Γράφει ο Αλέξανδρος Καρράς
Αποτελεί διαχρονικό φαινόμενο στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες, τόσο η «Αστυνομική Βία», όσο και η «Βία των Διαδηλώσεων». Παραδείγματα υπάρχουν πολλά και μπορεί κανείς εύκολα να βρει περιπτώσεις από τις Η.Π.Α., το Η.Β. την Ελλάδα κι αλλού. Στη πρώτη περίπτωση, σαφώς και δεν αναφερόμαστε στη νόμιμη βία που μπορούν και οφείλουν ο Οργανισμός της Αστυνομίας και τα μέλη αυτού να ασκήσουν, όπως ορίζεται από την εκάστοτε εθνική νομοθεσία και τους κανονισμούς που τον διέπουν. Αναφερόμαστε, αντίθετα, σε όλες εκείνες τις περιπτώσεις που είναι εκτός νόμου και που καταδεικνύουν μια παράτυπη εφαρμογή. Στη δεύτερη περίπτωση, αναφερόμαστε σε ένα από τα γνωρίσματα των αναταραχών που προκύπτουν είτε στο πλαίσιο της διαδήλωσης, είτε με αφορμή τη διεξαγωγή αυτής. Είναι γεγονός πως δεν καταλήγουν όλες οι διαδηλώσεις σε αναταραχή, αλλά όσες καταλήξουν εμπίπτουν στη σφαίρα αναφοράς του άρθρου αυτού. Όμως, χρειάζεται μία σημαντική αποσαφήνιση τόσο του όρου Αστυνομία, όσο και των υπαλλήλων της, αλλά και των πολιτών που λαμβάνουν μέρος σε διαδηλώσεις, προτού ασχοληθούμε με τον Ελέφαντα.
Σε κάθε δημοκρατικό κράτος, η Αστυνομία αποτελεί έναν «Θεσμό», έναν Οργανισμό ή πιο δόκιμα, έναν σωματειακό φορέα δράσης, τα μέλη του οποίου συντονίζονται για την επίτευξη ενός Σκοπού, την παροχή Υπηρεσιών Ασφάλειας στη Κοινωνία (Μαντζαβίνος, Χ. 2006). Η Αστυνομία, λειτουργεί με βάση τη κείμενη νομοθεσία και ελέγχεται διαρκώς για το έργο της ή τις παραλείψεις της, τόσο από τη Δικαστική Εξουσία όσο και από την Πολιτική Ηγεσία (Worrall, L.J., 2014). Ελέγχεται, επίσης, σε καθημερινή βάση από τη κοινωνία, αυτό που ονομάζουμε «κοινό αίσθημα» με τη σφυγμομέτρηση να λαμβάνεται από τα social media και τη 4η Εξουσία τα Μ.Μ.Ε.. Ελέγχεται, όμως και από τη Φυσική Ηγεσία και τους εσωτερικούς μηχανισμούς λογοδοσίας του Οργανισμού (Giblin, M., 2017). Πιθανώς όλα αυτά να φαίνονται και αυτονόητα, ίσως όμως κι όχι. Το προσωπικό που λειτουργεί εντός του σωματιδιακού αυτού φορέα δράσης, ελέγχεται όπως και ο Οργανισμός και λογοδοτεί, αναλόγως των ευθυνών του.
Οι πολίτες κάθε δημοκρατικού κράτους, μεταξύ των δικαιωμάτων τους, απολαμβάνουν και αυτό του «συνέρχεσθαι». Στην Ελλάδα, διατυπώνεται ρητώς στο Άρθρο 11 του Συντάγματος, στην Αγγλία στο Άρθρο 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και στις Η.Π.Α. στη πρώτη τροποποίηση του Συντάγματός. Όμως, όπως και η Αστυνομία και το προσωπικό της, έτσι και οι πολίτες δεν αποκλείονται από τον έλεγχο. Τον έλεγχο όχι του να διαδηλώσουν ή μη, ούτε του για ποιο λόγο να διαδηλώσουν και να περιοριστεί η έκφραση τους. Αυτά σε κάποια μη δημοκρατική χώρα και υπάρχουν αρκετές. Ο έλεγχος αφορά την εκδήλωση έκνομων ενεργειών, είτε από μέρος των διαδηλωτών, είτε του συνόλου, είτε κάποιου τρίτου, που μπορεί να βρήκε ευκαιρία να δράσει με έμμεση κάλυψη. Ναι, το δικαίωμα του συνέρχεσθαι δεν διαγράφει, ούτε υποκαθιστά κατά την πραγμάτωσή του όλο το υπόλοιπο Νομικό Πλαίσιο, το Σύνταγμα ( Άρθρο 4 π.χ.) και το Ποινικό Κώδικα. Οι πολίτες, στις διαδηλώσεις, ασκώντας το δικαίωμά τους, έχουν ταυτόχρονα και υποχρεώσεις, που είτε τις ξεχνούν είτε δεν τις γνωρίζουν καθόλου, όταν αυτές μετατρέπονται σε αναταραχές. Και η Κοινωνία τις ξεχνάει κάποιες φορές.
