Γράφει ο Άγγελος Νασκίδης
Με τη σταδιακή έξοδο της Ελλάδας από την οικονομική κρίση, ανάγεται ξανά το ερώτημα κατά πόσο η χώρα εκμεταλλεύεται τα πλεονεκτήματα της σημαντικής της θέσης σε περιφερειακό επίπεδο. Όντας ένας παράγοντας ισχύος, η γεωπολιτική και γεωγραφική τοποθέτηση κάθε κράτους και ο βαθμός εκμετάλλευσης αυτής, επιφέρει σημαντική ανάπτυξη στην εγχώρια οικονομία. Αν και έχουν παρατηρηθεί δειλές προσπάθειες το παρελθόν, δεν έχει παρατηρηθεί μέχρι στιγμής δυναμική στρατηγική αξιοποίησης αυτών των χαρακτηριστικών που δύναται να μετατρέψουν την Ελλάδα σε μία οικονομικά ισχυρή περιφερειακή οντότητα.
Η θέση της χώρας στον περιφερειακό και παγκόσμιο χάρτη, το σταυροδρόμι τριών ηπείρων όπως συνηθίζεται να αναφέρεται, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό που έχει τη δυνατότητα να προσδώσει στη χώρα οικονομικά οφέλη. Αρχικά, μία πολιτική που θα τοποθετεί τη χώρα στο κέντρο των εμπορικών διαδρόμων της περιοχής κρίνεται σημαντική. Δηλαδή, με τη σωστή αξιοποίηση των λιμένων και την στοχευμένη αναβάθμισή τους, μπορούν να καταστούν ανταγωνιστικοί σε σχέση με τους ισχυρούς της δυτικής Μεσογείου και του ευρωπαϊκού βορρά, όπως της Βαλένθια και του Ρότερνταμ αντίστοιχα. Για παράδειγμα, το λιμάνι του Πειραιά μετά τις επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν, κατέχει πλέον την τέταρτη θέση σε εμπορευματοκιβώτια στην Ευρώπη. Εάν ακολουθηθεί παρόμοια πορεία σε λιμάνια στην υπόλοιπη επικράτεια, ο κλάδος των logistics θα αναδειχθεί σε κινητήρια δύναμη ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία, καθώς ήδη αντιπροσωπεύει σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ (10,85% το 2017). Για να πετύχει αυτό το πλάνο, όμως, απαιτούνται στοχευμένες συνεργασίες και συμφωνίες με Βαλκανικές χώρες, για τη δημιουργία ενός ισχυρού και σταθερού μεταφορικού διαδρόμου προς την κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Η Ελλάδα διαθέτει καλές σχέσεις τόσο σε οικονομικό, όσο και σε πολιτικό επίπεδο με τις χώρες αυτές. Η ένθερμη στάση για την ένταξη των βαλκανικών χωρών στην ΕΕ αλλά και η συμφωνία των Πρεσπών έχουν αποδείξει την ποιότητα του συνομιλητή, παρέχοντας ευκαιρίες στην Ελλάδα για κερδοφόρες συμφωνίες με τα βαλκανικά κράτη που εξυπηρετούν τα συμφέροντα της. Οι παραπάνω ενέργειες σε συντονισμό από την πολιτική ηγεσία, μπορούν να μετατρέψουν την χώρα σε ένα αξιόλογο διεθνές διαμετακομιστικό κέντρο και τη κύρια πύλη εισόδου εμπορευμάτων και αγαθών της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Η πύλη αυτή έχει τη δυνατότητα επέκτασης και στον τομέα της ενέργειας. Η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τρίτους, και κυρίως την Ρωσία, προάγει την ανάγκη για εξεύρεση εναλλακτικών πηγών και προμηθευτών. Εδώ η Ελλάδα δύναται να συμβάλει, προωθώντας διαφορετικές ενεργειακές πηγές, συνδέοντας ποικιλοτρόπως τη γηραιά ήπειρο με χώρες που διαθέτουν ενεργειακούς πόρους στην Μεσόγειο, τη μέση ανατολή και την Αφρική. Ο αγωγός φυσικού αερίου East-Med, που πρόκειται να διοχετεύσει φυσικό αέριο από το Ισραήλ σε ευρωπαϊκά κράτη και ο τερματικός σταθμός επαναεριοποίησης LNG στην Αλεξανδρούπολη αποτελούν δείγματα με τα οποία η Ελλάδα ενισχύει την ενεργειακή ανεξαρτησία της ΕΕ. Αυτό δύναται να προσφέρει σημαντικά κονδύλια στη χώρα με σκοπό τόσο την ανάπτυξη εγκαταστάσεων και υποδομών, όσο και για έρευνα που απαιτείται. Συγκεκριμένα, η ΕΕ χρηματοδοτεί τις τεχνικές μελέτες και αδειοδοτήσεις του East-Med. Σε συνδυασμό με την υποστήριξη της ένωσης, εθνικές παρεμβάσεις και προσέλκυση επενδύσεων στον ενεργειακό κλάδο, επιτυγχάνεται η αναβάθμιση του ρόλου της χώρας.
