Γράφει η Ιωάννα Κυνηγοπούλου
Το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας συνιστά τη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της αραβικής χερσονήσου. Στο διεθνές κοινό είναι γνωστή για τον αξιοσημείωτο συντηρητικό χαρακτήρα της, αλλά και για τις συστηματικές παραβιάσεις της στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν είναι λίγες οι φορές που διεθνείς οργανισμοί, όπως ο ΟΗΕ και η διεθνής Αμνηστία, έχουν προβεί σε παρατηρήσεις ή συστάσεις προς τη χώρα. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια το σουνιτικό βασίλειο έχει διανύσει αρκετά βήματα προς τον εκσυγχρονισμό. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στον νεαρό πρίγκιπα και διάδοχο του θρόνου Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν (MbS). Το όνομα του οποίου έχει ταυτιστεί με σημαντικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αποτελούν μέρος του προγράμματός του «Όραμα 2030». Βέβαια, ο πρίγκιπας που ανήλθε στην εξουσία τον Ιούνιο του 2017 -σε ηλικία μόλις 30 ετών- κατηγορείται για τη δολοφονία του δημοσιογράφου της Washington Post Τζαμάλ Κασόγκι αλλά και για φυλακίσεις μελών της βασιλικής οικογένειας ώστε να διατηρηθεί στην εξουσία.
Ξεκινώντας με τη θετική προσφορά του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, είναι αναγκαίο να επισημανθούν ορισμένες από τις μεταρρυθμίσεις που έχει ήδη προωθήσει στη χώρα. Αρχικά, από τους πρώτους κιόλας μήνες της διακυβέρνησής του ανακοίνωσε ότι αναιρεί τον τριακονταπενταετή αποκλεισμό των κινηματογράφων. Η μεταρρύθμιση αυτή εφαρμόστηκε επίσημα τον απρίλιο του 2018, με την πρώτη ταινία να προβάλεται στο οικονομικό κέντρο του βασιλιά Αμπντουλάχ. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι κινηματογράφοι υπήρξαν και παλαιότερα νόμιμοι στη Σαουδική Αραβία, ωστόσο, κατά την πρώιμη δεκαετία του 80 απαγορεύτηκαν έπειτα από ανάληψη της εξουσίας από μια ιδιαίτερα συντηρητική κυβέρνηση. Εκ παραλλήλου, ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν αναίρεσε ορισμένες παραβιάσεις αναφορικά με τα δικαιώματα των γυναικών, τα οποία παραβιάζονται κατ’ επανάληψη στη χώρα, μια και δεν φημίζεται εξάλλου για το φιλικό της πρόσωπο προς το γυναικείο φύλο. Έτσι, στις 24 ιουνίου του 2018 ανακοινώθηκε ότι οι γυναίκες έχουν δικαίωμα στην έκδοση άδειας οδηγήσης, κάτι που μέχρι πρότινως δεν ήταν επιτρεπτό. Η είδηση αυτή «αγκαλιάστηκε» από τις γυναίκες της χώρας, οι οποίες βγήκαν στους δρόμους ώστε να γιορτάσουν. Λίγο αργότερα, ο σαουδάραβας πρίγκιπας ανακοίνωσε ότι οι γυναίκες που έχουν συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας τους δεν χρειάζονται πλέον συγκατάθεση του άντρα-κηδεμόνα τους για να ταξιδέψουν.
Συνεχίζοντας, μια ακόμη αξιοσημείωτη μεταρρύθμιση που προωθήθηκε υπό τον Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν συνιστά η άδεια έκδοσης τουριστικής βίζας σε πολίτες 49 κρατών, ανάμεσά τους τα κράτη της Ευρωπαϊκής ένωσης, ο Καναδάς και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Το γεγονός αυτό έλαβε επίσημα χώρα τον σεπτέμβριο του 2019, ενώ έως τότε ο μοναδικός τρόπος εισόδου ήταν μέσω πρόσκλησης από εταιρεία ή μόνιμο κάτοικο. Αδιαμφισβήτητα, η κίνηση αυτή αποκαλύπτει την ενδότερη επιθυμία της κυβέρνησης να δει και τον τουρισμό ως σημαντική μεταβλητή για την οικονομία της Σαουδικής Αραβίας, η οποία ως επί το πλείστον βασίζεται στην εξαγωγή πετρελαίου.Φυσικά, οι τουρίστες υποχρεούνται να τηρούν τους ισχύοντες νόμους, δηλαδή μεταξύ άλλων απογορεύεται η κατανάλωση αλκοόλ, ενώ οφείλουν να τηρούν τον καθορισμένο ενδυματολογικό κώδικα. Σύμφωνα με αυτόν, τόσο οι γυναίκες, όσο και οι άντρες επισκέπτες οφείλουν να ντύνονται ευπρεπώς, έχοντας καλυμμένους τους ώμους και τα γόνατα. Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν πως – δικαίως- έχει αποδοθεί ο χαρακτηρισμός «μεταρρυθμιστής» στον Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν.
