γράφει η Γαλάνη Δέσποινα-Δανάη
Με αφορμή την παραδοχή ενοχής του Μένγκ Χονγκγουέι, πρώην επικεφαλής της Interpol, για εμπλοκή σε σκάνδαλο με διαφθορά, αξίζει να γίνει αναφορά στο φαινόμενο της διαφθοράς στην κινεζική κοινωνία. Η διαφθορά είναι διάχυτη στην Κίνα, αν και κατά καιρούς γίνονται προσπάθειες για την καταπολέμηση της, χωρίς να υπάρχει ουσιαστικό αποτέλεσμα. Η Κίνα βρίσκεται ανάμεσα στα πιο διεφθαρμένα κράτη όντας η 87η πιο διεφθαρμένη χώρα ανάμεσα σε 180 με τον δείκτη CPI για το 2018 να βρίσκεται στις 39 μονάδες. (CPI: Corruption Perceptions Index, 0 κατέχει η πιο διεφθαρμένη χώρα και 100 αυτή στην οποία η διαφθορά απουσιάζει).
Βάσει των άρθρων 155 και 185 του κινεζικού ποινικού κώδικα η δωροδοκία και η διαφθορά είναι δύο διαφορετικές έννοιες, όμως ταυτίζονται υπό τον όρο πολιτική γραφειοκρατική διαφθορά, δηλαδή την χρήση δημόσιας περιουσίας για προσωπικό όφελος. Επίσης συμπεριλαμβάνονται η φοροδιαφυγή, υπεξαίρεση δημοσίων εσόδων, μεροληψία, φοροδιαφυγή και ξέπλυμα χρήματος.
Η αύξησή της διαφθοράς ταυτίζεται με περιόδους λιτότητας και γενικότερα, αποτελεί φυσική συνέχεια των οικονομικών αναδιαμορφώσεων που δημιουργήθηκαν εξαιτίας των οικονομικών πολιτικών και της ανάπτυξης του κινεζικού κράτους. Πρόβλημα επίσης αποτελεί ότι οικονομία και κράτος ταυτίζονται, δημιουργώντας γόνιμο έδαφος για την εξάπλωση του φαινομένου καθώς κομματικά στελέχη ελέγχουν τις επιχειρήσεις και διευθύνουν βάσει των δικών τους συμφερόντων. Αποτελέσματα της διαφθοράς είναι ότι υπονομεύονται τα κυβερνητικά αποθέματα, περιορίζεται η αποτελεσματική εφαρμογή των πολιτικών, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο, αυξάνονται οι οικονομικές ανισότητες και δεν ευνοείται ο ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων.
Το πρώτο βήμα έγινε το 1952 με την ποινικοποίηση της διαφθοράς. Ωστόσο η αναμόρφωση της κινεζικής κοινωνίας τα τελευταία 30 περίπου χρόνια, λόγω της ραγδαίας οικονομικής ανάπτυξης που έχει διαμορφώσει νέες κοινωνικές τάξεις και ελίτ, έκρινε αναγκαίες περαιτέρω προσπάθειες για την καταπολέμηση του φαινομένου. Σημείο αναφοράς αποτελεί το 1979 στην διάρκεια του οποίου συντελέστηκε ίσως και η σημαντικότερη εξέλιξη ως προς την καταπολέμηση διαφθοράς με τον Ποινικό Νόμο των ανθρώπων της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας (Criminal law of the people’s republic of China) που κωδικοποίησε τους νόμους αναφορικά με την διαφθορά. Έπειτα ακολούθησαν και άλλες πρωτοβουλίες όπως αυτή του 1991 με τον Civil Procedure Law, το 1994 με τον Arbitration Law και το 1997 με αναθεωρήσεις. Σκοπός τους ήταν να καθορίσουν με μεγαλύτερη σαφήνεια τι είναι η διαφθορά και να διευκρινίσουν τις πρέπουσες ποινές. Το 2007 με πρωτοβουλία του Hu Jintao, εδραιώθηκε η Εθνική Υπηρεσία για την Αντιμετώπιση της Διαφθοράς (National Βureau of Corruption Prevention, NBCP) με στόχους την καταπολέμηση της διαφθοράς, την συλλογή πληροφοριών, τον συντονισμό, την βελτίωση της διαφάνειας, την καλύτερη συνεργασία με διεθνείς φορείς για την καταπολέμηση της διαφθοράς και την δημιουργία online forum στο οποίο θα μπορούσαν οι πολίτες να επιβάλλουν τα παράπονά τους για σχετικά ζητήματα. Τα αποτελέσματα αυτών των προσπαθειών δεν ήταν τα αναμενόμενα, καθώς παρά την συλλογή πληροφοριών, η διαχείρισή τους από του φορείς ήταν ανεπαρκής.
