Γράφει η Ιωάννα Ντίνη
“Το έθνος να λυπάστε αν φοράει ρούχο που δεν το ύφανε. Ψωμί αν τρώει, αλλά όχι απ’ τη σοδειά του. Κρασί αν πίνει, αλλά όχι από το πατητήρι του.”
Χαλίλ Γκιμπράν, 1883-1931, ποιητής & φιλόσοφος
Εισαγωγή
Η επιχειρηματική δράση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αξιοποίηση των ευκαιριών που στόχο έχουν τη δημιουργία νέας αξίας και την ισχυροποίηση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Είναι απαραίτητη για την εξέλιξη και τη πρόοδο μια επιχειρηματικής μονάδας. Σύμφωνα με τους Morris M.H. και Schindehutte Minet (2010), η επιχειρηματικότητα είναι αναγκαία τουλάχιστον στις μεγάλες επιχειρήσεις. Η επιχειρηματικότητα και οι καινοτόμες ιδέες είναι αυτές που θα εξασφαλίσουν μια καλή πορεία στην επιχείρηση. Δεδομένης της παγκοσμιοποίησης και της απελευθέρωσης των αγορών, οι επιχειρήσεις πρέπει να αναζητήσουν νέους και πιο αποτελεσματικούς τρόπους επιβίωσης για να αντέξουν τον διεθνή ανταγωνισμό. Ο επιχειρηματίας θέτει υψηλότερος στόχους από έναν μέσο άνθρωπο, συνεπώς γνωρίζει ότι αναλαμβάνει ανάλογο ρίσκο (Borland,1974). Η καινοτομία είναι το εργαλείο εκείνο μέσω του οποίου ένας επιχειρηματίας εκμεταλλεύεται μια αλλαγή και προχωρά σε νέες δραστηριότητες που αποφέρουν κέρδος. Το κυνήγι μιας καινοτομίας απαιτεί συστηματική προσπάθεια και δημιουργική σκέψη.
Διεθνοποιημένη Στρατηγική
Η διεθνοποιημένη στρατηγική συνιστά την προσπάθεια μιας επιχείρησης να διεισδύσει σε ξένες αγορές με σκοπό να ξεπεράσει τους περιορισμούς της εγχώριας αγοράς. Μέσα από την εξωστρέφεια επιτυγχάνεται η αύξηση του μεγέθους της επιχείρησης, τα έσοδα και η κερδοφορία της. Οι τρόποι μέσω των οποίων μια επιχείρηση επιλέγει να επεκταθεί στο εξωτερικό ποικίλουν. Τα χαρακτηριστικά και οι συνθήκες που επικρατούν στις ξένες αγορές αποτελούν καθοριστικό παράγοντα. Επίσης, ο τρόπος διείσδυσης μιας επιχείρησης στις ξένες αγορές επηρεάζεται και από το εσωτερικό της επιχείρησης (Παπαναστασίου, 2002).
Η πιο συνηθισμένη μορφή διεθνοποίησης είναι οι εξαγωγές, δηλαδή η πώληση των προϊόντων της στο εξωτερικό. Μέσω του μηχανισμού του διεθνούς εμπορίου, η επιχείρηση μπορεί να διεισδύσει σε ξένες αγορές χωρίς να επενδύσει σε παραγωγικές μονάδες. Βασικά πλεονεκτήματα του παραπάνω τρόπου διεθνοποίησης είναι το χαμηλό κόστος και το γεγονός ότι οι εξαγωγές αποτελούν προθάλαμο για επόμενες κινήσεις διεθνοποίησης της επιχείρησης. Από την άλλη, κάθε επιχείρηση που προχωρά σε αυτόν τον τρόπο διεθνοποίησης πρέπει να λαμβάνει υπόψη τον συναλλαγματικό κίνδυνο, λόγω των ισοτιμιών και τις δασμολογικές πολιτικές κάθε χώρας. Σημαντικό πλεονέκτημα αποτελεί το χαμηλό κόστος και η αποκόμιση σημαντικών εσόδων για την επιχείρηση. Μία άλλη μέθοδος είναι η μέθοδος των άμεσων ξένων επενδύσεων, η οποία, ωστόσο, ενέχει υψηλό κόστος. Πλεονέκτημα της άμεσης ξένης επένδυσης είναι ότι η επιχείρηση ελέγχει πλήρως τη διεθνοποιημένη δραστηριότητά της.
