Γράφει η Κατερίνα Ζουμπούλη
Συχνά ακούγεται στον δημόσιο διάλογο για την ανεξαρτησία ορισμένων περιοχών που έχουμε συνηθίσει να θεωρούνται κομμάτι μιας συγκεκριμένης χώρας. Ένα τέτοιο παράδειγμά είναι η Καταλονία που θέλει την ανεξαρτητοποίηση της από την υπόλοιπη Ισπανία ή η Σκωτία από το Ηνωμένο Βασίλειο ή η Βόρεια Ιταλία. Παρακάτω, θα αναλυθεί η δεύτερη περίπτωση. Υπάρχουν πολλές φωνές που είναι υπέρ αλλά και άλλες που είναι κατά. Ωστόσο, αυτού του είδους οι αποφάσεις είναι δύσκολο να παρθούν καθώς σε πολιτικό επίπεδο όλα γίνονται πολύπλοκα και δεν αρκεί μόνο η φωνή της κυβέρνησης ή η υποστήριξη των πολιτών αλλά χρειάζεται ένα κράμα όλων αυτών και φυσικά παίζει ρόλο η χρονική συγκυρία.
Η Σκωτία βρίσκεται στο Βόρειο τμήμα του νησιού της Μεγάλης Βρετανίας με πρωτεύουσα το Εδιμβούργο, ενώ η μεγαλύτερη πόλη της είναι η Γλασκώβη. Η Σκωτία είναι σε διαρκή διαμάχη με την Αγγλία για το θέμα της ανεξαρτησίας καθώς για αιώνες έδιναν μάχες οι μεν και οι δε για την κατάκτηση των εδαφών. Η «Συνθήκη της Ένωσης» των δύο Βασιλείων (Σκωτίας και Αγγλίας) έγινε την 1η Μαΐου 1707 όπου μια τέτοια απόφαση έκανε πολλούς να αναρωτηθούν για το αν δωροδοκήθηκαν κάποιοι εκλέκτορες στο Κοινοβούλιο της Σκωτίας. Κατά καιρούς γίνονταν κάποιες εξεγέρσεις για την ένωση αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ωστόσο, από το 1934 που ιδρύθηκε το Σκωτικό Εθνικό Κόμμα, η ανεξαρτησία έγινε βασικός στόχος. Είναι απαραίτητο να αναφερθεί ότι χρειάστηκε να περάσουν πάνω από δέκα χρόνια για να κερδίσει κοινοβουλευτικό έδαφος το συγκεκριμένο κόμμα. Το 1997 έγινε το πρώτο δημοψήφισμα, κατά το οποίο εγκρίθηκε η ίδρυση ξεχωριστού Σκωτικού Κοινοβουλίου με περαιτέρω φορολογικές αρμοδιότητες. Ενώ, από τις τοπικές εκλογές του 1999 το Εθνικό Κόμμα πήρε αξιοσέβαστα ποσοστά τα οποία όλο και ανέβαιναν μέχρι που έφτασαν να έχουν την πλειοψηφία στο τοπικό κοινοβούλιο το 2011. Η επόμενη χρονιά ήταν ορόσημο καθώς οι Πρωθυπουργοί, Ντέιβιντ Κάμερον της Μεγάλης Βρετανίας και Αλέξ Σάλμοντ της Σκωτίας υπέγραψαν την «Συμφωνία του Εδιμβούργου», γεγονός που οδήγησε σε συμφωνία για το δημοψήφισμα της ανεξαρτησίας ή μη, στις 18 Σεπτεμβρίου 2014.
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν καθαρά κατά της ανεξαρτησίας και υπέρ της παραμονής σε ποσοστό 55,3%. Ένα αποτέλεσμα που δεν χωράει αμφιβολία για το τι θέλει ο κόσμος. Όμως, το νέο θέμα που έχει εγερθεί είναι το Brexit καθώς η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, συμπαρέσυρε και την Σκωτία. Γι’αυτόν τον λόγο, η κυβέρνηση της Σκωτίας με επικεφαλής την Νίκολα Στέρτζον ζητά νέο δημοψήφισμα. Παρ΄όλα αυτά, είναι πια γεγονός ότι υπάρχει μια διαφορά σε σχέση με το προηγούμενο. Αυτή είναι ότι στο προηγούμενο δημοψήφισμα υπήρχε η έγκριση από την Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, κάτι που στην τωρινή περίπτωση δεν ισχύει προς το παρόν. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να σημειωθεί ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα και η οποιαδήποτε απόφαση θα πρέπει να εγκριθεί από το βρετανικό κοινοβούλιο[1]. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Βρετανίας, μάλιστα, εμπόδισε κάθε διαδικασία για αυτόν τον λόγο, ενώ η απάντηση της Πρωθυπουργού της Σκωτίας ήταν ότι θα βρεθούν άλλα νόμιμα δημοκρατικά μέσα για να επιτευχθεί ο στόχος τους.
Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο της ανεξαρτητοποίησης. Όσο η κάθε γενιά απομακρύνεται από τα βιώματα που έχει ζήσει με τους πολέμους, τόσο αρχίζει να χάνεται η πίστη στην ενότητα. Αυτό σημαίνει πως οι φωνές των εθνικιστών αναβιώνουν και είναι γεγονός πως βλέπουμε μια γενικότερη άνοδο των κομμάτων αυτών στον ευρωπαϊκό χώρο.[2] Ωστόσο, ας δούμε τα επιχειρήματα που έχουν στην φαρέτρα τους οι υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας. Αδιαμφισβήτητα, παίζει ρόλο και δεν μπορεί να υποτιμηθεί η καταγωγή καθώς οι σαξονικής προέλευσης Εγγλέζοι και οι κελτικής καταγωγής Σκωτσέζοι συγκρούονταν από τον 12ο αιώνα. Θα πρέπει να τονιστεί όμως το γεγονός, ότι σίγουρα τα οικονομικά και πολιτικά οφέλη έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα. Όσον αφορά το δεύτερο, εννοούμε το Brexit. Η Σκωτία στο δημοψήφισμα της εξόδου από τη Ε.Ε ήταν πλειοψηφικά κατά. Οπότε, προφανώς με την ανεξαρτησία της θα επιδιώξει την πλήρη ένταξη στην Ε.Ε. Στο οικονομικό σκέλος, η Σκωτία διαθέτει τεράστιο δυναμικό στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και μπορεί να στραφεί στην πράσινη οικονομία, ενώ ταυτόχρονα προς το παρόν χάνει πολλά δισεκατομμύρια δολάρια από την εκμετάλλευση κοιτασμάτων που υπάρχουν στην Βόρεια Θάλασσα. Τέλος, η Σκωτία θέλει να αποτινάξει από πάνω της το βάρος της αποικιοκρατίας και της ιμπεριαλιστικής εικόνας καθώς και των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν στο όνομα αυτής.
Εν κατακλείδι, θα λέγαμε πως είναι δύσκολο να αποφασιστεί, πόσο μάλλον να προβλεφθεί τι μπορεί να συμβεί τα επόμενα χρόνια. Τα επιχειρήματα της Σκωτίας είναι βάσιμα, όμως θα πρέπει να εγκριθούν από το Λονδίνο και αυτό είναι αρκετά δύσκολο καθώς τα συμφέροντα στο να παραμείνει μέλος της Μεγάλης Βρετανίας είναι πολύ μεγαλύτερα. Τέλος, έχει να κάνει με την προτεραιότητα που θέτει η εκάστοτε κυβέρνηση σε κάθε ζήτημα και τη χρονική στιγμή.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
(χ.χ.).
CNN GREECE. (2022, Ιούνιος 28). Δεύτερο δημοψήφισμα ανεξαρτησίας δρομολογεί η Σκωτία για τον Οκτώβριο 2023.
Cultural Indepedence. (2008). Στο M. Pittock, The Road to Independence?: Scotland since the Sixties. reaktion books.
Keating, M. (2009). State and Nation. Στο M. Keating, The Independence of Scotland: Self-government and the Shifting Politics of Union. Oxford University Press.
Legal Issues Surrounding the Referendum on Independence for Scotland. (2013, November). Ανάκτηση από Cambridge University Press: https://www.cambridge.org/core/journals/european-constitutional-law-review/article/abs/legal-issues-surrounding-the-referendum-on-independence-for-scotland/3C83F7E1A2111CAFCD423F10A9D20822#access-block
Painter, J. (2016). Deciding whose future? Challenges and Opportunities of the Scottish Independence Referendum 2014 for Scotland and Beyond. Durham University, 32-42.
The Independence Case in Comparative Perspective. (2015). Στο D. C. Robert Liñeira.
Καθημεριινή. (2022, Νοεμβρίου 23). Νίκολα Στέρτζον: De facto δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας οι εκλογές του 2024.
Σαν Σήμερα. (2023, Ιούλιος). Η Ιστορία της Σκωτίας. Ανάκτηση από https://www.sansimera.gr/articles/830
The Independence Case in Comparative Perspective, 2015
Legal Issues Surrounding the Referendum on Independence for Scotland, 2013