Γράφει ο Δημήτρης Αγάς
Στις 29-30 Σεπτεμβρίου 1938 υπογράφεται στο Μόναχο η Συμφωνία του Μονάχου, με την οποία ικανοποιείται η επιθυμία της Γερμανίας για την προσάρτηση της Σουδητίας. Οι Μεγάλες Δυνάμεις, Αγγλία και Γαλλία επιτρέπουν στον Χίτλερ να επεκτείνει την κυριαρχία της χώρας του, θεωρώντας ότι έπραξαν σωστά και ότι ημέρεψαν το θηρίο που άκουγε στο όνομα Γερμανία. Πηγαίνοντας στο σήμερα, βλέπουμε ένα άλλο θηρίο, την Τουρκία, με ηγέτη τον Ερντογάν, να προσπαθεί να επεκτείνει τα σύνορά της, χωρίς να βρίσκει την αναμενόμενη αντίσταση, τόσο από τις απειλούμενες χώρες, όσο και από τις ΗΠΑ, αλλά και από την ΕΕ. Όλοι οι παραπάνω, αντί να σταματήσουν τον Ερντογάν, τον βλέπουν να τους κουνάει το δάχτυλο και του κάνουν να θελήματα. Πως γίνεται, λοιπόν, να μην πηγαίνει το μυαλό μας πίσω στο χρόνο και στη Συμφωνία του Μονάχου, όταν βλέπουμε τόσα κοινά μεταξύ των δύο περιπτώσεων;
Μετά την προσάρτηση της Αυστρίας τον Μάρτιο του 1938, επόμενος στόχος της ναζιστικής Γερμανίας ήταν η Σουδητία, η οποία ανήκε στην Τσεχοσλοβακία και στην οποία κατοικούσαν, μεταξύ άλλων, περίπου 3 εκατομμύρια Γερμανοί. Ο Χίτλερ κατηγορούσε τους Τσεχοσλοβάκους ότι καταπίεζαν τους αυτούς τους Γερμανούς και εμφανίστηκε σαν σωτήρας που θα κατακτούσε τη Σουδητία και θα τους έσωζε.
Ακούγοντας αυτά, ο πρωθυπουργός της Αγγλίας Τσάμπερλεν, θεώρησε ότι ο δρόμος για την αντιμετώπιση της Γερμανίας είναι ο κατευνασμός και η διπλωματία. Μη θέλοντας, λοιπόν, μία επανάληψη του θανατηφόρου Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, προσπάθησε να ηρεμήσει τον Χίτλερ και να του δώσει αυτό που θέλει χωρίς πόλεμο, θεωρώντας ότι έτσι θα τον σταματήσει και θα βάλει τέλος στα αιμοβόρα σχέδιά του. Έτσι, ταξίδεψε δύο φορές στη Γερμανία, όπου τα συμφώνησε με τον Γερμανό ηγέτη, χωρίς φυσικά να ρωτήσει την Τσεχοσλοβακία, η οποία ήταν απλά ένα πιόνι στη σκακιέρα της διπλωματίας.
Έτσι, οδηγηθήκαμε στην υπογραφή της Συμφωνίας του Μονάχου, η οποία ξεκίνησε στις 29 και ολοκληρώθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου του 1938. Τη Συμφωνία αυτή υπέγραψαν οι Τσάμπερλεν (Αγγλία), Νταλαντιέ (Γαλλία), Χίτλερ (Γερμανία), Μουσολίνι (Ιταλία), ενώ στους εκπροσώπους της Τσεχοσλοβακίας απλά ανακοινώθηκαν οι αποφάσεις, σαν να μην τους αφορούσαν. Βάσει της Συμφωνίας του Μονάχου, η Τσεχοσλοβακία ήταν υποχρεωμένη να παραδώσει στη Γερμανία μέσα σε δέκα μέρες τη Σουδητία, άνευ, φυσικά, μάχης. Όλες οι συγκοινωνίες, τα ορυχεία, οι βιομηχανικές επιχειρήσεις, οι αποθήκες και οι πρώτες ύλες που βρίσκονταν στο υπό παραχώρηση έδαφος, θα έπρεπε να παραχωρηθούν στη Γερμανία.