Δεχόμενοι την δήλωση, πως κανείς δεν έχει το αλάθητο, μπορούμε να συναγάγουμε αρκετά συμπεράσματα, αρκεί να μην φορέσουμε παρωπίδες, πολιτικές, ιδεολογικές, ή ακόμα και αυτές της άγνοιας. Είναι βέβαιο πως καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του Θεσμού της Αστυνομίας, προτού μάλιστα, ονομαστεί έτσι στη σύγχρονη εποχή(Novak, K. et al, 2017), λάθη ή ατυχήματα (Giblin, M., 2017) έχουν συμβεί πολλά και θα συνεχίσουν, αφού ο οργανισμός είναι ανθρωποκεντρικός. Ο όρος ατύχημα και λάθος, αναφέρεται σε περιστατικά όπου, δεν υπήρχε δόλος από πλευράς του υπαλλήλου και συντέλεσε σε αυτό, το περιβάλλον, τα άτομα, η χρονική στιγμή, οι διαδικασίες, ή/και κάποιος άλλος παράγοντας (Giblin, M., 2017). Η εξέλιξη του Θεσμού, των εσωτερικών κανονισμών που διέπουν τις συμπεριφορές των μελών του, αλλά και της Τεχνολογίας, της Νομοθεσίας και της Κοινωνίας, φέρνουν στο προσκήνιο ολοένα και περισσότερες περιπτώσεις λαθών, ατυχημάτων αλλά και παρατυπιών. Ομοίως όμως πρέπει να γίνει κατανοητό τι έρχονται στο φως και περισσότερες παραβατικές πράξεις πολιτών. Η κάλυψη που παρέχεται στις διαδηλώσεις από τα Μ.Μ.Ε. και τα Social Media, απαλλαγμένη από κάθε προπαγανδιστική υφή, αφηγείται στη κοινωνία, στο τμήμα αυτής που δεν έλαβε μέρος στη διαδήλωση-αναταραχή, μια ιστορία που θα πρέπει να αναλύσει με κριτική σκέψη (Scott, S. and Williams, E., 2019).
Διότι, είναι προς το συμφέρον των μερών, διαδηλωτών και Αστυνομίας, να αποδώσουν το τμήμα της ιστορίας που υποκειμενικά τους είναι πιο ωφέλιμο και να αποσοβήσουν / διαψεύσουν ή να δημιουργήσουν εύλογη αμφιβολία σε ότι εν δυνάμει μπορεί να τους ζημιώσει. Στο χώρο των Μ.Μ.Ε. και των social media αυτό είναι εφικτό (Weitzer, R., 2019). Δεν υπάρχει μόνο μία ιστορία, και σίγουρα δεν υπάρχει μόνο ένας τρόπος αφήγησης. Έτσι, παρατηρεί κανείς σε μια αναταραχή τους διαδηλωτές, μεταξύ άλλων να διαμαρτύρονται για «αστυνομική βία» και να εμφανίσουν μόνο εικόνες (στοιχεία) που το υποστηρίζουν, όπως στιγμιότυπα κάποιου αστυνομικού να ασκεί παράτυπη βία. Παρατηρεί κανείς την Αστυνομία, να βάλλεται από μαυροντυμένες φιγούρες με καδρόνια, πέτρες, βόμβες-μολότοφ κ.α. . Παρατηρεί κανείς, τις πολιτικές ομάδες να ξεσπαθώνουν πύρινους λόγους, αναλόγως του τμήματος της κοινωνίας που πήρε μέρος στη διαδήλωση-αναταραχή. Παρατηρεί, ακόμα, κανείς στην Τηλεόραση αμοντάριστα τα σκηνικά να ξετυλίγονται και ακολούθως τις διαφοροποιημένες ιστορίες των παρουσιαστών. Παρατηρεί βέβαια και μονταρισμένα πλάνα.
