Γράφει η Αφροδίτη Σεντουκίδη
Η Ελλάδα και η Γαλλία, ως μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και του ΝΑΤΟ, συνεργάζονται στενά τόσο στον πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό, όσο και στον στρατιωτικό τομέα. Η πρόσφατη διμερής αμυντική συμφωνία των εν λόγω δυο κρατών αποτελεί ένα βήμα περαιτέρω ενίσχυσης της συνεργασίας τους στην άμυνα και την εξωτερική πολιτική με προοπτικές για τη δημιουργία μιας κοινής ευρωπαϊκής στρατηγικής κουλτούρας.
Πιο συγκεκριμένα, την 8 Οκτωβρίου 2021 κυρώθηκε με σχέδιο νόμου στην εσωτερική έννομη τάξη της Ελλάδος η συμφωνία για την εγκαθίδρυση στρατηγικής εταιρικής σχέσης σε ζητήματα ασφάλειας και άμυνας με την Κυβέρνηση της Γαλλικής Δημοκρατίας (Ν. 4841/2021). Τα δυο κράτη, λαμβάνοντας υπόψη τη χρόνια συμμαχία τους, τη συνεργασία τους στο πλαίσιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και τις κοινές αξίες τους βασισμένες στην ελευθερία, τη δημοκρατία και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν τη συνεργασία τους και να συμβάλλουν στην ειρήνη και την ασφάλεια στην ευρωπαϊκή επικράτεια. Εντός της συμφωνίας προβλέπεται η συνεργασία στη βελτίωση των αμυντικών τους ικανοτήτων, στην εκπαίδευση αξιωματικών, καθώς και η διευκόλυνση στην ανταλλαγή πληροφοριών. Παράλληλα, επιδιώκουν τακτικές διαβουλεύσεις, καθιερωμένη συνάντηση σε ετήσια βάση μιας επιτροπής εξοπλισμών, η οποία απαρτίζεται από εκπροσώπους και των δυο κρατών και ετήσιες συναντήσεις μιας Διευθύνουσας Επιτροπής Υψηλού Επιπέδου, με στόχο τη διαμόρφωση μιας κοινής στρατηγικής κουλτούρας. Πρόκειται για Συμφωνία που τίθεται σε ισχύ για 5 χρόνια και προβλέπεται η δυνατότητα ανανέωσης της.
Η Συμφωνία αυτή περιλαμβάνει δυο ακόμα σημαντικούς όρους. Αρχικά, η Ελλάδα θα αρχίσει να λαμβάνει από το 2025 τις τρεις φρεγάτες Belharra με πλήρη εξοπλισμό αεράμυνας, δίνοντας το πλεονέκτημα στο ελληνικό πολεμικό ναυτικό να έχει στην κατοχή του πολεμικά πλοία, τα οποία θα έχουν δυνατότητα να καταρρίπτουν εναέριους στόχους σε πολύ μεγάλες αποστάσεις, καθώς θα μπορούν να προσφέρουν επιπλέον προστασία απέναντι και σε βαλλιστικούς πυραύλους. Οι συγκεκριμένες φρεγάτες ενσωματώνουν, επίσης, το ραντάρ τεχνολογίας AESA (Active Electronically Scanned Array) Sea Fire 500 της Thales, το οποίο δίνει τη δυνατότητα εντοπισμού και παρακολούθησης πολλών στόχων ταυτόχρονα και ανανεώνει ταχύτατα τους στόχους- απειλές. Πρόκειται για ραντάρ που συνδέεται και κατευθύνει τους πυραύλους Aster, καθιστώντας τους «όπλο ακριβείας», χαρτογραφεί τις κλιματολογικές συνθήκες σε ξηρά και θάλασσα, ενώ καταγράφει λεπτομερώς το παράκτιο περιβάλλον. Με αυτό τον τρόπο, η Ελλάδα ενισχύει την αμυντική της ικανότητα, καθώς και την ασφάλεια της δεδομένου ότι οι γαλλικές φρεγάτες της παρέχουν την ικανότητα κάλυψης 200 ν.μ., απόσταση ίση με την υφαλοκρηπίδα της. Παράλληλα, η Γαλλία κερδίζει πάλι την αυτοπεποίθηση για την παραγωγή και τη βιομηχανία της, την οποία κατηγορήθηκε ότι έχασε με τη συμμαχία AUKUS.
