Γράφει η Δήμητρα Θεοδωροπούλου
Στις αρχές του 21ου αιώνα, εμφανίζεται το θέμα της κλιματικής αλλαγής, το οποίο έχει αποδειχτεί ότι είναι ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν όλα τα έθνη του κόσμου.
Σύμφωνα με την NASA, η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι μια φυσική διαδικασία. Ένα στρώμα από αέρια, τα οποία περιλαμβάνουν ατμό, διοξείδιο του άνθρακα (CO2), μεθάνιο και υποξείδιο του αζώτου καλύπτουν την Γη, απορροφώντας την θερμότητα και φέρνοντας την θερμοκρασία της στους περίπου 15°C, το οποίο βοηθάει στην ύπαρξη ζωής. Χωρίς το φυσικό επικάλυμμα, η θερμοκρασία στην επιφάνεια της Γης θα ήταν μικρότερη, καθιστώντας έτσι τον πλανήτη μη κατοικήσιμο. Όμως, ενώ η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι φυσικό φαινόμενο, οι επιστήμονες παρατηρούν ότι η μεγάλη αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα προκαλούν αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, γεγονός που έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον, την ανθρώπινη υγεία και την οικονομία.
Παρόλο που είναι παγκόσμιο φαινόμενο, η επίδραση της κλιματικής αλλαγής διαφέρει ανάμεσα σε ηπείρους, χώρες, ακόμη και περιοχές. Η διαφορά ανάμεσα στις ανεπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες χώρες, είναι ότι οι πρώτες βρίσκονται σε καλύτερη οικονομική και τεχνολογική κατάσταση, ώστε να προσαρμοστούν στις αλλαγές που επιφέρει το φαινόμενο αυτό, ενώ οι δεύτερες έχουν πολύ περιορισμένες δυνατότητες, καθιστώντας τες πιο ευάλωτες. Η ικανότητα προσαρμογής στα νέα δεδομένα μπορεί να επηρεάσει το πώς η κλιματική αλλαγή θα επιδράσει τα άτομα, τις χώρες αλλά και τον παγκόσμιο πληθυσμό.
Μικρές αλλαγές στο κλίμα μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες αλλαγές στο περιβάλλον, όπως η ερημοποίηση, η οποία θα αποβεί καταστροφική για την οικονομία των αναπτυσσόμενων κρατών, λόγω της εξάρτησης της από τους αγροτικούς παράγοντες και της υστέρησής τους σε ανθρώπινο δυναμικό και τις τεχνολογικές γνώσεις.
(Εικόνα 1) απεικονίζονται τα αποτελέσματα σε παγκόσμιο χάρτη. Παρατηρούμε ότι η επίδραση της κλιματικής αλλαγής διαφέρει από χώρα σε χώρα, με τις αναπτυσσόμενες χώρες να είναι πιο επιρρεπής από τις ανεπτυγμένες.
Οικονομικά ασθενέστεροι – ευάλωτοι στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής
Υπάρχει η γενική άποψη, ότι οι λιγότερο ευκατάστατοι άνθρωποι των αναπτυσσόμενων κρατών θα επηρεαστούν σημαντικά και έχουν ήδη επηρεαστεί από την κλιματική αλλαγή. Αρχικά, οι περισσότεροι μένουν σε ημίξηρες περιοχές της Αφρικής και της Ασίας, τις οποίες τις χαρακτηρίζει ένα απρόβλεπτο κλίμα γεμάτο από πλημμύρες και ξηρασίες. Η κλιματική αστάθεια θα αυξήσει τα συγκεκριμένα φαινόμενα, γεγονός που θα οδηγήσει στην μείωση του εισοδήματος των πολιτών και θα καταστρέψει τις περιουσίες τους. Ακόμη, ένας μεγάλος πληθυσμός μένει σε περιοχές, οι οποίες είναι πιο ευαίσθητες στα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής, καθώς βρίσκονται σε σημεία όπου δεν είναι δυνατή η ανάπτυξη τους, όπως απότομες πλαγιές σε βουνά.
Επιπλέον, άλλος ένας τομέας όπου θα είναι φανερές οι επιπτώσεις, είναι ο τομέας της υγείας, διότι η συνεχής μεταβλητότητα του κλίματος θα προκαλέσει αύξηση των ασθενειών που θα πρέπει να αντιμετωπίσει ο πληθυσμός των αναπτυσσόμενων κρατών. Απόρροια, των υψηλών θερμοκρασιών θα είναι η πιο συχνή εμφάνιση κρουσμάτων από ασθένειες, όπως η χολέρα και η μαλάρια, αλλά υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να εμφανιστούν και να ευδοκιμήσουν νέες. Όμως, οι χώρες αυτές δεν έχουν την δυνατότητα να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους προβλήματα για δύο λόγους. Πρώτον, δεν έχουν ένα αξιόλογο σύστημα υγείας και δεύτερον, αρκετές τοπικές κοινότητες βασίζονται σε παραδοσιακά φάρμακα, τα οποία δεν καταπολεμούν αυτού του φάσματος ασθένειες.