Γιατί μια επιχείρηση να είναι εξωστρεφής;
Μια επιχείρηση χρειάζεται να αναπτύσσει συνεχώς την εξωστρέφειά της, καθώς έτσι μπορεί να επιτευχθούν δυο βασικοί της στόχοι που είναι η μεγέθυνσή της και η αύξηση της κερδοφορίας της. Επίσης, σημαντικό κίνητρο αποτελεί η ισχυροποίηση της επωνυμίας της αντιμετωπίζοντας λιγότερα εμπόδια σε νέες αγορές λόγω της φήμης της. Ταυτόχρονα, η μεγέθυνση της επιχείρησης μειώνει το κόστος και, συνεπώς, είναι εφικτή η μείωση του μέσου κόστους του προϊόντος της. Οι επιχειρήσεις που χαρακτηρίζονται για την διεθνοποιημένη τους στάση και την εξωστρέφεια τους έχουν, συνήθως, το πλεονέκτημα της άμεσης και έγκαιρης πληροφόρησης, κάτι που προσδίδει νέες ευκαιρίες ανάπτυξης και επέκτασης στην αγορά σε σχέση με τις λιγότερο εξωστρεφείς επιχειρήσεις. Πλέον, το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις εξωστρεφείς επιχειρήσεις είναι να μπορούν να μεταφέρουν την προηγμένη τεχνολογία και τεχνογνωσία και στις άλλες χώρες που δραστηριοποιούνται, συγκεντρώνοντας έμπειρα καταρτισμένα στελέχη στο δυναμικό της. Μια επιχείρηση που καταφέρνει να είναι διεθνοποιημένη, πολύ συχνά λαμβάνει καλύτερους όρους χρηματοδότησης, λόγω της φερεγγυότητάς της και της αξιοπιστίας της (Baumol W., (1990).
Η Εξωστρέφεια στην Ελλάδα
Μια επιχείρηση λαμβάνει την απόφαση να επεκτείνει τις δραστηριότητές της στο εξωτερικό, όταν διαβλέπει σημαντικές ευκαιρίες για την κερδοφορία της. Μια επιχείρηση, για να αξιοποιήσει ευκαιρίες σε ξένες αγορές πρέπει να απαρτίζεται από managers που γνωρίζουν να διακρίνουν τέτοιες ευκαιρίες και ταυτόχρονα να γνωρίζουν για τους θεσμούς της ξένης χώρας, το νομικό πλαίσιο καθώς και την ένταση της δυναμικής μιας επιχείρησης να διεισδύσει με μια ξένη αγορά (Kirzner, 1997).
Στην Ελλάδα, η επιχειρηματικότητα αποτελεί βασικό πυλώνα για την ανάπτυξη της οικονομίας. Οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν χαρακτηρίζονται για την καινοτομική τους δράση και αυτό εξηγείται από την επιχειρηματική κουλτούρα που έχει χτιστεί στην εγχώρια αγορά και την έλλειψη εξιδεικευμένου προσωπικού. Ένας λόγος είναι το γεγονός πως τα προϊόντα δεν είναι αρκετά ανταγωνιστικά. Η χαμηλή ανταγωνιστικότητα των προϊόντων οφείλεται, κυρίως, στις χαμηλές επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη.
Παρακάτω φαίνονται οι εξαγωγές των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς το ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) για το 2020 όπως αντλήθηκαν από τον ΟΟΣΑ (Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης). Με κόκκινο φαίνεται η θέση της Ελλάδας η οποία παρουσιάζει πολύ χαμηλό ποσοστό.
Για την Ελλάδα παρατηρείται πως οι εξαγωγές αποτελούν ένα μικρό ποσοστό στο ΑΕΠ. Η πρόσφατη κρίση του 2008 επηρέασε δυσμενώς την ελληνική επιχειρηματικότητα για αρκετά έτη. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ οι εξαγωγές έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια για την Ελλάδα με εξαίρεση το πρόσφατο 2020, λόγω της εμφάνισης της πανδημίας του ιού COVID-19. Το επίπεδο της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα βελτιώθηκε, λόγω του ότι η κρίση που προηγήθηκε δημιούργησε ευκαιρίες. Τα τελευταία χρόνια, αρκετές επιχειρήσεις στρέφονται στις διεθνείς αγορές με σκοπό να ενισχύσουν την εξωστρέφειά τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ΦΑΓΕ η οποία το 2016 οι πωλήσεις της σε ξένες αγορές ανήλθαν στο 85% του συνολικού της κύκλου εργασιών.
Ενισχύοντας την Εξωστρέφεια στην Ελλάδα
Η χαμηλή επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα οφείλεται στην έλλειψη επιχειρηματικής κουλτούρας, στην αποστροφή προς τον επιχειρηματικό κίνδυνο, στην χαμηλή καινοτομική δραστηριότητα των ελληνικών επιχειρήσεων, στις χαμηλές άμεσες ξένες επενδύσεις, στη γραφειοκρατία και στην έλλειψη ενός ευνοϊκού θεσμικού πλαισίου.
