Γράφει η Βικτώρια Σκουρτανιώτη
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υπάρξει μέχρι σήμερα ζωτικής σημασίας για την οικονομική και πολιτική ανάπτυξη των ευρωπαϊκών κρατών και της Ελλάδας. Η παρούσα ανάλυση, η οποία αποτελεί μέρος του Project «Ευρωεκλογές και Ε.Ε. 2024», έχει στόχο να αναδείξει όλους τους τομείς που η Ε.Ε. βοήθησε στην Ελλάδα, τα τελευταία πέντε χρόνια. Στο πλαίσιο λοιπόν των επερχόμενων ευρωεκλογών, που θα διεξαχθούν την 9η Ιουνίου 2024, εκατομμύρια Έλληνες -και συνάμα ευρωπαίοι πολίτες- πρόκειται να ψηφίσουν για την ανάδειξη των νέων μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Επομένως, είναι σημαντικό να εξεταστεί και να αναδειχθεί το πλαίσιο των τομέων που έχει βοηθήσει η Ε.Ε. την Ελλάδα και για ποιους λόγους είναι σημαντικό ο κάθε ευρωπαίος πολίτης να ψηφίσει. Παρά λοιπόν την πρόσφατη εμπειρία των συνεχών κρίσεων (κρίση χρέους, μεταναστευτικό, πανδημία), ο απολογισμός είναι θετικός, αναλογιζόμενοι όλες τις δυσκολίες προσαρμογής της χώρας, όπως είναι η γραφειοκρατία, οι πελατειακές σχέσεις και η δημοσιονομική της εσωστρέφεια.
Σήμερα, έχει διανυθεί ήδη παραπάνω από μια δεκαετία όπου η Ελλάδα βρέθηκε στη δίνη της οικονομικής κρίσης. Μια κρίση που άφησε ισχυρό αποτύπωμα στην οικονομία, στην κοινωνία και στην πολιτική της χώρας. Εκείνη την περίοδο, το κοινωνικό κράτος κατέρρευσε, η ανεργία εκτοξεύτηκε, το χρέος διογκώθηκε και το τραπεζικό σύστημα κλονίστηκε σημαντικά. Το 2020 η Ελλάδα είχε ξεκινήσει να ανακτά τις δυνάμεις της έχοντας επιλύσει ένα σημαντικό μέρος των μακροοικονομικών της προβλημάτων, αναπτυσσόταν σε υψηλούς ρυθμούς σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Ωστόσο, η πανδημία του κορονοϊού τερμάτισε την μέχρι τότε σταθερά ανοδική πορεία της χώρας και επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την οικονομία και το σύστημα υγείας. Τα τελευταία χρόνια λοιπόν, έχουν δημιουργηθεί έντονες αμφιβολίες και ευρωσκεπτικισμός σχετικά με το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Κοινή παραδοχή, όμως, είναι ότι τα οφέλη για την ελληνική κοινωνία και οικονομία είναι πολλαπλά. Γενικότερα, η ένταξη της Ελλάδας στην Ε.Ε. οδήγησε στην εξωστρέφεια των εγχώριων επιχειρήσεων, ενίσχυσε τους θεσμούς και οι μεγάλης κλίμακας ευρωπαϊκοί πόροι συνέβαλαν στην εδραίωση νέων, υπερσύγχρονων υποδομών ενώ αναδείχθησαν αξίες όπως η αλληλεγγύη, το κράτος δικαίου, η ειρήνη και η δημοκρατία.