Συνηθισμένη η κοινωνία στην ανωτέρω περιγραφή, πιθανώς και ο αναγνώστης, ασυνήθιστη όμως η στάση που διατηρεί η κοινωνία, όχι μόνο σε αυτή, αλλά και κάθε αυτή, τα τελευταία χρόνια. Και με τον όρο κοινωνία συμπεριλαμβάνω και τους συμμετέχοντες της διαδήλωσης αλλά όχι και της αναταραχής. Και θα εξηγήσω γιατί.
Λαμβάνεις μέρος σε μια πορεία, για να διαδηλώσεις για κάποιο δίκαιο αίτημά σου, είτε αυτοβούλως, είτε οργανωμένα, ως μέλος κάποιας ομάδας πίεσης, και πράγματι δικαιολογημένα, αφού δεν έχει φτάσει η ανθρωπότητα σε σημείο επίλυσης όλων των προβλημάτων που σε αφορούν και τα οποία απαιτούν την συμμετοχή σου στους κοινωνικούς «αγώνες». Ένα τέτοιο πρόβλημα είναι και κάποιο συμβάν αστυνομικής βίας ή κάποιο Νομοσχέδιο που σε βρίσκει αντίθετο.
Ξεκινάει η πορεία, ακολουθείς κι εσύ, μόνος/η, με φίλους/ες δεν έχει σημασία. Κάποια στιγμή, δεν μπορεί, θα παρατηρείς ότι ορισμένοι δεν κρατούν πανό, ή λάβαρα ή πλακάτ αλλά καδρόνια. Πιθανώς να έχουν συνθήματα που δεν σε εκφράζουν, πως θα μπορούσαν άλλωστε, αφού είναι αντίθετα με το Σύνταγμα, όπως το «Έξω οι Μπάτσοι από τις Γειτονιές», αλλά λες δεν πειράζει. Κάποια στιγμή, δεν μπορεί, θα παρατηρείς πως ορισμένοι φορούν, χωρίς να είναι εύλογο το γιατί, καπέλα ή κουκούλες κρύβοντας όσο το δυνατό τα χαρακτηριστικά τους. Αφού είναι συνταγματικό δικαίωμα κάποιου το συνέρχεσθαι γιατί να φοράει καπέλα, κουκούλες ή ακόμα ακόμα κράνη ή μάσκες για χημικά και πιθανώς είναι οργανωμένοι σε ομάδα/ες. Είναι αυτοί που κρατούσαν και το παραπάνω πανό, μόνο που τώρα δεν είναι μια ομάδα, είναι πλήθος. Κάποια στιγμή, δεν μπορεί, βλέπεις, αν είσαι μπροστά μπροστά πως έχει παραταχθεί κάποια διμοιρία αστυνομικών, πιθανώς να βγάζεις και βίντεο για να το θυμάσαι. Ίσως παρατηρείς ρίψη Μολότοφ ή αντικειμένων από πλευράς ορισμένων συμμετεχόντων στη διαδήλωση, μπορεί και όχι. Κάποια στιγμή δεν μπορεί, ακούς φασαρία, μπροστά, πίσω, ίσως και κάποια κρότου-λάμψης, κάποιο δακρυγόνο, κάτι να γίνεται, ίσως κάποιους από τους διαδηλωτές που είχες παρατηρήσει και ήταν με καλυμμένα τα χαρακτηριστικά τους να φωνάζουν συνθήματα, που μπορεί εσύ να μην φώναζες. Είναι πλέον αργά, μέχρι να απομακρυνθείς από το σημείο θεωρείσαι μέρος των αναταραχών.
Ναι είναι άδικο, εσύ απλώς προσήλθες στη πορεία για να ασκήσεις το δικαίωμα σου. Όμως όταν μια κατάσταση εξελιχθεί σε αναταραχή, δεν είναι πάντα ευδιάκριτα τα όρια του ποιος είναι μέρος αυτής και ποιος «bystander». Θα μπορούσα να συνεχίσω κι άλλο, αλλά θα μακρηγορούσα ασκόπως. Παραπέμπεται ο αναγνώστης σε διαθέσιμα βίντεο στο YouTube, αναφορικά με τη πορεία της Νέας Σμύρνης. Αυτή που οδήγησε στον σοβαρό τραυματισμό ενός αστυνομικού αλλά και πλήθος άλλων αρνητικών για την Κοινωνία. Διότι τα θετικά δεν μπορώ να τα αντιληφθώ. Είναι επίσης ανήθικο κάποιοι να εκμεταλλεύονται τις ιδέες σου, τη φυσική σου παρουσία και να σε θέτουν σε κίνδυνο για τους δικούς τους σκοπούς. Και μάλιστα να αποκρύπτουν και τα στοιχεία τους για να μην μπορέσουν να βρεθούν/αναγνωρισθούν και στη συνέχεια κατά τη Κρίση της Δικαιοσύνης να τιμωρηθούν για τίς όποιες παράνομες πράξεις θελήσουν να πραγματώσουν.
