με την εξέλιξη της προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και ειδικά των γυναικών, λαμβάνοντας υπόψιν και την ραγδαία άνοδο των γυναικοκτονίων και των περιστατικών έμφυλης βίας στη χώρα αυτή. Επιπροσθέτως, η απόσυρση της προκάλεσε πολλαπλές διαμαρτυρίες από ομάδες υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών και πολλοί ήταν αυτοί που επέκριναν την απόφαση αυτή της κυβέρνησης Ερντογάν, υπό τον φόβο ότι αυτή η κίνηση είναι προάγγελος πολλών δεινών όσον αφορά τη εξέλιξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην ευρύτερη περιοχή. Ωστόσο είναι κοινή διαπίστωση όλων, ότι με αυτή της την κίνηση η Άγκυρα θέτει εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια σε μεγάλο κίνδυνο βίας.
Ανακεφαλαιώνοντας λοιπόν, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να συνειδητοποιήσει ο καθένας από εμάς την τεράστια σημασία που έχουν τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και η προάσπισή τους, διασφαλίζοντας και επεκτείνοντάς τα. Η προστασία δε, των δικαιωμάτων των γυναικών αποτελεί βασική προτεραιότητα των σύγχρονων κοινωνιών, αφού πλήττεται σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες από διάφορους παράγοντες. Επομένως, εμβληματικές πρωτοβουλίες, όπως είναι αυτή του Συμβουλίου της Ευρώπης μέσα από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, πρέπει να λαμβάνουν καθημερινά υποστήριξη από περισσότερες χώρες, υπογράφοντας και επικυρώνοντάς την, ενώ αυτές που αποτελούν ήδη μέλη της, θα πρέπει να συνεχίσουν στην κατεύθυνση της εμβάθυνσης και προώθησής της.
ΠΗΓΕΣ
– The Istanbul Convention: A tool to tackle violence against women and girls, 2018: https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ATAG/2018/630297/EPRS_ATA(2018)630297_EN.pdf
– Istanbul Convention Action against violence against women and domestic violence, Council Of Europe: https://www.coe.int/en/web/istanbul-convention/text-of-the-convention
– Women’s Human Rights, 2021 Global Fund for Women: https://www.globalfundforwomen.org/womens-human-rights/
– Turkey’s withdrawal from Istanbul Convention a setback for women and girls’ human rights,1of July 2021 International Commission of Jurists: https://www.icj.org/turkeys-withdrawal-from-istanbul-convention-a-setback-for-women-and-girls-human-rights/
ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ
– Τουρκία: Αποχωρεί από τη Σύμβαση για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, Σάββατο, 20 Μαρ 2021, Naftemporiki.gr: https://m.naftemporiki.gr/story/1704672/tourkia-apoxorei-apo-ti-sumbasi-gia-tin-katapolemisi-tis-bias-kata-ton-gunaikon