Τον Σεπτέμβριο του έτους 2021, υπεγράφη η συμφωνία στρατηγικής εταιρικής συνεργασίας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, της Αυστραλίας και της Μεγάλης Βρετανίας (AUKUS agreement) σε ζητήματα ασφαλείας και ανταλλαγής τεχνογνωσίας. Πρόκειται για μια τριμερή συμφωνία, η οποία επιτρέπει στην Αυστραλία την κατασκευή πυρηνικών υποβρύχιων, χρησιμοποιώντας τεχνολογία που παρέχεται από τις Η.Π.Α.. Επίσης, η ίδια παρουσιάστηκε από τον Πρόεδρο των Η.Π.Α., Τζο Μπάιντεν, ως ανταπόκριση στην «επιτακτική ανάγκη διασφάλισης της ειρήνης και της σταθερότητας στον ινδο-ειρηνικό ωκεανό μακροπρόθεσμα», γεγονός το οποίο σημαίνει ότι εξυπηρετεί τον σκοπό της εξισορρόπησης της ολοένα πιο ισχυρής και μερικές φορές επιθετικής Κίνας. Εκτός από την αναμενόμενη αντίδραση της Κίνας, η συμφωνία αυτή βρήκε αντίθετη και τη Γαλλία, η οποία είχε πραγματοποιήσει νωρίτερα συμφωνία με την Αυστραλία για την κατασκευή 12 υποβρυχίων. Ως αποτέλεσμα της εξέλιξης αυτής, το Παρίσι είχε απώλεια δισεκατομμυρίων δολαρίων, καθώς η Αυστραλία ακύρωσε τη μεταξύ του συμφωνία για την απόκτηση των γαλλικών υποβρυχίων, πλήττοντας τα γαλλικά συμφέροντα. Ωστόσο, η μετατόπιση του ενδιαφέροντος των Η.Π.Α. από την περιοχή της Μεσογείου στον ινδο-ειρηνικό, επιτρέπει στη Γαλλία να καλύψει το κενό, ενισχύοντας την παρουσία της στη Μεσόγειο αποκτώντας με αυτόν τον τρόπο εκ νέου σημαντικό πλεονέκτημα στη διεθνή σκηνή.
Επιπροσθέτως, η ελληνογαλλική συμφωνία περιλαμβάνει στο άρθρο 2 ρήτρα άμεσης αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής σε περίπτωση που μία από τις δύο συμβαλλόμενες χώρες δεχθεί επίθεση στην επικράτειά της από κάποια τρίτη χώρα. Ο συγκεκριμένος όρος δέχθηκε κριτική ιδιαίτερα από την τουρκική κυβέρνηση, θεωρώντας ότι η συμφωνία καταδεικνύει την Τουρκία ως πηγή απειλής και αποσταθεροποίησης της περιοχής. Ο υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας, Tanju Bilgiç, τόνισε πως αυτό αποτελεί επιπλέον λόγο να ενισχύσουν τη στρατιωτική τους ικανότητα για την ασφάλεια και την επιβίωση του κράτους. Από την άλλη πλευρά, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας υπογράμμισε ότι «Η συμφωνία με τη Γαλλία είναι αμιγώς αμυντική συμφωνία, δεν στρέφεται εναντίον οποιουδήποτε, αλλά προωθεί την ευρωπαϊκή άμυνα». Παράλληλα, ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, σε δήλωσή του στην Ε.Ρ.Τ. ανέφερε πως η Ελλάδα δεν έχει καμία πρόθεση να βρεθεί σε κούρσα εξοπλισμών με την Τουρκία και πως η αναβάθμιση του στρατιωτικού τομέα ήταν αναγκαία, καθώς είχε παραμεληθεί μετά από τόσα χρόνια οικονομικής κρίσης. Η ελληνική κυβέρνηση προέβη μάλιστα και στην ανανέωση της αμυντικής συνεργασίας με τις Η.Π.Α. με 5ετή διάρκεια.
