γράφει ο Αναστάσης Ασημακόπουλος
Τα πρόσφατα γεγονότα που έλαβαν χώρα στο έδαφος της Αλβανίας ,όπου σκοτώθηκε ο Έλληνας ομογενής , αποτελούν αφορμή , για να εξετάσουμε πιο προσεκτικά έναν από τους βαλκανικούς μας γείτονες , όχι ωστόσο τις τεταμένες σχέσεις μεταξύ της Ελλάδας και της Αλβανίας ,αλλά σε ένα ευρύτερο επίπεδο , ευρωπαϊκό. Όπως είναι ήδη γνωστό , η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδίωκε από παλιά ,όταν ακόμη ονομαζόταν Ε.Ο.Κ. , να διευρύνεται και να προσθέτει όλο και περισσότερα μέλη στους κύκλους της ,πράγμα το οποίο εντάθηκε σε μεγάλη κλίμακα από την ίδρυση της Ε.Ε. το 1993 και μετά. Η πορεία της Αλβανίας στην ένωση δεν ξεκίνησε βέβαια τόσο νωρίς ,αλλά μόλις από το 2004 και μετά.
Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση της πορείας και της σχέσης της Αλβανίας με την ΕΕ θα πρέπει ,έστω και περιληπτικά , να ρίξουμε μία ματιά στο παρελθόν της ,ώστε να κατανοήσουμε τα γεγονότα που καθυστέρησαν και ακόμη επηρεάζουν τη χώρα. Στις 28 Νοεμβρίου 1912 ιδρύθηκε το αλβανικό κράτος στο οποίο οι προνομιούχοι ,όπως συχνά παρατηρούμε στην ιστορία , δεν ήθελαν την αλλαγή του status quo , που θα έθιγε τα συμφέροντά τους , γεγονός που αποτελούσε αποσταθεροποιητικό παράγοντα για το νεοσύστατο κράτος . Οι συνέπειες αυτού ήταν , ότι κινδύνεψε με διαμελισμό το 1913 και το 1922 , ο οποίος αποφεύχθηκε μόνο την τελευταία στιγμή. Κατά τις επόμενες δεκαετίες (1944-1990) ,οπότε και κυριάρχησε το κομμουνιστικό καθεστώς , ήταν ως προς την εξωτερική της πολιτική απομονωμένη και πρακτικά ανύπαρκτη, κάτι που σίγουρα έπαιξε το ρόλο του στην καθυστερημένη προσπάθεια ένταξης στην ένωση ,που θα αναλυθεί παρακάτω. Μετά την κατάρρευση του καθεστώτος (1991) ,εκτός από τα γνωστά διλήμματα του Κοσόβου , το 1992 η κυβέρνηση της προσχώρησε στην Οργάνωση Ισλαμικής Διάσκεψης και έκανε στροφή στον μουσουλμανικό κόσμο , που όχι μόνο δεν είχε ουσιαστικά κανένα θετικό στην πολιτική και τη διπλωματία της αλλά αντίθετα ακόμη αποτελεί υπολογίσιμο εμπόδιο ακόμη και σήμερα στην πορεία της Αλβανίας στον ευρωπαϊκό κόσμο .
Αφού ξεδιαλύναμε ως ένα βαθμό ορισμένα βασικά γεγονότα , θα προχωρήσουμε στην εξέταση και την προσπάθεια της Αλβανίας να ενταχθεί στην ΕΕ. Από το 2004 μέχρι το 2009 έκανε σημαντικά βήματα για να κατοχυρώσει μία θέση ως υποψήφια χώρα για να αποτελέσει μέλος της ένωσης , όπως η αποδοχή από το κοινοβούλιο της ευρωπαϊκής συνεργασίας με την Αλβανία(2004) , η υπογραφή της Διαδικασίας Σταθεροποίησης και σύνδεσης (ΔΣΣ) το 2006 και η εφαρμογή της από το 2009 και η θέση σε εφαρμογή της συμφωνίας για visa το 2008 , κάτι που ,κατά την γνώμη μου, δείχνει αληθινή πρόθεση της χώρας να ενταχθεί σε ένα ευρύτερο σύνολο χωρών. Θα πρέπει στο σημείο αυτό να καταγράψουμε πως η Αλβανία είχε αναγνωριστεί ως πιθανή υποψήφιος για μέλος της ΕΕ το 2003 στη συνδιάσκεψη που έγινε στη Θεσσαλονίκη και πως γενικά η ΕΕ τείνει να εντάξει βαθμιαία τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων στους κόλπους της .Άλλα σημαντικά γεγονότα , που μπορούμε να υποθέσουμε ότι επηρέασαν την σχέση Αλβανίας-ΕΕ ήταν : η ένταξη της στον παγκόσμιο οργανισμό εμπορίου το 2000 , στο CEFTA το 2007 και το 2009 στο NATO.
