Γράφει ο Σπύρος Τουλουπάκης
To παρόν αρθρο θα αποπειραθεί να υλοποιήσει μια σύντομη ανάλυση των 17 στόχων που έχει θέσει ο ΟΗΕ για την αειφόρο ανάπτυξη, εκκινώντας βέβαια πρώτα, με μια σύντομη ιστορική αναδρομή αναφορικά με την πορεία που ακολουθήσε ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών σχετικά με την αειφόρο ανάπτυξη μέχρι να φτάσουμε στο σήμερα και στους 17 στόχους του ΟΗΕ για την αειφόρο ανάπτυξη.[l1]
Πρωταρχικά, ο επίσημος ορισμός που έχει προσδώσει ο ΟΗΕ για την αειφόρο ανάπτυξη ή εναλλακτικά βιώσιμη ανάπτυξη, είναι η ικανότητα της ανθρωπότητας να ικανοποιεί τις ανάγκες της, χωρίς να διακινδυνεύετε η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να επιτύχουν το ίδιο. Η σημασία της έννοιας καθιερώθηκε με κάθε επισημότητα στην γνωστή Brundtland Report του 1987, αναφορά στην οποία θα γίνει και στην συνέχεα.
Αρχικά, είναι κρίσιμο να αναφερθεί ότι η ενασχόληση του ΟΗΕ με την αειφόρο ανάπτυξη ξεκίνησε μόλις 48 χρόνια πριν, το 1972, έτος στο οποίο έλαβαν χώρα δυο κομβικά γεγονότα. Αφενός, η μελέτη που δημοσίευσε το κλαμπ της Ρώμης ένα κλαμπ απαρτιζόμενο από επιφανείς οικονομολόγους και επιστήμονες, με τίτλο “Limits to Growth”, στην οποία κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, μιας και οι πόροι της γης είναι περιορισμένοι, ραγδαία ανάπτυξη του τριπτύχου πληθυσμός, βιομηχανική παραγωγή και μόλυνση θα έφταναν στο όριο τον πλανήτη, κι αφετέρου[l2] το συνέδριο του ΟΗΕ για το Ανθρώπινο Περιβάλλον, στο οποίο για πρώτη φορά η βιώσιμη ανάπτυξη αναγνωρίστηκε διεθνώς, αν και δεν έγινε σαφής αναφορά σε εκείνη, σύμφωνα με διάφορους ακαδημαϊκούς(1).
Το δεύτερο μεγάλο βήμα έγινε 15 χρόνια αργότερα, το 1987, με την δημοσίευση του πορίσματος της Παγκόσμιας Επιτροπής για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, με τίτλο “Our Common Future”,[l3] η οποία έμεινε γνωστή ως η Brundtland Report. Η επίμαχη αναφορά όχι μόνο απέδωσε τον πλέον διαδεδομένο ορισμό της Αειφόρου Ανάπτυξης μέχρι σήμερα, αλλά αποτέλεσε το εφαλτήριο για το Συνέδριο του ΟΗΕ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, ευρέως γνωστό ως η Διάσκεψη του Ρίο, που έλαβε χώρα το 1992(2).
Με την προαναφερθείσα Διάσκεψη, η Βιώσιμη Ανάπτυξη για πρώτη φορά λαμβάνει και επισημά σάρκα και οστά. Απότοκό της ήταν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης με πρωτοβουλίες που έπρεπε να ληφθούν σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο για κάθε τομέα που βλάπτεται από την ανθρωπότητα. Το σχέδιο ονομάστηκε “Agenda 21”, υιοθετήθηκε από πάνω από 178 κυβερνήσεις και συνέστησε μεταξύ άλλων ότι η «αειφόρος ανάπτυξη[l4] » πρέπει να καταστεί βασική προτεραιότητα για την διεθνή κοινότητα(3).
Οκτώ χρόνια αργότερα, το 2000, σε νέα Σύνοδο στην Νέα Υόρκη, θα γίνει η υιοθεσία της Διακήρυξης της Χιλιετίας (Millennium Declaration), στα πλαίσια της οποίας θα διαμορφωθούν οι 8 αναπτυξιακοί στόχοι της Χιλιετίας (Millennium Development Goals [l5] [ΣΤ6] MGS), με στόχο την εξάλειψη της υπερβολικής φτώχειας μέχρι το 2015. Κάποιοι από τους 8 στόχους ήταν η προώθηση της ισότητας των φύλων, η ενίσχυση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και η μείωση της παιδικής θνησιμότητας(4).