Η διαμόρφωση του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου, η εντατικοποίηση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, η εξασφάλιση της κατάλληλης φορολογικής μεταχείρισης, η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας μέσω εκπαίδευσης και η επιμόρφωση των εμπλεκομένων σε θέματα που αφορούν την καινοτομία είναι λίγες μόνο από τις αλλαγές που χρειάζεται να πραγματοποιηθούν ώστε η Ελλάδα να είναι ανταγωνιστική στις ξένες αγορές. Για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα και τη αναβάθμιση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, πέρα από τις προσπάθειες των εκάστοτε επιχειρηματιών θα πρέπει να δημιουργηθεί το κατάλληλο αναπτυξιακό στρατηγικό σχέδιο το οποίο θα θέσει συγκεκριμένους στόχους.
Σε μία περίοδο, όπου μαίνεται η οικονομική κρίση, δεν θα πρέπει μόνο να ενισχυθεί η επιχειρηματικότητα αλλά και η εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων οι οποίες πρέπει να αντισταθμίσουν την χαμηλή εγχώρια ζήτηση, με την επέκτασή τους σε νέες αγορές.
Θεσμικό Πλαίσιο
Οι Ανασταλτικοί Παράγοντες
Οι ελληνικές επιχειρήσεις μέσω της σχετικής έρευνας της EY (Ernst & Young Global Limited) “Made in Greece: Το μεγάλο στοίχημα των ελληνικών εξαγωγών” , υπογραμμίζουν εκείνα τα εμπόδια που καλούνται να αντιμετωπίσουν στην προσπάθειά τους να δραστηριοποιηθούν σε ξένες χώρες. Τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν διακρίνονται σε εσωτερικά και εξωτερικά. Τα εξωτερικά εμπόδια αφορούν εκείνα τα οποία οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να ελέγξουν ακριβώς γιατί είναι εμπόδια που θέτει η εγχώρια ή διεθνής οικονομία. Κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η γραφειοκρατία στην Ελλάδα, η υψηλή φορολογία, η πολιτική και οικονομική αστάθεια, καθώς και η δυσμενής εικόνα της Ελλάδας προς το εξωτερικό. Επιπρόσθετα, η κακή συνεννόηση με τους αρμόδιους κρατικούς φορείς και η γραφειοκρατία στην χώρα υποδοχής είναι αποτρεπτική στην προσπάθεια εξαγωγής προϊόντων στο εξωτερικό. Από την άλλη, υπάρχουν τα εσωτερικά εμπόδια , εμπόδια που πηγάζουν από τις αδυναμίες της επιχείρησης να προσαρμοστεί στις διεθνείς εξελίξεις. Τέτοια εμπόδια είναι οι χαμηλές τιμές ανταγωνισμού, πρόβλημα ρευστότητας στις επιχειρήσεις, έλλειψη καταρτισμένου προσωπικού και η έλλειψη οργάνωσης.
Το Αντίδοτο αυτών μέσα από την Πολιτεία
Η Ελλάδα, για να βελτιώσει την εξαγωγική της εικόνα, θα πρέπει συντονισμένα να προχωρήσει άμεσα σε κάποιες βασικές μεταρρυθμίσεις. Σημαντικότερη ίσως όλων των αλλαγών αποτελεί η απλούστευση του φορολογικού συστήματος και η σταθερότητα του. Ένα από τα χρόνια «προβλήματα» της Ελλάδας αποτελεί το ασταθές φορολογικό της σύστημα, στο οποίο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό η αποθάρρυνση των ξένων επενδυτών και επιχειρήσεων στη χώρα μας. Με την εφαρμογή ενός πιο σταθερού φορολογικού συστήματος, οι επιχειρήσεις θα μπορούν να προγραμματίζουν σε πιο σταθερές βάσεις τις στρατηγικές ανάπτυξής τους.
Επίσης, η παροχή φορολογικών κινήτρων για την ενίσχυση των εξαγωγικών δράσεων των επιχειρήσεων. Για παράδειγμα, με τα κατάλληλα κίνητρα μια επιχείρηση μπορεί να επιλέξει να μην διανέμει τα μερίσματα στους μετόχους αλλά να τα επανεπενδύσει. Πολύ σημαντική είναι η δημιουργία εθνικής στρατηγικής για τις εξαγωγές. Η ανάπτυξη συντονισμένων δράσεων για την στήριξη των προϊόντων είναι απαραίτητη για την επιτυχή εξαγωγή τους. Με σκοπό να ξεπεραστεί ο ανασταλτικός παράγοντας της γραφειοκρατίας στην Ελλάδα, αναγκαία κρίνεται η πιο άμεση διεκπεραίωση των νομικών εκκρεμοτήτων που προκύπτουν κάθε φορά, έτσι ώστε οι ελληνικές επιχειρήσεις να γίνονται πιο ανταγωνιστικές στο εξωτερικό επιτυγχάνοντας μείωση του κόστους λειτουργίας τους. Τέλος, ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι το ρυθμιστικό πλαίσιο που ισχύει. Οι επιχειρήσεις για να επενδύσουν σε Έρευνα και Ανάπτυξη θέλουν να απολαμβάνουν τα οφέλη της αποκλειστικότητας στη χρήση νέας γνώσης. Συνεπώς, το ρυθμιστικό πλαίσιο για την κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο για μια επιχείρηση όταν αποφασίζει την επένδυσή της σε Έρευνα και Ανάπτυξη. Τα παραπάνω είναι δράσεις που πρέπει να λάβει υπόψη η πολιτεία.
Το Αντίδοτο αυτών μέσα από τις ίδιες τις επιχειρήσεις
Ταυτόχρονα, υπάρχουν αλλαγές στις οποίες θα πρέπει να προβούν και οι επιχειρήσεις για την ανάπτυξη της εξωστρέφειας τους. Ένα βασικό συστατικό για την επίτευξη ανταγωνιστικότητας είναι το μέγεθος των επιχειρήσεων. Για να επιτευχθεί ένα χαμηλό κόστος παραγωγής οι επιχειρήσεις πρέπει να έχουν ως θεμελιώδη στόχο την μεγέθυνσή τους. Ταυτόχρονα, λαμβάνοντας την απόφαση μια επιχείρηση να κάνει εξαγωγές θα πρέπει να σκέφτεται μακροπρόθεσμα. Η κατάκτηση μιας ξένης αγοράς δεν είναι εύκολος δρόμος και χρειάζεται υπομονή και προσήλωση.
Εν κατακλείδι, οι επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα χρειάζεται να επενδύσουν σε Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D) προκειμένου να καταφέρουν να παραμείνουν ή να γίνουν ανταγωνιστικοί. Ταυτόχρονα χρειάζεται να επενδύουν στο ανθρώπινο κεφάλαιο δίνοντάς του την ευκαιρία να εξελιχθούν και να αποκτήσουν γνώσεις στο διεθνές εμπόριο. Οι επιχειρήσεις δεν είναι οι μόνες που πρέπει να επενδύσουν στη διεθνοποίησή τους. Η πολιτεία και οι αρμόδιες αρχές χρειάζεται να αφουγκραστούν τις ανάγκες των επιχειρήσεων και να τις βοηθήσουν να αναπτύξουν την εξωστρέφεια και το επιχειρηματικό τους πνεύμα με ταχείς ρυθμούς και αλώβητα, όσο καλύτερα μπορούν.
Βιβλιογραφία
Ελληνική
Χατζηδημητρίου, Γ.Α. (2003)., “Διεθνείς Επιχειρηματικές Δραστηριότητες.” Εκδόσεις Ανικούλα, Θεσσαλονίκη
Παπαναστασίου, Μ., Κορρές, Γ. και Σακελαρόπουλος, Σ. (2002) “Διοικητική επιχειρήσεων και οργανισμών.” Εκδόσεις ΕΑΠ.
Κυριαζόπουλος, Π. και Βρυζίδης, Λ. (2008) “Εισαγωγή στην επιχειρηματικότητα.” Σύγχρονη εκδοτική.
Πέκκα, Β. και Χατζηδημητρίου, Ι. (2012), “Επιχειρηματικότητα και μικρές επιχειρήσεις.” Εκδόσεις Rossili.
Ξένη
Kirzner, I. (1997). “Entrepreneurial discovery and the competitive market process. An Austrian approach”, Journal of Economic Literature, Vol. 35.
Morris M. H. και Schindehutte Minet (2010 “The Entrepreneur’s Business Model: Toward a Unified Perspective”
Borland C., (1974) “Locus of control, need for achievement and entrepreneurship”, University of Texas.
Peter F. Drucker και William Gartner “Innovation and Entrepreneurship”, January 1987 The Academy of Management Review 12(1):172 , DOI: 10.2307/258006
Baumol W., (1990), “Entrepreneurship: Productive, Unproductive and Destructive”, Journal of Political Economy, 98, pp. 893 – 921
Σύνδεσμοι
EY https://adminportal.acci.gr/images/ErevnaEBEAexport2019_F-1781993573.pdf
Πηγή Εικόνας : International trade – Trade in goods and services – OECD Data
Πηγή Εικόνας Εξωφύλλου : 3 Steps to Building a Global Business | Inc.com