Είναι όμως εφικτό η Ελλάδα να καταφέρει να αναλάβει αυτό τον ρόλο μέσα στις ανταγωνιστικές συνθήκες που επικρατούν;
Η μεταβλητότητα των πολιτικοοικονομικών καταστάσεων, παρέχει την ευκαιρία αυτή. Καταρχάς, η Ελλάδα απολαμβάνει οφέλη που ενισχύουν αυτή τη στρατηγική. Ειδικά, το γεγονός πως είναι κράτος μέλος της ΕΕ και της ευρωζώνης δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Επιπρόσθετα, η τωρινή πολιτική σταθερότητα, προσδίδει εμπιστοσύνη στο προφίλ της, όταν πολλά σημαντικά γειτονικά κράτη που υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν την Ελλάδα, αντιμετωπίζουν προβλήματα διακυβέρνησης. Τέλος η ανάπτυξη ισχυρών σχέσεων τα τελευταία χρόνια με κράτη-κλειδιά της ευρύτερης περιοχής, προσδίδουν έναν ηγετικό ρόλο στη χώρα που δύναται να τον χρησιμοποιήσει με σκοπό την επίτευξη των παραπάνω στόχων.
Οι δύσκολες συγκυρίες που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η Ελλάδα στο παρελθόν αποδυνάμωσαν την οικονομική της ισχύ και τον αντίκτυπο της στις περιφερειακές αλλαγές. Αυτή τη στιγμή, όμως, αντιμετωπίζει ένα ιστορικό στοίχημα, όπου εάν το πετύχει, και ακολουθήσει μία συγκροτημένη πολιτική αξιοποίησης των ευκαιριών θα τονώσει σημαντικά την εθνική της οικονομία, καθιστώντας την σε μία υπολογίσιμη οικονομικά περιφερειακή δύναμη.
Πηγές
1. Ηλίας Κουσκουβέλης, «Εισαγωγή στις Διεθνείς Σχέσεις», Εκδόσεις Ποιότητα 2010.
2. Economics and Geopolitics: A Relationship Worth (Re)considering, Cairn-International.Info, 04/2013. Διαθέσιμο σε: https://www.cairn-int.info/article-E_HER_151_0003–economy-and-geopolitics-relations-to.htm
3. Πρώτο λιμάνι της Μεσογείου ο Πειραιάς, Η Καθημερινή, 19/11/2019. Διαθέσιμο σε: https://www.kathimerini.gr/1052426/article/oikonomia/epixeirhseis/prwto-limani-ths-mesogeioy-o-peiraias-to-2019
4. Δένδιας: Στρατηγικός στόχος μας η ένταξη Μαυροβουνίου και των άλλων βαλκανικών χωρών στην ΕΕ, Το Βήμα, 29/01/2020. Διαθέσιμο σε: https://www.tovima.gr/2020/01/29/politics/dendias-stratigikos-stoxos-mas-i-entaksi-mayrovouniou-kai-ton-allon-valkanikon-xoron-stin-ee/
5. Deal ενεργειακής ανεξαρτησίας από τη Βουλγαρία μέσω Αλεξανδρούπολης, Liberal, 12/02/2020. Διαθέσιμο σε: https://www.liberal.gr/economy/deal-energeiakis-anexartisias-gia-ti-boulgaria-meso-alexandroupolis/291372
6. Με 34,5 εκατ. Ευρώ, η Κομισιόν χρηματοδοτεί τις τεχνικές μελέτες και τις αδειοδοτήσεις του EastMed, EnergyPress, 18/01/2018. Διαθέσιμο σε: https://energypress.gr/news/me-345-ekat-eyro-i-komision-hrimatodotei-tis-tehnikes-meletes-kai-tis-adeiodotiseis-toy-eastmed
Πηγή Εικόνας: https://www.lifo.gr/now/world/61103