Κάπως έτσι, ο Τσάμπερλεν επέστρεψε στην Αγγλία σαν θριαμβευτής αναφωνώντας ‘’It is peace for our time’’ και πολλοί θεώρησαν ότι η κεκτημένη ταχύτητα του Χίτλερ κόπηκε και ότι θα υπάρξει ειρήνη. Παρόλα αυτά, ακολούθησε ο πιο αιματηρός πόλεμος της ιστορίας και αποδείχτηκε ότι το δώρο της Αγγλίας και της Γαλλίας στην Γερμανία δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μία τεράστια προδοσία. Η ιστορία έδειξε ότι προκειμένου να γλιτώσουν από το «θηρίο» Χίτλερ, Νταλαντιέ και Τσάμπερλεν δώρισαν μία ολόκληρη χώρα στην αχόρταγη ναζιστική Γερμανία, ανοίγοντάς της κι άλλο την όρεξη.
Δεν είχε καθόλου άδικο ο Ουίνστον Τσώρτσιλ ,όταν αναφερόμενος στη Συμφωνία του Μονάχου είπε «Η κυβέρνηση είχε να διαλέξει ανάμεσα στον πόλεμο και την ατίμωση. Διάλεξε την ατίμωση. Αλλά θα έχει και πόλεμο». Όσο ωμή και αν ακούγεται η ιδέα του πολέμου όπως την αναφέρει ο Τσώρτσιλ, ίσως να είναι πιο τιμητικό από την υπογραφή μιας Συμφωνίας με μια χώρα υπό ναζιστικό καθεστώς που απειλεί την εδαφική κυριαρχία ολόκληρης της Ευρώπης.
Ας πάμε στο σήμερα. Ο Ερντογάν, αφού εδραίωσε την κυριαρχία του στην Τουρκία και «έκοψε» κάποια κεφάλια για να το καταφέρει αυτό, έχει αποκτήσει πλέον αρμοδιότητες «Σουλτάνου» και έχει επικεντρωθεί στην επέκταση των εδαφών της Τουρκίας και στην αναβίωση μια Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία θα είναι κέντρο του Ισλαμισμού, με εκείνον φυσικά ηγέτη των απανταχού Μουσουλμάνων.
Έχει εμπλακεί σε πόλεμο στο Ιράκ, στη Συρία, στη Λιβύη, στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, προκαλεί καθημερινά την Ελλάδα και την Κύπρο στην Ανατολική Μεσόγειο και στα άμεσα πλάνα του είναι η ένωση του τούρκικου ψευδοκράτους της Κύπρου με την Τουρκία. Όλα αυτά συμβαίνουν για τον ζωτικό χώρο ή αλλιώς Lebensraum, όπως ονομάζεται στα Γερμανικά και όπως δηλαδή αναφερόταν στην περίπτωση της ναζιστικής Γερμανίας.
Οι προκλήσεις του σουλτάνου δεν έχουν τελειωμό, κάτι που οφείλεται εκτός από τον χαρακτήρα του, τις βλέψεις του και τα συμφέροντά του και σε έναν πολύ βασικό λόγο. Αυτός είναι η λανθασμένη στάση της ΕΕ. Ο,τι και αν κάνει ο Ερντογάν ακούει πάντα το ίδιο ποίημα από την ΕΕ για να αλλάξει η Τουρκία τη συμπεριφορά της και ότι αν αυτό δεν συμβεί, θα επιβληθούν κυρώσεις. Το αυτί του Ερντογάν φυσικά δεν ιδρώνει, αφού κυρώσεις δεν επιβάλλονται από πλευράς ΕΕ, κυρίως χάρη στις «πλάτες» που ανέκαθεν έκανε η Γερμανία στην Τουρκία.