Η ελληνογαλλική συμφωνία αντιμετωπίστηκε με θετικά σχόλια από τις Η.Π.Α. και τη Γερμανία, οι οποίες τόνισαν με θετική χροιά τη συμπερίληψη στη συνεργασία της ιδιότητάς τους ως κράτη-μέλη της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ. H ρήτρα αυτή είναι βέβαια σύμφωνη και με το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη του Ο.Η.Ε., το οποίο περιλαμβάνει το δικαίωμα των κρατών στην αυτοάμυνα.
Πολλοί αναφέρθηκαν στο σημείο αυτό της συμφωνίας ως μια μέθοδο της Γαλλίας να ενισχύσει τη δράση της στην Αφρική, υποχρεώνοντας την Ελλάδα να εμπλακεί στην περιοχή. Ωστόσο, η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής δεν αφορά σε στρατιωτικές επιχειρήσεις εκτός της εδαφικής επικράτειας των δύο χωρών, ούτε υποχρεώνει την Ελλάδα να εμπλακεί σε επιχειρήσεις στο Σαχέλ και το Μάλι. Προβλέπει μόνο τη δυνατότητα των κρατών για «συμμετοχή σε κοινές αναπτύξεις δυνάμεων ή αναπτύξεις σε θέατρα επιχειρήσεων προς υποστήριξη κοινών συμφερόντων». Ο Έλληνας Πρωθυπουργός τόνισε την ανάγκη ανάπτυξης αναγκαίων αμυντικών ικανοτήτων με στόχο την άμεση ανταπόκριση των ευρωπαϊκών κρατών σε προκλήσεις και αποσταθεροποιητικούς παράγοντες στην ευρύτερη περιφέρεια τους. Σύμφωνα και με τον Γάλλο Πρόεδρο, Εμμανουέλ Μακρόν, η παρούσα συμφωνία μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα μιας ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας.
Επομένως, η συμφωνία Ελλάδας- Γαλλίας ενδέχεται να αποτελεί σύμπτωση συμφερόντων των δυο κρατών, γεγονός που παρατηρείται διαρκώς στη διεθνή διπλωματία. Η συμφωνία αυτή αποτελεί αναμφίβολα για την Ελλάδα μια πολιτική αύξησης της διαπραγματευτικής της δύναμης, καθώς ενισχύει την υπάρχουσα συνεργασία της με έναν έταιρο με οικονομική και στρατιωτική ισχύ και τεχνογνωσία. Για την Γαλλία καλύπτει μέρος του κόστους, το οποίο ακολούθησε τη Συμφωνία AUKUS, ενώ η χώρα διεκδικεί έναν ευρύτερο ηγετικό ρόλο ως εξισσοροπητή ισχύος στη Μεσόγειο. Παράλληλα, όπως τόνισαν και οι δυο αρχηγοί των κρατών, ενδέχεται να αποτελέσει μια συμφωνία που θα προωθήσει μια κοινή ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική κοντά στο όραμα του Ντε Γκωλ. Ο Ντε Γκωλ τόνισε πολλές φορές την ανάγκη ύπαρξης κοινής ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής, αλλά και ευρωπαϊκής στρατηγικής και στρατιωτικής πολιτικής ανεξάρτητης από άλλα κράτη, όπως για παράδειγμα των Η.Π.Α.. Εν κατακλείδι, ενισχύει την ασφάλεια των δυο κρατών χάρη στη ρήτρα της άμεσης αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής, διατηρώντας το σεβασμό τους προς το Διεθνές Δίκαιο και τις υπάρχουσες διεθνείς συμβάσεις.