Η Ελλάδα λοιπόν, έχει κάθε συμφέρον από την ενίσχυση της «αρχιτεκτονικής» του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, καθώς είναι ένα κράτος που έχει ωφεληθεί σημαντικά από την Πολιτική Συνοχής. Τα τελευταία τρία χρόνια, μάλιστα, η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά στις πρώτες θέσεις της σχετικής ευρωπαϊκής κατάταξης ως προς την απορρόφηση των κοινοτικών πόρων, ενώ οι πόροι που έχει εισπράξει μέχρι σήμερα ξεπερνούν τα 200 δισεκατομμύρια ευρώ. Η Ελλάδα είναι η χώρα με το μεγαλύτερο δημοσιονομικό όφελος και κατά κύριο λόγο εισέπραξε, χωρίς να δώσει τα ανάλογα. Μάλιστα, υπήρξε αρκετά υψηλή συμμετοχή στα προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014-2020 και ταυτόχρονα τρέχει και η νέα προγραμματική περίοδος 2021-2027, η οποία επικεντρώνεται στην επιχειρηματικότητα, την καινοτομία, την πράσινη μετάβαση και το ανθρώπινο δυναμικό.
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα επωφελείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο εγκρίθηκε την 13η Ιουλίου του έτους 2021 από το Συμβούλιο Οικονομικών Δημοσιονομικών θεμάτων της ΕΕ (ECOFIN), καθώς αποτελεί μια πολύ σημαντική ευκαιρία για τη χώρα, ώστε να παγιώσει τη δυναμική της θέση στην ΕΕ. Μάλιστα, το αναθεωρημένο πλέον σχέδιο «Ελλάδα 2.0» ανέρχεται πλέον σε 36 δις. ευρώ. Προβλέπει, επίσης, την ανακατεύθυνση πόρων σε έργα αποκατάστασης για τις πληγείσες περιοχές από την κλιματική κρίση, όπως είναι ο Έβρος και η Θεσσαλία, καθώς και νέα έργα για την πρόληψη από τις φυσικές καταστροφές. Συνολικά, περιλαμβάνει 76 μεταρρυθμίσεις και 103 επενδύσεις ενισχύοντας σημαντικά την ψηφιακή και πράσινη μετάβαση της χώρας.
Η γεωργία είναι ένας ακόμη τομέας που η Ε.Ε. έχει βοηθήσει καταλυτικά την Ελλάδα, καθώς αποτελεί την πρώτη υπερεθνική πολιτική της Ε.Ε., πράγμα που σημαίνει ότι μέχρι σήμερα η Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) ασκείται από κοινού. Η ΚΓΠ είναι ιδιαιτέρως σημαντική όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς η επαπειλούμενη επισιτιστική κρίση λόγω της πανδημίας και των πολέμων πρόκειται να επηρεάσει το σύνολο των πολιτών της Ε.Ε.. Όσον αφορά στην Ελλάδα λοιπόν, η ΚΓΠ είναι μια μείζων πολιτική, αφού σχεδόν η μισή έκταση της χώρας (45,5%) αποτελεί γεωργική γη. Η χώρα αναμένεται να λάβει από τους πόρους της ΚΓΠ για την περίοδο 2021-2027 19,4 δις. Βέβαια είναι πολύ νωρίς να γίνει οποιαδήποτε αποτίμηση, καθώς η χώρα βρίσκεται ακόμα στην εκκίνηση της περιόδου.
Τέλος, σημαντικά είναι τα οφέλη όσον αφορά στον πράσινο μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας, ένας τομέας που είναι πιο επίκαιρος από ποτέ, καθώς το καλοκαίρι του 2023 σημειώθηκε ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών. Η Ελλάδα, μέσα από την συμμετοχή της στην Ε.Ε., έχει πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα στη νομοθεσία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Όσον αφορά στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η Ελλάδα ανήκει στην κατηγορία των κρατών μελών που έχουν καταγράψει σημαντική μείωση, ήτοι -6,9% το τρίτο τρίμηνο του 2022 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019. Επομένως, η Ελλάδα θα πρέπει να επιδεικνύει ισχυρή δέσμευση για ένα ολιστικό και βιώσιμο μέλλον συνδυάζοντας την οικονομική ανάπτυξη και την περιβαλλοντική ευθύνη. Ένα εργαλείο που θα βοηθήσει τη χώρα να πετύχει τους στόχους της είναι η Πράσινη Συμφωνία με απώτερο στόχο την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050.
