Γράφει η Ιουλία Βλαχοδήμου
Είναι αναντίρρητα αποδεκτό ότι η θέση των γυναικών έχει αλλάξει άρδην στο σύγχρονο κόσμο. Πράγματι, έπειτα από μακρόχρονους, σκληρούς και δύσκολους αγώνες οι γυναίκες κατάφεραν να εξασφαλίσουν έναν ενεργότερο ρόλο στην κοινωνία, καθώς και να διακριθούν σε ποικίλους τομείς, όπως η επιστήμη, η πολιτική, ο αθλητισμός, οι τέχνες, κτλ. Άλλωστε, πολλές είναι αυτές που κατόρθωσαν να καταρρίψουν τα στερεότυπα της εποχής τους και να αφήσουν το στίγμα τους στα κιτάπια της ιστορίας. Γυναίκες όπως η Κλεοπάτρα, η Μαρί Κιουρί και η Σιμόν ντε Μποβουάρ αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα. Σήμερα, ωστόσο, έχουν διαφοροποιηθεί αρκετά τα παραδοσιακά πρότυπα των ρόλων των δύο φύλων δεδομένου ότι έχει σημειωθεί σημαντικότατη πρόοδος, όσον αφορά τη χειραφέτηση των γυναικών. Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί ότι η ισότητα των φύλων αποτελεί έναν από τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. [i] Τι συμβαίνει, όμως, στην περίπτωση των αραβικών κοινωνιών, όπου κυριαρχεί ο λεγόμενος «νόμος» της πατριαρχίας; Αδιαμφισβήτητα, οι γυναίκες στον αραβικό κόσμο βρίσκονται σε έναν συνεχή αγώνα με σκοπό την εξασφάλιση μιας κοινωνίας ίσων ευκαιριών. Με ποιόν τρόπο, επομένως, μάχονται για την προάσπιση των δικαιωμάτων τους και για την εξασφάλιση της ισότητας τους απέναντι στο «ισχυρό» φύλο σε μια κατεξοχήν πατριαρχική κοινωνία;
Αρχικά, σύμφωνα με νέα νομοθεσία, οι γυναίκες στη Σαουδική Αραβία άνω των 21 ετών έχουν, πλέον, το δικαίωμα αίτησης έκδοσης διαβατηρίου και μπορούν να ταξιδεύουν δίχως τη συγκατάθεση των ανδρών συγγενών τους. Ειδικότερα, κατόπιν δημοσιεύματος στην εφημερίδα της κυβέρνησης Ουμ Αλ Κούρα, καθίσταται σαφές ότι χορηγείται το δικαίωμα έκδοσης διαβατηρίου σε όλους τους πολίτες του κράτους, και ότι δεν είναι απαραίτητη η χορήγηση άδειας στα άτομα άνω των 21 ετών τα οποία επιθυμούν να ταξιδέψουν. Οι αλλαγές αυτές επιτρέπουν για πρώτη φορά στις γυναίκες να δηλώνουν τη γέννηση των παιδιών τους, καθώς και το γάμο ή το διαζύγιο τους. Καλύπτουν, επίσης, διατάξεις περί απασχολήσεως μέσω των οποίων διευρύνονται οι ευκαιρίες εργασίας για τις γυναίκες. Βάσει του κανονισμού, όλοι οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να εργάζονται δίχως να υπόκεινται σε διακρίσεις λόγω φύλου, αναπηρίας ή ηλικίας. Σαφώς, η απόφαση αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερα ριζοσπαστική και καινοτόμα για τα δεδομένα του αραβικού κόσμου. Χωρίς αμφιβολία, η εν λόγω κίνηση μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί μία προσπάθεια να τεθούν οι γυναίκες σε ισότιμη βάση με τους άντρες. [ii]
Επιπρόσθετα, ιδιαίτερα αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση της Ράχα Μοχάρακ, της πρώτης γυναίκας από τη Σαουδική Αραβία που κατάφερε να φτάσει στην κορυφή του όρους Έβερεστ. Προτού καταφέρει να κατακτήσει την κορυφή του Έβερεστ, επιχείρησε να φτάσει στην κορυφή του όρους Κιλιμάντζαρο με τεράστια επιτυχία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, τόλμησε να έρθει αντιμέτωπη τόσο με τον ίδιο της τον εαυτό όσο και με την αυστηρή αραβική κοινωνία και κουλτούρα. [iii] Η Ράχα Μοχάρακ είναι, επίσης, μια γυναίκα η οποία έχει αποκτήσει σωρεία διακρίσεων. Μεταξύ άλλων, το 2017 απέσπασε το βραβείο «Γυναίκες της Χρονιάς» των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων ενώ το 2014 ήταν η νικήτρια του International Lays Flavor Contest στη Βραζιλία. Πέραν τούτου, έχει συνεργαστεί με τις εταιρείες Nike, Estee Lauder, Coca Cola και Burberry. [iv]
