Γράφει ο Αλέξανδρος Καρράς
Εν έτη 2022, η πλειονότητα των ευρωπαίων πολιτών (91%) έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και, κατ’ επέκταση, στην πληροφόρηση, είτε μέσω των κινητών συσκευών τους, είτε μέσω υπολογιστών. Βέβαια, αυτή η πρόσβαση δεν είναι ισότιμη για όλους και δεν παίζει ρόλο η ταχύτητα ή το υλικό που υπάρχει στο διαδίκτυο, αν και αυτό είναι «απεριόριστο» και εν γένει, προσβάσιμο σε όλους. Το ίδιο το υποκείμενο της πρόσβασης είναι αποκλειστικά υπεύθυνο για τη ποιότητα και τη ποσότητα της πληροφόρησης που αποκομίζει από το διαδίκτυο. Και λέγοντας διαδίκτυο θα επικεντρωθούμε στις διάφορες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, το Instagram, το Twitter και το LinkedIn, καθώς και το Youtube. Σαφώς, υπάρχουν ορισμένοι σοβαροί περιορισμοί στη χρήση τους, όπως για παράδειγμα ο κρατικός έλεγχος που υφίστανται οι πολίτες στην Κίνα και τη Ρωσία, με πλήθος σελίδων να καθίστανται μη προσβάσιμες, αλλά εντός της Ε.Ε., αυτοί απουσιάζουν.
Καθημερινά, παράγονται τουλάχιστον 2,5×1017ΜΒ δεδομένων, ελεύθερα προσβάσιμων ή επί πληρωμή, όπως άρθρα, φωτογραφίες, ή βίντεο σε διαδικτυακές εφημερίδες & περιοδικά, blogs, sites, journals, συνδρομητικά κανάλια, στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης κ.α., ενώ ο όγκος τους συνολικά, δεκαπλασιάζεται ανά 5 χρόνια. Αυτός ο καταιγισμός πληροφόρησης έρχεται να προστεθεί στον ήδη υπαρκτό του φυσικού κόσμου. Και περιλαμβάνει όλα τα μηνύματα που ανταλλάσσονται στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, τα e-mail που κάποιος μπορεί να λαμβάνει, οτιδήποτε κινείται στο διαδίκτυο. Πιθανότατα την τελευταία ώρα έχετε λάβει τουλάχιστον ένα e-mail, έστω και newsletter, και δεκάδες μηνύματα σε μία από τις πλατφόρμες. Για να μην αναφερθούμε για το χρόνο που αφιερώθηκε σε ανάγνωση άρθρων, τοίχων ή παρακολούθηση βίντεο. Αρχίζει ίσως να γίνεται αντιληπτό το μέγεθος επιρροής της πληροφόρησης στη καθημερινή ζωή. Κι όλα αυτά, με τη βούλησή σας;
Σαφώς, όπως μια τεχνολογική εφαρμογή δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως καλή ή κακή χωρίς να συνυπολογίσουμε τη χρήση του δρώντος, έτσι και η πληροφόρηση που παρέχεται από το διαδίκτυο εξαρτάται από τον δρών. Αν και οι δυνατότητες επεξεργασίας της πληροφορίας διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, σε κάθε περίπτωση αυτές είναι πεπερασμένες για όλους, όπως και οι ώρες της ημέρας. Επιπλέον, παρότι το κοινωνικό-οικονομικό υπόβαθρο παίζει ρόλο για το είδος και το εύρος των ερωτήσεων που προσπαθεί να απαντήσει το άτομο στη περιήγησή του στο διαδίκτυο, εδώ θα επικεντρωθούμε μόνο στη βούληση του ατόμου να περιηγηθεί και στις ενέργειές του. Αν θεωρήσουμε ότι η κανονική κατανομή εφαρμόζεται στην περίπτωση των εμπειρικών δυνατοτήτων, τότε οι σκέψεις που αναπτύσσονται στο παρόν άρθρο έχουν απτή εφαρμογή για το 95% των ανθρώπων.