Οι πολίτες που για οποιοδήποτε λόγο συνέρχονται και διαδηλώνουν ειρηνικά, πράττουν καλώς, όχι για την υποκειμενική άποψη κάποιου τρίτου, όχι. Πράττουν καλώς με βάση το Σύνταγμα. Η αστυνομία, που λαμβάνει μέτρα στις οργανωμένες πορείες/διαδηλώσεις, πράττει καλώς, όχι για την υποκειμενική άποψη κάποιου τρίτου, όχι. Πράττει καλώς με βάση το Σύνταγμα και για την επίτευξη του σκοπού της, να παρέχει δηλαδή υπηρεσίες ασφαλείας στη κοινωνία, τμήμα της οποίας είναι και οι διαδηλωτές/συνερχόμενοι. Οι συμμετέχοντες στις αναταραχές, έχουν σκοπό/ούς που δεν είναι δυνατό να συμμερίζονται από τη Κοινωνία, διότι είναι επί της Αρχής εναντίων της.
Βιβλιογραφία 1ου Μέρους
Georgios P. (2019). ΄΄Between Traditionalism and Modernization: Can Reform in the Hellenic Police Be Led from Within?΄΄ in Ramshaw, P. Silvestri, M. and Simpson, M. (eds) Police Leadership: Changing Landscapes. Palgrave Macmillan, Cham.
Giblin, M. (2017). ΄΄Leadership and Management in Police Organizations΄΄. California, SAGE Publications
Novak, K., Gordner G., Smith, G. and Roberg, R. (2017). ΄΄Police and Society, 7th Edition΄΄. New York Oxford: Oxford University Press.
Scott, S. and Williams, E., (2019). ΄΄Changes to Police Leadership: The legitimisation and the Challenges of Direct Entry΄΄ in Ramshaw, P. Silvestri, M. and Simpson, M. (eds) Police Leadership: Changing Landscapes. Palgrave Macmillan, Cham.
The White House, The Constitution. Διαθέσιμο σε: https://www.whitehouse.gov/about-the-white-house/our-government/the-constitution/ (Ημ. επίσκεψης 22-04-21)
Worrall, J. (2014). ΄΄The Politics of Policing΄΄ in Reisig, M. and Kane, R. (eds), Tonry, M. (Gen.Editor) The Oxford Handbook of Police and Policing. Oxford, Oxford University Press
Weitzer, R. (2019). ΄΄Police Race Relations΄΄ in Ramshaw, P. Silvestri, M. and Simpson, M. (eds) Police Leadership: Changing Landscapes. Palgrave Macmillan, Cham.
Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. (2010). Διαθέσιμο σε: https://www.echr.coe.int/Pages/home.aspx?p=home (Ημ. επίσκεψης 22-04-21)
Μαντζαβίνος Χ. (2006). ΄΄Παράδοση και Εξέλιξη ως Προβληματική στη Θεωρία των Θεσμ.ών΄΄. Αφιέρωμα: Η Ιστοριογραφία της Επιστήμης στην Περιφέρεια της Ευρώπης, Νεύσις Τέυχος 15, σελ 153-173.
Βουλή των Ελλήνων, Το Πολίτευμα, Σύνταγμα. Διαθέσιμο σε: https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Syntagma/ (Ημ. επίσκεψης 22-04-21)
Έθνος, Από το «Πονάω» στον Άγριο ξυλοδαρμό αστυνομικού – Το χρονικό της Οργής. Μάρτιος 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.ethnos.gr/ellada/149106_nea-smyrni-apo-ponao-ston-agrio-xylodarmo-astynomikoy-hroniko-tis-orgis (Ημ. επίσκεψης 22-04-21)
Ενδεικτικό Βίντεο Περιστατικών Νέας Σμύρνης: https://www.youtube.com/watch?v=DZ77xS4qhEc (Ημ. επίσκεψης 22-04-21)
Πηγή Μέσου:
Economist.com
iefimerida.gr
avgi.gr
Eurokinissi.gr