Τέλος, δεν έχουν την δυνατότητα να προσαρμοστούν στις αλλαγές του κλίματος, λόγω του μειωμένου εκπαιδευτικού επιπέδου και της αδυναμίας πρόσβασης σε έγκυρες και έγκαιρες πληροφορίες. Οι κυβερνήσεις των ανεπτυγμένων κρατών έχουν φροντίσει, ώστε οι χώρες τους να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία την κλιματική αλλαγή και τις συνέπειες που θα επιφέρει, αλλά το ίδιο δεν ισχύει και για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Αρκετές επιλογές για τον μετριασμό των επακόλουθων προϋποθέτουν την χρήση νέων τεχνολογιών, όπως συστήματα για τον έλεγχο των πλημμυρών, βελτιωμένες τεχνικές για την γεωργία και την χρήση μηχανισμών πρόβλεψης για το κλίμα. Δηλαδή τεχνολογίες που δεν ανταποκρίνονται στις αναπτυσσόμενες χώρες, λόγω της έλλειψης γνώσεων και του χαμηλού μορφωτικού επιπέδου.
Μέθοδοι μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στις αναπτυσσόμενες χώρες
Οι ανεπτυγμένες χώρες είναι ο κύριος υπαίτιος για τον μεγάλο αριθμό εκπομπών αερίων και οφείλουν να συμβάλλουν ιδιαίτερα στην μείωσή τους, αλλά τα τελευταία χρόνια ορισμένες χώρες από τον αναπτυσσόμενο κόσμο, όπως η Κίνα και η Ινδία, έχουν αρχίσει να αυξάνουν ραγδαία τις εκπομπές τους. Επομένως, για να ελαχιστοποιηθούν οι αλλαγές του κλίματος, οι εκπομπές των αερίων πρέπει να διατηρηθούν στον λιγότερο δυνατό βαθμό. Για να πραγματοποιηθεί αυτό, οι αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να ακολουθήσουν διαφορετικές τακτικές από τις δυτικές χώρες. Τόσο η μεταβολή χρήσης γης όσο και η γεωργία είναι υπεύθυνες για ένα σημαντικό μέρος των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έχουν άμεση σύνδεση με τον τρόπο ζωής των κατοίκων στις συγκεκριμένες περιοχές. Γι’ αυτόν τον λόγο, λοιπόν, κύριο μέλημα των πολιτικών ανάπτυξης πρέπει να είναι η εξάλειψη της φτώχειας.
Η αποτροπή της αύξησης της αποψίλωσης είναι πολύ πιο φθηνή από άλλες πολιτικές για την μείωση της εκπομπής των αεριών. Τα αναπτυσσόμενα κράτη μπορούν εθελοντικά να μειώσουν τις εκπομπές από την αποψίλωση και να αποκτήσουν πιστώσεις ρύπων, τις οποίες αργότερα μπορούν να τις πωλήσουν σε άλλες χώρες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να παρέχει βοήθεια για την αποτροπή της αποψίλωσης στις τοπικές κοινότητες, για να καταστήσει έτσι δυνατή και την μείωση των εκπομπών αλλά και της φτώχειας.
Τέλος, η γεωργία είναι υπεύθυνη για ένα μεγάλο ποσοστό από τις εκπομπές στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η ανάπτυξη, λοιπόν, της παραγωγικότητας θα μειώσει και τις εκπομπές, αλλά και το φαινόμενο της φτώχειας. Μερικοί μέθοδοι για να συμβεί αυτό είναι χρήση λιπάσματος, βελτιωμένη διαχείριση του νερού, και η εισαγωγή της γεωργοδασοκομίας.
Δίχως μέτρα για τον μετριασμό και την προσαρμογή, η κλιματική αλλαγή θα επιδράσει σημαντικά τις αναπτυσσόμενες χώρες. Όσο πιο αργά ληφθούν αυτά τα μέτρα, τόσο οι επιπτώσεις και το κόστος θα οξύνονται. Τα ανεπτυγμένα και τα αναπτυσσόμενα κράτη οφείλουν να συνεργαστούν για να επιτύχουν την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, καθώς η κλιματική αλλαγή θεωρείται πλέον κλιματική κρίση, η οποία πλήττει όλον τον πλανήτη.
Πηγές:
- Εικόνα: Mohammed Nasser Saif Al-Qassabi, Climate Change in USA, Απρίλιος 5, 2020. Διαθέσιμο σε: https://storymaps.argis.com
- UKEssays, Economic Aspects of Global Warming and Climate Change, Μάρτιος 26, 2020. Διαθέσιμο σε
https://www.ukessays.com/essays/economics/economic-impact-climate-change-4854.php#citethis
- Εικόνα 1: Keith Wade, Climate change and the global economy; regional effects, Μάρτιος 30, 2020. Διαθέσιμο σε
https://www.schroders.com/en/us/insights/economic-views/climate-change-and-the-global-economy-regional-effects/
- European Parliament, Climate change impacts on Developing Countries –EU Accountability, Απρίλιος 2, 2020. Διαθέσιμο σε
https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/join/2007/393511/IPOL-ENVI_ET(2007)393511_EN.pdf