γράφει ο Βαγγέλης Γράψας
Η μεγαλειώδης ανάπτυξη της Κινεζικής βιομηχανίας και οικονομίας είναι σίγουρα ένα από τα μεγαλύτερα κατορθώματα του 21ου πρώτου αιώνα. Η απαράμιλλη χρηματοοικονομική ευδοκίμηση και η καθόλα ενεργή διπλωματική και στρατιωτική κινητικότητα, είναι σίγουρα σημάδια τα οποία αντικατοπτρίζουν μια σημαντική ανακατάταξη. Τα ερωτήματα είναι πολλά και παραμένουν επίκαιρα ακόμα και αν απαντώνται σε αβέβαιες δηλώσεις. Ποιά είναι η γενική στάση του Κινεζικού κράτους απέναντι στα κράτη της Ανατολικής Ασίας, ποιά θα είναι η αλλαγή στην ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή; Επιπλέον, δεδομένης της διπλωματικής πλεύσης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Νότια και Ανατολική Ασία, ποια θα είναι η αντίδραση των Αμερικανικών θέσεων;
Αρκετοί αναλυτές υπογραμμίζουν το γεγονός ότι η Αμερικανική επιρροή έχει δεχθεί σημαντικά πλήγματα σε παγκόσμιο επίπεδο και η πρωτοκαθεδρία της έχει αρχίσει να εξαλείφεται. Σαν απάντηση, η Κινεζική επιρροή θα μπορούσε ίσως να καλύψει ένα τέτοιο κενό. Αυτό τουλάχιστον γίνεται αντιληπτό μέσα από τις παρατηρήσεις του γνωστού ιστορικού Niall Ferguson. Ο Ferguson θεωρεί πως πρόκειται για ένα αναπροσανατολισμό προς τα ‘Ανατολικά’ (Ferguson, 2010) .
Σε αυτό το σημείο, το πρώτο σενάριο της ανάλυσης του παρόντος θέματος πρόσκειται στην προσέγγιση των πραγματιστών. Η συγκεκριμένη προσέγγιση αναδεικνύει μια Κίνα η οποία θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει την αυξανόμενη επιρροή της ώστε να αναδιαμορφώσει τους κανόνες και τους μηχανισμούς που στηρίζονται στα Δυτικά πρότυπα και μοντέλα διακυβέρνησης (Rapp-Hooper, 2016) . Με αυτό τον τρόπο ο Κινεζικός ‘Δράκος’ θα μπορεί να αντικαταστήσει ένα ηγεμονικό κράτος το οποίο θα έχει αυξανόμενες ανασφάλειες σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως τονίζουν οι πραγματιστές, το γεγονός αυτό θα δημιουργεί ένα συνεχές κύκλο εντάσεων όπως άλλωστε έχουμε κατά καιρούς παρατηρήσει, για παράδειγμα στη κρίση των Κινεζικών θαλάσσιων οριογραμμών ή ακόμα και στο ζήτημα της κατασκευής στρατιωτικών βάσεων πάνω σε τεχνητά νησιά (Ross, 2017) .
Το αποτέλεσμα της αμφισβήτησης και της ανακατανομής που επιχειρεί η Κινεζική ηγεσία θα αποφέρουν τα συστατικά αυτά που είναι αναγκαία για μια αλλαγή ισορροπιών και δυνάμεων. Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ θα βρεθούν σε μια αμφιταλαντευόμενη κατάσταση κατά την οποία οι κανόνες του δικού τους Φιλελεύθερου μοντέλου θα τις κρατάνε κλειδωμένες.
Παρόλα αυτά, υπάρχει και ένα σενάριο σχετικά με τη πορεία της Κινεζικής δυναμικότητας. Αυτή η δυναμικότητα ίσως να μην ανάψει τη σπίθα για μια ριζική αλλαγή εξουσίας και σύγκρουσης με το δυτικό μοντέλο διακυβέρνησης. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει και ο γνωστός John Ikenberry, όπου μεταξύ άλλων αναφέρει πως η ελεγχόμενη αναπροσαρμογή δυνάμεων δεν σημαίνει και ταυτόχρονη απειλή προς το δυτικό Φιλελεύθερο μοντέλο το οποίο αντιπροσωπεύουν με σθένος οι ΗΠΑ (Ikenberry, 2008) . Αντίθετα, το μοντέλο αυτό αποτελεί πυλώνα ολόκληρης της Δύσης. Το σημαντικότερο γεγονός ωστόσο είναι πως πρόκειται για ένα σύστημα απολύτως διαφορετικό από αυτά του παρελθόντος, ένα σύστημα το οποίο προάγει την δεκτικότητα, την ολοκλήρωση και συνάμα είναι βασισμένο σε αναρίθμητους θεσμούς και νομικά πλαίσια με έδρα Δυτικές μεγαλουπόλεις.
Ως αποτέλεσμα, η Κίνα βρίσκεται σε μια διπλωματική φάση κατά την οποία δεν μπορεί να αναμετρηθεί με το Δυτικό σύστημα σε ανοιχτό μέτωπο. Κατά το παρελθόν, τα συστήματα διακυβέρνησης αναδεικνύονταν ή εξαλείφονταν μέσω πολέμων. Η πυρηνική δύναμη όμως που κατέχουν τα κράτη τη σήμερον ημέρα απαγορεύει κάθε είδους σκέψη για μια σύγκρουση υπερδυνάμεων ακόμα και αν το τελικό κίνητρο είναι η αλλαγή του παγκοσμίου συστήματος διακυβέρνησης.
Τέλος, θα ήταν ασφαλές να αναλογιστεί κανείς πως η τεράστια ανάπτυξη που έχει γνωρίσει η Κινεζική βιομηχανία και η μεγάλη άνθιση της ισχύος της σε οικονομικά, διπλωματικά και στρατιωτικά μέσα, δεν έχει καθαρή πορεία. Και αυτό διότι κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς μέχρι που είναι ικανή η Κινεζική ηγεσία να περιορίσει την επιρροή της σε παγκόσμια κλίμακα.
Πηγές
Ferguson, N. (2010, Nov 18). In China’s OrbitAfter 500 years of Western predominance, Niall Ferguson argues, the world is tilting back to the East. Retrieved 07 21, 2017, from The Wall Street Journal: https://www.wsj.com/articles/SB10001424052748704104104575622531909154228
Ikenberry, G. J. (2008). The Rise of China and the Future of the West. Foreign Affairs(January/February 2008). Retrieved from Foreign Affairs: https://www.foreignaffairs.com/articles/asia/2008-01-01/rise-china-and-future-west
Rapp-Hooper, R. F. (2016, April 20). How China Sees World Order. Retrieved from National Interest: http://nationalinterest.org/feature/how-china-sees-world-order-15846
Ross, E. (2017, 3 29). Ηοw and Why China is Building Islands in The South CHina Sea. Retrieved from Newsweek: http://www.newsweek.com/china-south-china-sea-islands-build-military-territory-expand-575161