Πηγές
Minister of Foreign Affairs Nikos Dendias’ statement to PARAPOLITIKA newspaper on the occasion of the signing of the Greece-France Strategic Partnership Agreement”, Ministry of Foreign Affairs of the Hellenic Republic, Οκτώβριος 02, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.mfa.gr/en/current-affairs/statements-speeches/minister-of-foreign-affairs-nikos-dendias-statement-to-parapolitika-newspaper-on-the-occasion-of-the-signing-of-the-greece-france-strategic-partnership-agreement-athens-02102021.html
Greek parliament approves defence pact with France, Reuters, Οκτώβριος 7, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.reuters.com/world/europe/greece-france-defence-pact-protects-against-third-party-aggression-greek-pm-2021-10-07/
Anger in Turkey over game-changing Greek-French military alliance: “An empty dream”, ATHENS BUREAU, Greek city times, Οκτώβριος 1, 2021. Διαθέσιμο σε: https://greekcitytimes.com/2021/10/01/anger-in-turkey-greek-french/
Προκλητικός ο Τσαβούσογλου: Η Ελλάδα έχει κόμπλεξ με την Τουρκία, CNN, Οκτώβριος 4, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.cnn.gr/politiki/story/284021/proklitikos-o-tsavoysogloy-h-ellada-exei-komplex-me-tin-toyrkia
“Αυτή είναι η αμυντική συμφωνία Ελλάδας-Γαλλίας”, iefimerida, Οκτώβριος 1, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.iefimerida.gr/politiki/i-amyntiki-symfonia-elladas-gallias-sti-boyli
Νικόλαος Δ. Κανέλλος, Συμφωνία Ελλάδας – Γαλλίας: Παράμετροι και προβληματισμοί, Huffington post, Οκτώβριος 4, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.huffingtonpost.gr/entry/semfonia-elladas-yallias-parametroi-kai-provlematismoi_gr_615ad357e4b099230d2587ef
Helena Smith, Greece to buy French warships in multibillion-euro defence deal, Helena Smith in Athens, The Guardian, Σεπτέμβριος 28, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.theguardian.com/world/2021/sep/28/greece-to-buy-french-warships-in-multi-billion-euro-defence-deal
Katerina Sokou, Greece and France give European strategic autonomy a shot, Atlantic Council, Οκτώβριος 7, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/greece-and-france-give-european-strategic-autonomy-a-shot/
Νόμος 4841/2021 – ΦΕΚ 187/Α/8-10-2021, Κύρωση της Συμφωνίας μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης της Γαλλικής Δημοκρατίας για την εγκαθίδρυση στρατηγικής εταιρικής σχέσης για τη συνεργασία στην άμυνα και την ασφάλεια. Διαθέσιμο σε: https://www.e-nomothesia.gr/law-news/demosieutheke-nomos-4841-2021-ten-amuntike-symfonia-ellados-gallias.html
France and Greece hedge their bets with a new defence pact, The Economist, Οκτώβριος 2, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.economist.com/europe/2021/10/02/france-and-greece-hedge-their-bets-with-a-new-defence-pact
“Τρεις φρεγάτες Belharra αποκτά η Ελλάδα – Τι προβλέπει η αμυντική συμφωνία με τη Γαλλία”, Η Καθημερινή, Σεπτέμβριος 28, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.kathimerini.gr/politics/561515002/treis-fregates-belharra-apokta-i-ellada-ti-provlepei-i-amyntiki-symfonia-me-ti-gallia/
“Belharra: Το τεχνολογικό θαύμα πίσω από τις φρεγάτες”, Η Καθημερινή, Οκτώβριος 4, 2021. Διαθέσιμο σε : https://www.kathimerini.gr/society/561523840/belharra-to-technologiko-thayma-piso-apo-tis-fregates/
Claire Mills, John Curtis, Louisa Brooke-Holland, “The AUKUS agreement”, UK Parliament, Οκτώβριος 11, 2021. Διαθέσιμο σε: https://commonslibrary.parliament.uk/research-briefings/cbp-9335/
“Aukus: UK, US and Australia launch pact to counter China”, BBC News, Σεπτέμβριος 10, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/world-58564837
Pascale Joannin, Europe as a power, European sovereignty, strategic autonomy: a debate that is moving towards an assertive Europe, Robert Schuman Foundation, Φεβρουάριος 1, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.robert-schuman.eu/en/european-issues/0582-europe-as-a-power-european-sovereignty-strategic-autonomy-a-debate-that-is-moving-towards-an
Πηγή εικόνας
Mητσοτάκης – Μακρόν: Συμφωνία για άμεση στρατιωτική συνδρομή και 3+1 υπερσύγχρονες Belharra, CNN Greece, Σεπτέμβριος 28, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.cnn.gr/politiki/story/283229/live-mitsotakis-makron-istoriki-stratigiki-symfonia