Τέλος, μεγάλη έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι ολοένα και περισσότερες γυναίκες πολίτες αραβικών κρατών ασχολούνται με τις θετικές επιστήμες. Σύμφωνα με έρευνα της UNESCΟ, το ποσοστό των γυναικών πτυχιούχων θετικών επιστημών στις αραβικές χώρες ανέρχεται στο 34-57%. Παραδόξως, το ποσοστό αυτό είναι αρκετά μεγαλύτερο, εν αντιθέσει με εκείνο των πανεπιστημίων των Ηνωμένων Πολιτειών ή της Ευρώπης. [v] Επιπλέον, αρκετές είναι οι γυναίκες πολίτες αραβικών κρατών που έχουν διακριθεί στα «Διεθνή Βραβεία L’Oréal-UNESCO Για Τις Γυναίκες Στην Επιστήμη». Ανάμεσα στις βραβευθείσες για το 2019 ήταν και η Δρ. Ναζάτ Αούν Σαλίμπα, καθηγήτρια Χημείας και διευθύντρια του Κέντρου Διατήρησης Της Φύσης του Αμερικανικού Πανεπιστημίου της Βηρυτού. Η Δρ. Σαλίμπα βραβεύθηκε για την επαναστατική δουλειά της για τον εντοπισμό καρκινογόνων παραγόντων και άλλων τοξικών αέριων ρύπων στη Μέση Ανατολή, και σύγχρονων συσκευών εισπνοής νικοτίνης, όπως τα τσιγάρα και οι ναργιλέδες. Μέσω του καινοτόμου έργου της στην αναλυτική και ατμοσφαιρική χημεία θα καταστεί εφικτή η αντιμετώπιση ορισμένων από των επιτακτικότερων περιβαλλοντικών προκλήσεων και θα συμβάλλει στην αναβάθμιση των πολιτικών και πρακτικών δημόσιας υγείας. [vi] Είναι περιττό, λοιπόν, να τονιστεί ότι τα σπουδαία αυτά γεγονότα εξαίρουν την ικανότητα πολλών γυναικών – που προέρχονται από μια παραδοσιακά ανδροκρατούμενη κοινωνία – να αγωνιστούν ενάντια στα κοινωνικά στερεότυπα.
Συμπερασματικά, η μάχη των γυναικών των αραβικών κοινωνιών κατά του «νόμου» της πατριαρχίας δεν είναι επουδενί εύκολη υπόθεση. Βέβαια, αρκετές γυναίκες, πολίτες αραβικών κρατών, έχουν καταβάλει – και συνεχίζουν να καταβάλλουν – σημαντικές προσπάθειες προκειμένου να περάσουν ένα ηχηρό μήνυμα στην αραβική κοινωνία: ότι ο ρόλος και η κοινωνική προσφορά των γυναικών δεν πρέπει να παραγκωνίζεται. Με άλλα λόγια, η προσφορά και η ίση μεταχείριση και των δύο φύλων καθίσταται απαραίτητη για τη δημιουργία μιας υγιούς κοινωνίας. Όπως είχε αναφέρει η περίφημη ανθρωπολόγος Μάργκαρετ Μιντ, οι γυναίκες έχουν ένα σπουδαίο έργο να επιτελέσουν.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
21st Edition of the L’Oréal-UNESCO International Awards for Women in Science, UNESCO, February 11, 2019. Διαθέσιμο σε: https://en.unesco.org/news/21st-edition-loreal-unesco-international-awards-women-science.
About, Raha Moharrak. Διαθέσιμο σε: http://rahamoharrak.com/about/.
Guest Writer, How Women in The Arab World Are Changing the Rules, Emirates Woman, August 8, 2019. Διαθέσιμο σε: https://emirateswoman.com/how-women-in-the-arab-world-are-changing-the-rules/.
Living Curiously: Raha Moharrak, Raha Moharrak. Διαθέσιμο σε: https://rahamoharrak.com/.
Saudi Arabia Allows Women to Travel Independently, BBC News, August 2, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-49201019.
Study International Staff, The Rise of Women in STEM in the Arab World, Study International News, February 15, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.studyinternational.com/news/the-rise-of-women-in-stem-in-the-arab-world/. Στόχος 5 – Ισότητα Των Φύλων, Ηνωμένα Έθνη: Περιφερειακό Κέντρο Πληροφόρησης του ΟΗΕ. Διαθέσιμο σε: https://unric.org/el/%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%87%CE%BF%CF%83-5-%CE%B9%CF%83%CE%BF%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%86%CF%85%CE%BB%CF%89%CE%BD/
[i] Στόχος 5 – Ισότητα Των Φύλων, Ηνωμένα Έθνη: Περιφερειακό Κέντρο Πληροφόρησης του ΟΗΕ. Διαθέσιμο σε: https://unric.org/el/%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%87%CE%BF%CF%83-5-%CE%B9%CF%83%CE%BF%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%86%CF%85%CE%BB%CF%89%CE%BD/.
[ii] Saudi Arabia Allows Women to Travel Independently, BBC News, August 2, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-49201019.
[iii] Living Curiously: Raha Moharrak, Raha Moharrak. Διαθέσιμο σε: https://rahamoharrak.com/.
[iv] About, Raha Moharrak. Διαθέσιμο σε: http://rahamoharrak.com/about/.
[v] Study International Staff, The Rise of Women in STEM in the Arab World, Study International News, February 15, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.studyinternational.com/news/the-rise-of-women-in-stem-in-the-arab-world/.
[vi] 21st Edition of the L’Oréal-UNESCO International Awards for Women in Science, UNESCO, February 11, 2019. Διαθέσιμο σε: https://en.unesco.org/news/21st-edition-loreal-unesco-international-awards-women-science.
https://www.studyinternational.com/news/the-rise-of-women-in-stem-in-the-arab-world/.