Το κακό της υπόθεσης είναι ότι «πλάτες» κάνουν και πολλές άλλες χώρες που έχουν οικονομικές σχέσεις με την Τουρκία και δεν θέλουν να ταράξουν τις μεταξύ τους σχέσεις. Μόνο η Αυστρία και η Γαλλία κρατούν τα προσχήματα, αλλά και αυτές με ένα μέτρο. Ακόμα και εμείς οι ίδιοι δυσκολευόμαστε να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας στις τουρκικές προκλητικότητες στην Ανατολική Μεσόγειο. Την ΕΕ ακολουθούν και οι ΗΠΑ, οι οποίες επί προεδρίας Τραμπ δείχνουν μεγάλη συμπάθεια προς την Τουρκία του Ερντογάν για οικονομικούς κυρίως λόγους. Παρά την προκλητική στάση της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου και παρά την αγορά από την Τουρκία των ρωσικών πυραύλων S-400, αλλά και της πρόσφατης δοκιμής αυτών, οι ΗΠΑ αρνούνται να επιβάλλουν κυρώσεις στην Τουρκία.
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η επεκτατική πολιτική της Τουρκίας δεν σταματάει, αντιθέτως όσο πάει και γιγαντώνεται. Οι γείτονές μας δεν χορταίνουν με τίποτα και επιθυμούν όλο και περισσότερα. Αντί οι απειλούμενες δυνάμεις (Ελλάδα, Κύπρος), αλλά και οι μεγάλες δυνάμεις (Γερμανία, ΗΠΑ) να αντιληφθούν τον κίνδυνο που έχει ήδη αναδυθεί, να δείξουν παλμό και να αντιμετωπίσουν τον Ερντογάν κατάματα, με αξιοπρέπεια και με τα όπλα που διαθέτουν, όπως είναι οι κυρώσεις, κοιτούν αποσβολωμένες τον σουλτάνο να κάνει του κεφαλιού του και να μη δείχνει διάθεση να σταματήσει.
Για πόσο ακόμα θα του δίνουμε ελευθερία κινήσεων; Πότε θα καταλάβουμε ότι όσα και να του χαρίσουμε δεν θα ικανοποιηθεί και θα προσπαθήσει να αποκτήσει περισσότερα; Γιατί η ανάγνωση και η αντιμετώπιση ενός τεράστιου κινδύνου γίνεται λανθασμένα; Πόσο καιρό ακόμα θα μας πάρει να καταλάβουμε ότι περισσότερες είναι οι ομοιότητες παρά οι διαφορές μεταξύ της Γερμανίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Τουρκίας του σήμερα; Αρκεί να γυρίσουμε στο παρελθόν και να δούμε τι συνέβη, ώστε να μην επαναληφθούν να ίδια λάθη και ο κίνδυνος να αντιμετωπιστεί σοβαρά. Η ιστορία μας δίδαξε μέσω της Συμφωνίας του Μονάχου ότι η εξημέρωση του θηρίου δεν μπορεί να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Ολοκληρώνοντας, αξίζει να αναφερθούμε σε μία φράση του Τσώρτσιλ: «Όσο πιο πολύ πίσω πάμε στο παρελθόν, τόσο πιο μακριά στο μέλλον μπορούμε να δούμε».
Πηγές:
- Munich Agreement, Britannica.com,23 Σεπτεμβρίου2020, διαθέσιμο σε:https://www.britannica.com/event/Munich-Agreement
- The Munich Conference, Historytoday.com, 11 Νοεμβρίου 2008, διαθέσιμο σε: https://www.historytoday.com/archive/munich-conference
- The Munich Agreement – archive, September 1938, Theguardian.com, 21 Σεπτεμβρίου 2018, διαθέσιμο σε: https://www.theguardian.com/world/from-the-archive-blog/2018/sep/21/munich-chamberlain-hitler-appeasement-1938
- Ουίνστον Τσώρτσιλ, gnomikologikon.gr, διαθέσιμο σε: https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=15
Πηγή φωτογραφίας: Munich Agreement, britannica.com,23 Σεπτεμβρίου 2020, διαθέσιμο σε: https://www.britannica.com/event/Munich-Agreement