Στο Γιοχάνεσμπουργκ το 2002, θα πραγματοποιηθεί η Παγκόσμια Συνοδός του ΟΗΕ για την «βιώσιμη ανάπτυξη», στα πλαίσια της οποίας θα επανεκφραστεί η προσήλωση της διεθνούς κοινότητας στην επίτευξη της Agenda 21 και της διακήρυξης της Χιλιετίας,[l7] προσδίδοντας, όμως [l8] , μεγαλύτερη έμφαση στις πολυμερείς συνεργασίες(5).
Έτσι φτάνουμε στο έτος 2012, όπου στο Rio de Janerio, σε άλλο ένα συνέδριο για την βιώσιμη ανάπτυξη του ΟΗΕ, τα μέλη αποφάσισαν την συγκρότηση νέων στόχων, στο κείμενο συμπερασμάτων με τίτλο «The Future We Want», βασισμένων στους Millennium Development Goals, όπως και στην συγκρότηση ενός φόρουμ [l9] για την αειφόρο ανάπτυξη σε επίπεδο ΟΗΕ. Το 2013, θα συγκροτηθεί η ομάδα εργασίας για να προτείνει τους προαναφερθέντες νέους στόχους. Τον Ιανουάριο του 2015, θα ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για τους αναπτυξιακούς στόχους μετά το έτος αυτό, καταλήγοντας το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, στην συγκρότηση των 17 τελικών στόχων για την βιώσιμη ανάπτυξη και την ατζέντα για την βιώσιμη ανάπτυξη του 2030(6).
Εάν, επομένως, οι Millennium Development Goals ήταν η αρχή, οι 17 στόχοι για την βιώσιμη ανάπτυξη (SDGs) αναμφισβήτητα αποτελούν την συνέχεια. Ειδικότερα, καθένας από τους 17 στόχους εμπεριέχει εντός του και επιπρόσθετους, με τον συνολικό αριθμό τελικά να ανέρχεται στους 169! Συνοπτικά, η νέα στοχοθεσία του ΟΗΕ επιδιώκει να επιτύχει τα ακόλουθα (7):
- Εξάλειψη φτώχειας και πείνας παρέχοντας εγγύηση για μια υγιή ζωή.
- Καθολική προσβαση σε βασικές υπηρεσίες όπως νερό, καθαριότητα και βιώσιμη ενέργεια.
- Υποστήριξη της δημιουργίας ευκαιριών ανάπτυξης, μέσω καθολικής εκπαίδευσης και αξιοπρεπούς εργασίας.
- Ενθάρρυνση καινοτομίας και ανθεκτικών υποδομών, δημιουργώντας κοινωνίες και πόλεις ικανές να παράγουν και να καταναλώσουν με βιώσιμο τρόπο.
- Ελάττωση της ανισότητας στον πλανήτη, ειδικά εκείνης που αφορά τα φύλα.
- Φροντίδα για την περιβαλλοντική ακεραιότητα, μέσω καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, προστασίας των ωκεανών και των οικοσυστημάτων της γης.
- Τέλος, προώθηση συνεργασίας μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών παραγόντων προκειμένου να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον ειρήνης εξασφαλίζοντας παράλληλα την υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή.
Επιπροσθέτως, σύμφωνα με την Ομάδα επικοινωνίας των Ηνωμένων Εθνών ( United Nations Communications Group) [l10] καθώς και την Οργάνωση της κοινωνίας των πολίτων (Civil Society Organization) [l11] , οι στόχοι έχουν απώτερο σκοπό την εξάλειψη της φτώχειας, την προστασία του πλανήτη και την προώθηση της ειρήνης και ευημερίας μέχρι το 2030. Παράλληλα, τα δυο προαναφερθέντα όργανα, επιμένουν ότι η νέα στοχοθεσία προάγει την συνεργασία σε επίπεδο κυβερνήσεων, ιδιωτικού τομέα, έρευνας, πανεπιστημιακής κοινότητας και κοινωνίας των πολιτών, έτσι ώστε να λαμβάνονται οι σωστές αποφάσεις για την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των επόμενων γενεών με ένα βιώσιμο τρόπο.