Από τις 24 Απριλίου 2009 η Αλβανία υπέβαλε την αίτηση προσχώρησης στην ένωση , την οποία η επιτροπή γνωμοδότησε αφού το Συμβούλιο την ενέκρινε στις 16 Νοεμβρίου 2009 και έπειτα έναν περίπου χρόνο μετά η Επιτροπή ενέκρινε την διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων , κατά τη διάρκεια της όποιας η Αλβανία θα έπρεπε να πετύχει την επίτευξη των κριτηρίων προσχώρησης. Ωστόσο η πορεία αυτή δεν είχε θετική εξέλιξη καταρχήν καθώς στις 12 Οκτωβρίου του 2011 δεν χρίστηκε από την επιτροπή ως υποψήφια προς ένταξη χώρα , αν και αυτό ανατράπηκε από την ίδια ένα χρόνο αργότερα που πρότεινε την αναγνώριση της Αλβανίας ,αν ολοκληρώνονταν κάποιες προϋποθέσεις που είχε θέση σε τομείς όπως η πολιτική , η οικονομία ,κτλ . Αυτό τελικά μετά από έκθεση της επιτροπής για την βελτίωση και την εξέλιξη της Αλβανίας που δημοσίευσε τον Ιούνιο του 2014 οδήγησε το Συμβούλιο στην απόφαση να αναγνωρίσει την Αλβανία ως υποψήφια προς ένταξη χώρα. Σε αυτά οι σχετικές εκθέσεις και συμπεράσματα αναφέρουν πως θα πρέπει να εστιάσει κυρίως στην εγκληματικότητα και κυρίως στον περιορισμό της διαφθοράς, την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σε μια πολιτική χωρίς διακρίσεις.
Τα χρόνια που ακολούθησαν , το 2015 ιδίως, η Επιτροπή αναγνώρισε την αδιάκοπη προσπάθεια της Αλβανίας να εναρμονιστεί με τα κριτήρια που της έθεσε η Ένωση και φέτος το 2018 τέθηκαν θεμέλια σύνδεσης και σταθεροποίησης ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων ,τα οποία καλύπτουν και την Αλβανία , προμηνύουν θετικές εξελίξεις στο ζήτημα που μας απασχολεί στο συγκεκριμένο άρθρο .Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι το Συμβούλιο σχεδιάζει τις διαπραγματεύσεις για την προσχώρησή της τον Ιούνιο του 2019 .Βέβαια δεν θα πρέπει να παραλείψουμε ,πως η ΕΕ παρείχε και οικονομική ενίσχυση στην Αλβανία ύψους 594 εκατομμυρίων ευρώ από το 2007-2013 για την επίτευξη των προαναφερθέντων κριτηρίων μέσω του IPA , ο οποίος είναι ουσιαστικά όργανο που συμβάλλει ακριβώς στην διεκπεραίωση των στόχων της διαδικασίας αυτής και από το 2014-2020 θα παρέχει άλλα 649 εκατομμύρια.
Συμπεραίνουμε από τα παραπάνω πως η Αλβανία παρά τις όποιες δυσκολίες κατόρθωσε μέσα σε κάποια χρόνια να ανταπεξέλθει σταδιακά στις απαιτήσεις της ΕΕ με αποτέλεσμα λογικά στα επόμενα χρόνια να μπορούμε να μιλάμε για ακόμη έναν ευρωπαίο γείτονα.
Πηγές
Αναφορά για την Αλβανία ,Ευρωπαϊκή Κομισιόν ,αρχείο 20180417 διαθέσιμο σε:
https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-albania-report.pdf
Αναλυτικές πληροφορίες για Αλβανία στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων ενσωμάτωσης , Ε.Ε. διαθέσιμο σε:
https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/countries/detailed-country-information/albania_en
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο , Πολιτική ενσωμάτωσης για Αλβανία, διαθέσιμο σε:
https://www.consilium.europa.eu/el/policies/enlargement/albania
Ειδήσεις από Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ,21900/143354 διαθέσιμο σε:
https://www.consilium.europa.eu/media/21900/143354.pdf
Σταύρος Ντάγιος , Αλβανία-Ελλάδα και ΕΕ Foreign Affairs , άρθρο 69162 , διαθέσιμο σε:
http://www.foreignaffairs.gr/articles/69162/stayros-g-ntagios/albania-ellada-kai-ee?page=show
Aναφορά για την Αλβανία 2015 , 20151110, Ε.Ε., διαθέσιμο σε:
https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/pdf/key_documents/2015/20151110_report_albania.pdf