Γράφουν οι Γιώργος Χαμηλάκης και Εσθήρ Γεωργίου
Σύμφωνα με μελετητές, στην κινεζική δημόσια συνείδηση υπάρχουν περισσότερα διεφθαρμένα κομματικά στελέχη από ότι έντιμα[1]. Η διαφθορά στην Κίνα δεν αποτελεί μία καινούργια πρόκληση, ούτε ένα δυσεξήγητο φαινόμενο. Πηγάζει από τους θεσμούς, τις δομές και την οργάνωση του κόμματος, καθώς επίσης και από την πολιτική που χαράζει και τους κανόνες που θέτει. Η αδυναμία του κόμματος και του κράτους, να προσαρμοστεί σε ένα νέο περιβάλλον και στις μεταβολές που επήλθαν στην μετά του Μάο εποχή αποτελεί την κύρια αιτία του φαινομένου της διαφθοράς (Adapt or Die). Οι μεταρρυθμίσεις του Deng Xiaoping[2]που προήγαν την απελευθέρωση της κινεζικής αγοράς έχουν συναντήσει φανατικούς πολέμιους, καθώς θεωρείται πως η διαφθορά ήταν το τίμημα που η χώρα χρειάστηκε να πληρώσει για την στροφή της προς το καπιταλιστικό σύστημα και για την επίτευξη υψηλών ποσοστών οικονομικής ανάπτυξης(άλλωστε, τα αυξημένα επίπεδα διαφθοράς παρατηρήθηκαν και στις άλλες σοσιαλιστικές χώρες που προσανατόλισαν το οικονομικό τους σύστημα προς την κατεύθυνση της ελεύθερης αγοράς, όπως είναι οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας[3]).
Σε κάθε περίπτωση, η απουσία αποτελεσματικού μηχανισμού πρόληψης, η έλλειψη διαφάνειας, η εξάρτηση των συστημάτων εποπτείας από κομματικούς παράγοντες και η μη πολιτική ανεξαρτησία της δικαιοσύνης έχουν προκαλέσει ισχυρή κριτική στο κόμμα. Έτσι, η υπερβολικά πολιτικοποιημένη στάση του κόμματος απέναντι στο ζήτημα και η ανυπαρξία πειθαρχημένου και αποτελεσματικού διοικητικού σώματος δυσχεραίνουν την κατάσταση και θέτουν εμπόδια στην καταπολέμηση του φαινομένου[4]. Όπως παρατηρεί ο ειδικός στα θέματα διακυβέρνησης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, Minxin Pei, « η διαφθορά υπονομεύει τη νομιμότητα του ΚΚΚ, επιβαρύνει την οικονομική ανισότητα, υπονομεύει το περιβάλλον και πυροδοτεί κοινωνικές αναταραχές[5].»
Αξιοσημείωτο είναι ότι η διαφθορά μπορεί συχνά να λάβει την μορφή συμπαιγνίας μεταξύ ανώτατων κυβερνητικών αξιωματούχων και συμμοριών οργανωμένου εγκλήματος. Για τους τελευταίους, δεν είναι απίθανη η ένταξη τους σε νόμιμες επιχειρήσεις (κάτι που ομοιάζει σε ένα καθεστώς διπλού πράκτορα), και η στενή συνεργασία τους με κρατικές αρχές. Σχετικό ρεπορτάζ της Telegraph για το αστικό κέντρο της Τσονγκτσίνγκ αναφέρει: «Στην πραγματικότητα, οι αστυνομικοί σταθμοί στο Chongqing ήταν το κέντρο της πορνείας, των τυχερών παιχνιδιών και των ναρκωτικών. Θα πιάνανε τους γκάνγκστερ από καιρό σε καιρό, και μερικές φορές θα τους έστελναν και στη φυλακή, αλλά οι γκάνγκστερ το χαρακτήριζαν αυτό σαν να πήγαιναν διακοπές. Η αστυνομία και η μαφία ήταν φιλαράκια»[6].
Κεντρικό στοιχείο της πολιτικής τοποθέτησης του Γενικού Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος και προέδρου της Λαϊκής Δημοκρατίας Xi Jinping, είναι η νέα του εκστρατεία με στόχο την πάταξη της διαφθοράς. Πρόκειται για κάτι, που ο ίδιος τόνιζε ήδη κατά την άνοδό του στην εξουσία, στοχεύοντας βέβαια με αυτόν τον τρόπο να κατευνάσει τη δημόσια οργή. Βασικότερη προτεραιότητα του ήταν να εξαλείψει τη διαφθορά στο Κόμμα, έχοντας ως παράλληλο στόχο να αυξήσει τη λογοδοσία όλων των μελών του Κόμματος στην κεντρική ηγεσία[7].