Το άτομο, λοιπόν, καθορίζει την πληροφόρηση που λαμβάνει, την αξιοποίησή της και τη μετατροπή της σε γνώση, σε κάτι που του δίνει μια κάποια υπεραξία, που είναι χρήσιμο ή μη για τη ζωή του. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος, αν βρίσκεται στην Νέα Υόρκη, να δει την εγκληματικότητα σε μια περιοχή στην οποία επιθυμεί να αγοράσει ένα σπίτι/διαμέρισμα και αναλόγως να κρίνει αν αποτελεί καλή επένδυση ή όχι. Βέβαια την ίδια δυνατότητα έχει και ο πιθανός παραβάτης του νόμου, σε άλλη σελίδα που αφορά στην Καλιφόρνια, ώστε να ελέγξει τη συχνότητα των αστυνομικών ελέγχων σε μία περιοχή που ενδιαφέρεται να «δραστηριοποιηθεί». Ένας τρίτος χρήστης μπορεί να ελέγξει, με τη σειρά του, την τιμή ενός μεταχειρισμένου μοντέλου αυτοκινήτου σε όλη την Ευρώπη και αναλόγως να κρίνει αν αυτή που του προσφέρεται σε έναν πωλητή είναι συμφέρουσα ή όχι. Αυτά είναι καθημερινά παραδείγματα δωρεάν πληροφόρησης που αποδεικνύουν εμπράκτως τον καθοριστικό ή και αναγκαίο ρόλο της στο άτομο.
Αν αναλογιστούμε τις δυνατότητες που προσφέρουν οι εφαρμογές Open-Source Intelligence (OSINT), που αξιοποιούν τόσο ανοιχτής, όσο και περιορισμένης πρόσβασης δεδομένα, τότε η πληροφόρηση του ατόμου γίνεται ακόμα πιο εξειδικευμένη και με ευρύτερη επίδραση. Για παράδειγμα, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μπόρεσε να καταγράψει την εθνοκάθαρση που συνέβαινε στην Μυανμάρ το 2017, ενώ μία ομάδα ερασιτεχνών αναλυτών και δημοσιογράφων ανέδειξαν την έκταση των στρατοπέδων εγκλεισμού των Ουιγούρων στη Σιντζιάνγκ. Ομοίως, η ερευνητική ομάδα Bellingcat, κατέδειξε το ρόλο της Ρωσίας στη πτώση του Μαλαισιανού αεροπλάνου mh17 στην Ουκρανία, το 2014. Ερασιτέχνες μπόρεσαν να βρουν στις Η.Π.Α. «μυστικές» βάσεις από τα δεδομένα fitness app. Σημαντική πηγή δεδομένων για την OSINT αποτελούν τα κοινωνικά δίκτυα και οι πλατφόρμες, όπου το κοινό κοινοποιεί εύκολα, και χωρίς σημαντικές δικλείδες ασφαλείας, εικόνες του, σκέψεις σε μορφή σχολίων ή ανακοινώσεων, βίντεο κτλπ. Βεβαίως, για τη χρήση OSINT χρειάζεται μία εξοικείωση, αλλά για όσους έχουν ασχοληθεί, υπάρχει υπεραξία στη πληροφόρηση που αποκομίζουν.
Εντούτοις, υπάρχουν και χρήστες που απλώς επιδιώκουν να απασχολήσουν τον εαυτό τους με κάτι αστείο, ενδιαφέρον, ή ακόμα και με τη ζωή των άλλων. Ο λόγος δεν κατακρίνεται, αρκεί το άτομο να έχει επίγνωση ότι θυσίασε παραγωγικό χρόνο, μία καινούρια δεξιότητα ή τη σωματική άσκηση, για να παρακολουθήσει 100 reels στο Instagram, να δει 70 ιστορίες στο Facebook, να γελάσει με 60 tiktok, να ασχοληθεί με τις διακοπές των Forbes100 ή τη ζωή των 1000 διαδικτυακών φίλων του. Η απάντηση «βαριόταν» ή «ήθελε να περάσει την ώρα» δεν είναι επαρκής. Ακόμα και αυτή η δραστηριότητα, αποτελεί πληροφόρηση, όπως τα motivation reels στο Instagram, όμως το αν είναι χρήσιμη, εξαρτάται από τη ποιότητα του υλικού και το λόγο. Αν δεν υπάρχει λόγος, τότε, ανεξάρτητα από τη ποιότητα, η περιήγηση είναι «άχρηστη» ή πιο ευγενικά, άσκοπη.
Συνοψίζοντας, εν έτη 2022, περίπου 4 δις ανθρώπων διατηρούν τουλάχιστον έναν λογαριασμό στα κοινωνικά δίκτυα. Ο μέσος ημερήσιος χρόνος περιήγησης στο FB είναι 1 ώρα και 15 λεπτά, στο Instagram 30 λεπτά και στο TikTok 32 λεπτά. Το διαδίκτυο αποτελεί μία αστείρευτή πηγή πληροφόρησης, για τον καθένα, που έχει ένα σκοπό, έναν λόγο να διαθέτει το πολύτιμο χρόνο του. Ο καθένας μας, με τη σειρά του, τροφοδοτεί με δεδομένα το διαδίκτυο. Πώς άλλωστε θα ξέραμε το μέσο όρο περιήγησης, ή πώς θα ήξεραν οι πλατφόρμες τι υλικό να προτείνουν. Θα πρέπει κανείς να ενδιαφέρεται για το πως αξιοποιούνται τα δεδομένα του, κι όχι να αποδέχεται τα «μπισκότα» ως άλλα ερωτηματολόγια -απλοϊκά δεχθέντα-. Διότι μπορούν, πολύ απλά, να χρησιμοποιηθούν από κάποιον, είτε φυσικό είτε νομικό πρόσωπο. Όπως από τις διάφορες σελίδες παροχής υπηρεσιών (αεροπορικές, ενοικιάσεων κτλπ), όπου, εφόσον ο αλγόριθμος της σελίδας τους διαπιστώσει επανειλημμένη πρόσβαση αλλάζουν τις προσφερόμενες τιμές.
Είναι, έτσι, σαφές πως, όπως κάθε τεχνολογική εφαρμογή, έτσι και η χρήση του διαδικτύου έχει προτερήματα και ελαττώματα, αναλόγως το χρήστη και το σκοπό. Είναι μια ανοιχτή, δυναμική, ευμετάβλητη, με άπειρες δυνατότητες εγκυκλοπαίδεια για τους χρήστες που το επιθυμούν. Η πληροφορία που μπορεί να ανασυρθεί, περιορίζεται μόνο όταν και ο δρών σταματήσει να ερωτάται και να αναζητά. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα αξιόλογης χρήσης, όμως αυτό που προτείνεται στον αναγνώστη είναι να δει το διαδίκτυο, πέρα από ένα μέσο διάθεσης χρόνου, ως εργαλείο υλοποίησης σκέψεων και λήψης αποφάσεων. Άλλωστε, οι διεθνείς εταιρίες ως τέτοιο το αξιοποιούν. Γιατί όχι και ο καθένας από εμάς; Ίσως τότε καταλάβουμε την αξία των δεδομένων μας, και επακόλουθα κατανοήσουμε τη δύναμη που έχει η πληροφορία να βελτιώνει τη ποιότητα ζωής μας και τις επενδυτικές μας προοπτικές, να μας προφυλάσσει από κινδύνους, και να ωθεί, κατ’ επέκταση, τη ζωή μας σε ένα καλύτερο μέλλον.
Βιβλιογραφία
The Economist, The promise of open-source intelligence, Αύγουστος 2021, Πρόσβαση Ιούλιος 2022, Διαθέσιμο σε: https://www.economist.com/leaders/2021/08/07/the-promise-of-open-source-intelligence
The Economist, Too much information, June 2011, Πρόσβαση Ιούλιος 2022, Διαθέσιμο σε: https://www.economist.com/business/2011/06/30/too-much-information
The Economist, Can we Escape from Information overload, Απρίλιος 2020, Πρόσβαση Ιούλιος 2022, Διαθέσιμο σε: https://www.economist.com/1843/2020/04/29/can-we-escape-from-information-overload
The Economist, Data, data everywhere, August 2021, Πρόσβαση Φεβρουάριος 2010, Διαθέσιμο σε: https://www.economist.com/special-report/2010/02/27/data-data-everywhere
The Economist, Do social media threaten democracy?, Νοέμβριος 2017, Πρόσβαση Ιούλιος 2022, Διαθέσιμο σε: https://www.economist.com/leaders/2017/11/04/do-social-media-threaten-democracy
North-eastern University, How much data produced every day, Μάιος 2016, Πρόσβαση Ιούλιος 2022, Διαθέσιμο σε: https://www.northeastern.edu/graduate/blog/how-much-data-produced-every-day/
Internet World Stats, Internet usage in the European Union, Μάιος 2022, Πρόσβαση Ιούλιος 2022, Διαθέσιμο σε: https://www.internetworldstats.com/stats9.htm
New York Police Department, Compstat, Πρόσβαση Ιούλιος 2022, Διαθέσιμο σε: https://www1.nyc.gov/site/nypd/stats/crime-statistics/compstat.page
Broadband Search, Average daily time on social media, 2022, Πρόσβαση Ιούλιος 2022, Διαθέσιμο σε: https://www.broadbandsearch.net/blog/average-daily-time-on-social-media Πηγή Μέσου: https://eacpe.org/the-information-explosion/