Τον Νοέμβριο του 2012 ξεκίνησε η σημαντικότερη και πιο φιλόδοξη καμπάνια κατά της διαφθοράς, της οποίας ηγείται ο 7ος πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας Xi Jinping. Ήδη από το 2013 έχουν πραγματοποιηθεί 50% περισσότερες συλλήψεις από τα παρελθόντα έτη και 66.000 έχουν συλληφθεί με την κατηγορία της διαφθοράς, ενώ στελέχη του κόμματος βρίσκονται κάτω από στενό έλεγχο. Πράγματι, από το 2014 η ο δείκτης CPI έχει αυξηθεί κατά 3 μονάδες, από 36 σε 39. Ο Xi έχει δηλώσει ότι επιθυμεί να εξαλείψει τη διαφθορά σε κατώτερα και ανώτερα κλιμάκια, και η προσπάθεια στοχεύει στην πολιτική, που αποτελεί την ρίζα του προβλήματος (fighting of tigers and flies at the same time). Οι λόγοι ωστόσο, δεν άπτονται μόνο στο γεγονός ότι μέσω της διαφθοράς βλάπτεται μακροπρόθεσμα η οικονομία του κράτους αλλά κυρίως η πορεία του κόμματος. Επιπροσθέτως, με αυτό τον τρόπο θα αυξηθεί η λαϊκή νομιμοποίηση του κόμματός, καθώς η διαφθορά είναι ζήτημα που απασχολεί την κοινή γνώμη, η πειθαρχία και η φήμη του.
Δύο δράσεις στις οποίες έχει προχωρήσει αποτελούν το Operation Foxhunt το 2014 και το Operating Skynet το 2015. Το 2018 αύξησε την εποπτεία ιδρύοντας το National Supervisory Commission που αντικατέστησε το Ministry of Supervision και το NBCP.
Συμπερασματικά η διαφθορά στην Κίνα έχει να κάνει με την ανάπτυξη της οικονομίας και τον συσχετισμό της με την πολιτική και όπως είναι εμφανές μέχρι σήμερα καμία καμπάνια κατά της διαφθοράς δεν έχει καταφέρει να την εξαλείψει πλήρως ή να την μειώσει σε ικανοποιητικό επίπεδο. Παρά το ότι τα αποτελέσματα είναι περιορισμένης εμβέλειας ώστε να θεωρηθεί απόλυτα επιτυχημένη η καμπάνια του Xi, από πολλούς θεωρείται πολλά υποσχόμενη και επιτυχημένη. Η άμεση σύνδεση της πολιτικής ζωής με τις επιχειρήσεις είναι κάτι το οποίο αν δεν αλλάξει δεν θα μπορέσει να καταπολεμηθεί η διαφθορά. Η διαφθορά είναι κάτι που η Κίνα καλείται να αντιμετωπίσει άμεσα αν ενδιαφέρεται να συνεχίσει η οικονομία της να έχει ανοδική πορεία και να θεωρείται υπολογίσιμη δύναμη στην παγκόσμια σκακιέρα.
Βιβλιογραφία:
- Elizabeth A. Quade, “The logic of anticorruption enforcement campaigns in contemporary China”, Journal of Contemporary China, Routledge, Φεβρουάριος 2007.
- “Συνεργασία Ελλάδας-Κίνας σε θέματα καταπολέμησης της διαφθοράς”, Documento News, 21 Μαρτίου 2019, διαθέσιμο εδώ.
- ‘Κίνα: Δεκάδες χιλιάδες καταδίκες για διαφθορά την τελευταία πενταετία, Η Καθημερινή, 22 Οκτωβρίου 2013, διαθέσιμο εδώ.
- China Power Team, “How does corruption hinder China’s development?”, China Power. 13 Δεκέμβρη 2018. Ενημέρωση: 4 Φεβρουαρίου 2019, διαθέσιμο εδώ.
- China Corruption Report, Business Anti-Corruption Portal, διαθέσιμο εδώ.
- “Can Xi Jinping’s anti-corruption campaign succeed?”, China Power, διαθέσιμο εδώ.
- “China”, Corruption Perceptions Index 2018, 25 Transparency International, διαθέσιμο εδώ.
- Melissa de Witte, “Stanford study offers a glimpse into shortcomings in China’s anti-corruption drive”, Stanford News, 14 Ιουνίου 2018, διαθέσιμο εδώ.
- Jean-Pierre Cabestan, “Why corruption is here to stay”, The Huffington Post, 15 Μαίου 2017, διαθέσιμο εδώ.