Συμπερασματικά, η Ε.Ε. έχει βοηθήσει καταλυτικά σε όλους τους τομείς που αναφέρθηκαν παραπάνω. Ωστόσο, κατά τη γνώμη μου οι θεμελιώδεις αξίες όπως η ειρήνη, το κράτος δικαίου και η αλληλεγγύη, αρχές που δεν αναφέρθηκαν εκτενώς στην παρούσα ανάλυση είναι εξίσου σημαντικές για τον ευρωπαίο πολίτη -και ίσως ακόμη περισσότερο- από τα οικονομικά επιτεύγματα της Ελλάδας όντας κράτος μέλος της Ε.Ε.. Το θαυμαστό λοιπόν για την Ελλάδα είναι ότι κατάφερε να «ταιριάξει» με χώρες που έχουν διαφορετικές καταβολές, εμπειρίες και ιστορικές διαδρομές και αυτό αποτελεί ένα αισιόδοξο μήνυμα για κάθε ευρωπαίο πολίτη.
Βιβλιογραφία:
Κρητικός, Α. (2021). Η Πολιτική Συνοχής της Ευρωπαϊκή Ένωσης: Η εξέλιξη της στις μεγάλες στιγμές της ευρωπαϊκή ενοποίησης. Εκδόσεις Επίμετρο.
Λιαργκόβας, Π. και Παπαγεωργίου, Χ. (2018). Το Ευρωπαϊκό Φαινόμενο: Ιστορία, Θεσμοί, Πολιτικές. Αθήνα: Εκδόσεις Τζιόλα.
Κρητικός, Α. (2023). Η διαρκής μάχη στην Ευρώπη για την Πολιτική Συνοχής, Liberal. Διαθέσιμο σε: https://www.liberal.gr/synenteyxeis/eyropaiki-politiki-synohis-i-istoria-tis-diarkoys-mahis-apo-ton-aleko-kritiko
Παπαλεξάτου Χ. και Ματσαγγάνης Μ. (2023). Πολιτική Συνοχής: Κατανομή των κονδυλίων ανά κράτος μέλος. Οικονομικός Ταχυδρόμος. Διαθέσιμο στο: https://www.ot.gr/2023/06/08/apopseis/experts/politiki-synoxis-katanomi-ton-kondylion-ana-kratos-melos-grafima/
Παπαλεξάτου Χ. και Ματσαγγάνης Μ. (2023). In Focus – Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ. ΕΛΙΑΜΕΠ. Διαθέσιμο στο: https://www.eliamep.gr/publication/in-focus-οι-εκπομπές-αερίων-του-θερμοκηπίου/
Ερευνητική έδρα Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη (2023). Ο Πράσινος Μετασχηματισμός της Ευρώπης: Προκλήσεις, ευκαιρίες και η πορεία προς τα εμπρός. ΕΛΙΑΜΕΠ. Διαθέσιμο στο: https://www.eliamep.gr/publication/ο-πράσινος-μετασχηματισμός-της-ευρώπ/
Οι Πολιτικές Συνοχής στην ΕΕ και ο εξευρωπαϊσμός της Ελλάδος. Διαθέσιμο σε: https://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/ACC120/12_%CE%95%CE%A5%CE%A1%CE%A9%CE%A0%CE%91%CE%AA%CE%9A%CE%97%20%CE%9F%CE%9B%CE%9F%CE%9A%CE%9B%CE%97%CE%A1%CE%A9%CE%A3%CE%97.docx
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών (n.d.). Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Διαθέσιμο σε: https://www.minfin.gr/tameio-anakampses
Πηγή εικόνας
Ευρωπαϊκή Επιτροπή (n.d.). Εισαγωγή στην ΕΕ. Διαθέσιμο σε: https://greece.representation.ec.europa.eu/shetika-me-emas/eisagogi-stin-ee_el