Ολοκληρώνοντας, η νέα στοχοθεσία του ΟΗΕ για την αειφόρο ανάπτυξη έχει αδιαμφισβήτητα ξεκινήσει με πολύ καλές προοπτικές, δεδομένου ότι 193 χώρες υιοθέτησαν και δέχτηκαν να συμβάλουν στο νέο εγχείρημα. Αναμφίβολα και δικαίως μπορεί να ειπωθεί ότι η διεθνής κοινότητα εναπόθεσε όλες τις ελπίδες της στους SDGs, καθώς η αρχική απόπειρα δεν επέφερε πλήρως τα επιθυμητά αποτελέσματα. [l12] Ταυτόχρονα, η ίδια η δομή εκείνων είναι με τέτοιο τρόπο διαμορφωμένη, που η εκπλήρωση έστω και ενός από τους 169 στόχους συμβάλλει στην υλοποίηση και επιπρόσθετων επιδιώξεων της ατζέντας, μιας και είναι αλληλένδετοι μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει ότι αρκεί να υλοποιηθεί ένας και μόνο στόχος για να αρχίσει να ξετυλίγεται ο μίτος.
Ωστόσο, η υλοποίηση τους δεν είναι τόσο εύκολη όσο φαίνεται, [l13] μιας και σε κάποιες περιπτώσεις η εκπλήρωση μιας από τις 169 επιδιώξεις δύναται να επιφέρει σοβαρό πρόβλημα σε κάποια άλλη. Για παράδειγμα, η ασφάλεια τροφίμων (δεύτερος στόχος) δύναται να διακινδυνέψει σοβαρά εάν οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις μειωθούν για την παραγωγή βιοκαυσίμων προκειμένου να βελτιωθεί η ενεργειακή ασφάλεια.
Συμπεραίνοντας, η διεθνής κοινότητα φαίνεται να έχει μεν μπει στη σωστή τροχιά, παρόλα αυτά, το νέο μονοπάτι που έχει χαράξει ο ΟΗΕ θέλει ιδιαίτερη προσοχή στη διάβαση του. Η συμβολή όλων είναι απαραίτητη εάν η διεθνής κοινότητα θέλει να αφήσει ένα καλύτερο αύριο για τις νέες γενιές, με εκείνη του ΟΗΕ να είναι κομβικής σημασίας αφού θα κληθεί να φροντίζει για την αδιάκοπη τήρηση της ατζέντας από όλα τα συμβαλλόμενα μέρη.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
- Mensah, J., 2019. Sustainable development: Meaning, history, principles, pillars, and implications for human action: Literature review. Cogent Social Sciences, 5(1)
- Sustainabledevelopment.un.org. 2020. Agenda 21. [online] Διαθέσιμο εδώ: <https://sustainabledevelopment.un.org/outcomedocuments/agenda21> [Accessed 29 September 2020].
- Un.org. 2020. United Nations Millennium Development Goals. [online] Διαθέσιμο εδώ: <https://www.un.org/millenniumgoals/> [Accessed 29 September 2020].
- Sdgs.un.org. 2020. THE 17 GOALS | Department Of Economic And Social Affairs. [online] Διαθέσιμο εδώ: <https://sdgs.un.org/goals> [Accessed 29 September 2020].
- Mensah, J., 2019. Sustainable development: Meaning, history, principles, pillars, and implications for human action: Literature review. Cogent Social Sciences, 5(1)
Πηγή εικόνας: https://tykn.tech/wp-content/uploads/2019/11/sdgs-sustainable-development-goals.png
[l1]Θα μπορούσε προαιρετικά η 1η παρ. να αντικατασταθεί από έναν πρόλογο, περιγράφοντας την αναγκαιότητα κ τη σημασία των 17 στόχων αλλά και έναν ορισμό της αειφόρου ανάπτυξης.
[l2]«κι αφετέρου»
[l3]πριν από δευτερεύουσες πάντα κόμμα
[l4]μέχρι τώρα δεν έχεις δώσει ορισμό, άρα καλό θα είναι να δώσεις έναν στον πρόλογο
[l5]Βάζεις την ελληνική φράση και την αγγλική σε παρένθεση
[l7]Κόμμα πριν τις μετοχές που λειτουργούν ως δευτερεύουσα
[l8]Το όμως πάντα ανάμεσα σε κόμμα, όπως κ παρόμοιες λέξεις πχ επομένως, συνεπώς, έτσι, λοιπόν
[l9]Δεν είναι σαφές. Όπως επίσης και την (ποια) ενός φόρουμ? Δημιουργία;
[l10]Στα ελληνικά και αυτό και το επόμενο, υπάρχει ακριβής όρος
[l11]>> >> >>
[l12]Μήπως όλη αυτή η παράγραφος να έμπαινε πιο κάτω; Γιατί μιλάς για το πώς φτάσαμε στους στόχους, μετά πρέπει να πεις ποιοι είναι και μετά να τους αξιολογήσεις.
[l13]Κράτα μόνο το 1ο