Από την άλλη πλευρά, ο διάδοχος του θρόνου έχει εκδηλώσει και ένα διαφορετικό «πρόσωπο» , χάρη στην εμπλοκή του στη δολοφονία του σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι, καθώς σύμφωνα με τη CIA αλλά και με πληθώρα ειδεσεογραφικών πρακτορείων – για παράδειγμα την εφημερίδα «Al Waqt» του Μπαχρέιν- ο νεαρός πρίγκιπας ήταν αυτός που έδωσε τη σχετική διαταγή. Ο Τζαμάλ Κασόγκι διατηρούσε στενές και συνάμα πολυετείς σχέσεις με τη βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας, ενώ υπήρξε στο παρελθόν και προσωπικός φίλος του ιδρυτή της Αλ Κάιντα Οσάμα Μπιν Λάντεν. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια της ζωής του υπήρξε σκληρός επικριτής του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν και του πατέρα του βασιλιά Σαλμάν Μπιν Αμπντουλαζίζ. Για τον λόγο αυτό, είχε αυτοεξοριστεί στις Ηνωμένες πολιτείες Αμερικής, όπου είχε ιδρύσει μάλιστα και κόμμα με ονομασία «Δημοκρατία για τον αραβικό κόσμο». Χαρακτηριστικό είναι ότι ο δημοσιογράφος είχε δηλώσει δημόσια ότι η Σαουδική Αραβία όφειλε να τερματίσει τον πόλεμο στην Υεμένη, ο οποίος ξεκίνησε το 2015 με εντολή του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν. Η δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι εκτυλίστηκε στις 2 οκτωβρίου 2018 εντός του σαουδαραβικού προξενείου στην Κωνσταντινούπολη, το σώμα του δεν έχει βρεθεί εως σήμερα, αφού πιστεύεται ότι διαμελίστηκε.
Εντούτοις, ο πόλεμος στην Υεμένη και η δολοφονία Κασόγκι δεν απαρτίζουν τα μοναδικά αίτια που υποθάλπτουν το προφίλ του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν. Από την άνοδό του στην εξουσία, δεν είναι λίγα τα μέλη της βασιλικής οικογένειας που έχουν φυλακιστεί ή αγνοούνται. Ήδη από το 2017 εκδιώχθηκε με μια μορφή πραξικοπήματος ο Μοχάμεντ Μπιν Ναγιέφ, ο πρίγκιπας που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν ο διάδοχος του θρόνου. Πιο πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η πριγκίπισα Μπασμάχ Μπιν Σάουντ, η οποία σχεδίαζε διαφυγή στην Ελβετία, κάτι που δεν κατόρθωσε αφού της απογορεύτηκε η έξοδος από τη Σαουδική Αραβία.Οι ενέργειες αυτές αποσκοπούν στη διατήρηση της εξουσίας από τον Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν και τον πατέρα του.
Έτσι, συνάγεται το συμπέρασμα ότι ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν συνιστά έναν ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο χαρακτήρα . Σε κάθε περίπτωση ένας νέος ηγέτης στο τιμόνι μιας τόσο συντηρητικής χώρας, όπως η Σαουδική Αραβία, έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει σημαντικές αλλαγές. Μένει να παρακολουθήσει κανείς προσεκτικά τις μελλοντικές κινήσεις του, οι οποίες προμηνύουν έντονο ενδιαφέρον.
Βιβλιογραφία
The culture trip, So why were cinemas in Saudi Arabia banned for 35 years, May 8, 2018. Διαθέσιμο σε :
The New York times, Saudi Arabia granted women the right to drive. A year on, it’s still complicated, June 24, 2019.Διαθέσιμο σε :
https://www.nytimes.com/2019/06/24/world/middleeast/saudi-driving-ban-anniversary.html
BBC, Saudi Arabia allows women to travel independently, August 2, 2019. Διαθέσιμο σε :
https://www.bbc.com/news/world-middle-east-49201019
Al Jazeera news, Saudi Arabia will issue new visas, relax dress code for tourists, September 27, 2019. Διαθέσιμο σε :
Gulf news, Saudi Arabia : Your guide to new dress code and public decency code, September 30, 2019
Al Jazeera news , 5 things to know about the killing of Jamal Khashoggi, June 26, 2019. Διαθέσιμο σε : https://www.aljazeera.com/news/2019/06/murder-jamal-khashoggi-190624190644822.html
The guardian, CIA finds Saudi crown prince ordered Jamal Khashoggi killing-report, November 2018. Διαθέσιμο σε :
Διεθνής Αμνηστία , Υεμένη : 4 χρόνια μετά, φόβοι για περαιτέρω παραβιάσεις, χωρίς να τελειώνει η βάναυση σύγκρουση, 25 Μαρτίου 2019. Διαθέσιμο σε :
Middle east eye, Missing Saudi princess in plea for release to king and crown prince, April 16, 2020 Διαθέσιμο σε :