Έτσι, στις 28 Οκτωβρίου του 2014 το ΚΚΚ προανήγγειλε μια “εκτεταμένη επανάσταση” στον τρόπο που κυβερνάται η Κίνα. Επρόκειτο για την πρώτη φόρα στην ιστορία του κόμματος, κατά την οποία επίκεντρο της πολιτικής του αποτέλεσε η δημιουργία ενός «κράτους δικαίου»[8]. Οι τακτικές του προέδρου Xi, ωστόσο, φαίνεται να ταιριάζουν περισσότερο σε μια διαφορετική μετάφραση του κινεζικού όρου, από ‘‘rule of law’’ σε “rule by law”. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν πως οι συλλήψεις των υψηλόβαθμων στελεχών είναι, στην πραγματικότητα, μια από τις λίγες πτυχές της τρέχουσας εκστρατείας που της έδωσαν έστω κάποιο ουσιαστικό νόημα και την έθεσαν πιο μπροστά από τις προηγούμενες κινήσεις[9]. Ο πρόεδρος ήλπιζε ότι μερικές νομικές μεταρρυθμίσεις θα συνέβαλλαν στην καταπολέμηση των καταχρήσεων εξουσίας των στελεχών και του θυμού που τροφοδοτούν. Ωστόσο, παρά τον άνευ προηγουμένου αριθμό ερευνών και συλλήψεων της τελευταίας εκστρατείας κατά της διαφθοράς, παραμένει ένα ελάττωμα: το σύστημα ενδοκομματικής διακυβέρνησης είναι επί του παρόντος τόσο ισχυρό όσο ο είναι και ο υπεύθυνος του, τουτέστιν το ίδιο το Κόμμα, τον οποίο και ζητά να (αυτό)ρυθμίσει και να (αυτό)περιορίσει. Καθώς ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας της Κίνας θα επιβραδύνεται σε μεσοπρόθεσμο διάστημα, το φαινόμενο της διαφθοράς αναμένεται να αποδειχθεί σε παράγοντα περαιτέρω συρρίκνωσης.
Βιβλιογραφία και πηγές:
1. Gewirtz Paul, What China Means by ‘Rule of Law’, The New York Times, Octomber 19, 2014
2. Ling Li, The Rise of the Discipline and Inspection Commission, 1927–2012: Anti-Corruption Investigation and Decision-Making in the Chinese Communist Party, Modern China, Vol 42, Issue 5, 2016
3. Lü, Xiaobo (2000). Cadres and Corruption. Stanford University Press.
4. Minxin Pei, Corruption Threatens China’s Future, Carnegie Endowment for International Peace, Policy Brief No. 55, October 2007
5. Shannon Tiezzi, Can China Finally Solve Its Corruption Problem? The Diplomat, October 29, 2016
6. Wedeman Andrew, Four Years On: Where is Xi Jinping’s Anti-corruption Drive Headed? China Policy Institute Analysis, SEPTEMBER 19, 2016
7. Yan, Sun (2004). Corruption and Market in Contemporary China. Cornell University Press
8. Παπασωτηρίου Χ. Η Κίνα από την ουράνια αυτοκρατορία στην ανερχόμενη υπερδύναμη του 21ου αιώνα, 2012, Εκδόσεις Ποιότητα.
[1] Yan, Sun (2004). Corruption and Market in Contemporary China. Cornell University Press, p. 2
[2] Οι τεράστιοι ετήσιοι ρυθμοί ανάπτυξης και η κολοσσιαία ονομαστική αξία της οικονομίας της Κίνας σήμερα, οφείλονται εν πολλοίς στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις προς την κατεύθυνση ενός μοντέλου ανοικτής αγοράς που εισήγαγε ο Deng Xiaoping την περίοδο 1978-1989.
[3] Yan, Sun (2004). Corruption and Market in Contemporary China. Cornell University Press, p. 2
[4] Lü, Xiaobo (2000). Cadres and Corruption. Stanford University Press. P. 14
[5] Minxin Pei, Corruption Threatens China’s Future, Carnegie Endowment for International Peace, Policy Brief No. 55, October 2007
[6] Malcolm Moore, “China corruption trial exposes capital of graft”, The Daily Telegraph, October 17, 2009
[7]Andrew Wedeman, Four Years On: Where is Xi Jinping’s Anti-corruption Drive Headed? China Policy Institute Analysis, SEPTEMBER 19, 2016
[8] Paul Gewirtz What China Means by ‘Rule of Law’, The New York Times, Octomber 19, 2014
[9]Andrew Wedeman, Four Years On: Where is Xi Jinping’s Anti-corruption Drive Headed? China Policy Institute Analysis, SEPTEMBER 19, 2016