γράφει ο Μάνος Καρακόλιος
Είναι γεγονός ότι μέσα στο αδιέξοδο της καθημερινότητας η επίσημη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, που εκδόθηκε την 25η Φεβρουαρίου 2019, η οποία δικαιώνει το αίτημα του μικρού νησιωτικού κράτους του Μαυρικίου που βρίσκεται στον Ινδικό ωκεανό, ανατολικά της Μαδαγασκάρης και έχει έκταση μόλις 2.040 τ.χλμ., όσον αφορά την ανεξαρτησία του Αρχιπελάγους Chagos από το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο, ως πρώην αποικία, δεν έχει ολοκληρώσει ακόμα την πλήρη αποαποικιοποίηση του νησιού ήδη από το 1968. Η δικαίωση αυτή και η προτροπή από το Διεθνές Δικαστήριο της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από το Αρχιπέλαγος δίνει ελπίδα στα «αδύναμα» κράτη, να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους, έναντι των «ισχυρών» αποικιοκρατικών δυνάμεων και παράλληλα δηλώνει στα υπόλοιπα κράτη, ότι το Διεθνές Δικαστήριο υπηρετεί τη Δικαιοσύνη, με αμεροληψία και αντικειμενικότητα εξασφαλίζοντας έτσι τη Διεθνή ειρηνική συνύπαρξη των κρατών.
Με την γνωμοδότηση αυτή, καλείται κάθε κράτος να προωθήσει, μέσω κοινών και ξεχωριστών ενεργειών, την υλοποίηση της αρχής των ίσων δικαιωμάτων και της αυτοδιάθεσης των λαών, σύμφωνα με τις διατάξεις του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Αυτή η γνωμοδότηση αποτελεί ισχυρό νομικό όπλο και έναυσμα για την Κύπρο, η οποία και αυτή αποτέλεσε πρώην αποικία του Ηνωμένου Βασιλείου, ώστε να αποχωρήσουν οι στρατιωτικές βάσεις στο έδαφος της, λόγω και του ότι η αποικιοκρατία έχει χαρακτηριστεί ως «Διεθνές Έγκλημα» σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο.
Όσον αφορά το εφαρμοστέο Διεθνές Δίκαιο, στη περίπτωση του Μαυρικίου υπάρχει κατάφορη παραβίαση του θεμελιώδους δικαιώματος της Αυτοδιάθεσης των Λαών (άρθρο 1, Παράγραφος 2 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών) περί “Σεβασμού της Αρχής της Ισότητας των Δικαιωμάτων και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου”. Επίσης σύμφωνα με το άρθρο 1 του Χάρτη: “Τα κράτη – μέλη του παρόντος Συμφώνου, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που έχουν ευθύνη για τη διοίκηση μη αυτοδιοικούμενων περιοχών – εδαφών (το Ηνωμένο Βασίλειο, στη συγκεκριμένη περίπτωση), οφείλουν να προβούν στην υλοποίηση του Δικαιώματος της Αυτοδιάθεσης των Λαών και να σέβονται αυτό”. Ο όρος Αυτοδιάθεση αποτελεί μια από τις βασικές αρχές του Διεθνούς Δικαίου και δίνει τη δυνατότητα στο λαό ή έθνος της περιοχής, να αποφασίζει αυτοδύναμα για την κυριαρχία της επικράτειάς του (την εμφάνιση του ως ανεξάρτητο κράτος, είτε την ελεύθερη σύνδεση του με ανεξάρτητο κράτος, είτε την ένταξη του σε άλλο ανεξάρτητο κράτος) και για τα ζητήματα που σχετίζονται άμεσα με αυτό.
Επιπροσθέτως, εξαιρετικής σημασίας είναι το γεγονός ότι το Διεθνές Δικαστήριο δεν αναγνωρίζει ως Διεθνή Συμφωνία αυτή του Ηνωμένου Βασιλείου και του Μαυρικίου, διότι το Ηνωμένο Βασίλειο είχε εξουσία πάνω στον Μαυρίκιο ως αποικία του, την ώρα της Συμφωνίας και σύμφωνα με την παράγραφο 6 του ψηφίσματος 1514 (XV) προβλέπεται ότι: “Κάθε προσπάθεια με στόχο τη μερική ή ολική διακοπή της εθνικής ενότητας και της εδαφικής ακεραιότητας μιας χώρας είναι ασυμβίβαστη με τους σκοπούς και τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών”. Επομένως κρίνεται παράνομη η μερική απόσχιση εδάφους του Μαυρικίου και η δημιουργία στρατιωτικής βάσης και εγκαταστάσεων σε αυτό και σε άλλα νησιά που η Βρετανία απέσπασε από το συγκρότημα των Σεϋχελλών, για να δημιουργήσει το λεγόμενο British Indian Territory (ΒΙΟΤ).
Επίσης, κατάφορη παραβίαση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αποτελεί η εκδίωξη του τοπικού πληθυσμού από το Αρχιπέλαγος Chagosκαι τα γύρω νησιά, όπου μάλιστα το μεγαλύτερο από αυτά, το Diego Garcia, το νοίκιασαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία το μετέτρεψε σε στρατιωτική βάση.
Συμπερασματικά, ως απόρροια όλων των παραπάνω παραβιάσεων, το Διεθνές Δικαστήριο με γνωμοδότησή του, συνιστά παράνομη την πράξη του Ηνωμένου Βασιλείου, με την οποία συνάγεται Διεθνής ευθύνη του κράτους, οφείλοντας να τερματίσει τη διοίκηση του στο Αρχιπέλαγος το συντομότερο δυνατό, ως διαχειριστική εξουσία και να συμμορφωθεί στις επιταγές του Διεθνούς Δικαίου και στη διεξαγωγή πλήρους αποαποικιοποίησης του Μαυρικίου.
Η αρμοδιότητα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ είναι πλέον να εποπτεύει την εφαρμογή του δικαιώματος της Αυτοδιάθεσης, το οποίο αποτελεί erga omnes (δηλαδή δέσμευση έναντι όλων) και να συμβάλλει στην επιστροφή του Αρχιπελάγους Chagos και στην επανεγκατάσταση των κατοίκων που εκδιώχθησαν από τα σπίτια τους λόγω αμυντικών σκοπών του Ηνωμένου Βασιλείου, που σήμερα θεωρούνται ανύπαρκτοι. Δηλώνει επίσης, κατηγορηματικά ότι το συγκεκριμένο ζήτημα έχει μετατραπεί από νομικό σε πολιτικό.
Επομένως, όλα τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ, πρέπει να συνεργαστούν και να καταδικάσουν από κοινού όποιο κράτος παραβιάζει θεμελιώδη Διεθνή Δικαιώματα, όσο «ισχυρό» και αν είναι αυτό. Αυτή η γνωμοδότηση αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για το κράτος της Κύπρου να εγείρει το θέμα των στρατιωτικών βάσεων στο έδαφός της και να πετύχει τη δίκαιη μεταφορά τους εκτός της κυριαρχίας της.
ΠΗΓΕΣ: