Γράφει η Κατερίνα Αζίζ
Αναμφίβολο γεγονός αποτελεί η παρουσία γυναικών και η συμβολή τους στα όσα εκτυλίσσονται, από το πιο κοινό πράγμα μέχρι πρωτοποριακές, παγκοσμίων διαστάσεων δράσεις. Εξάλλου, υπάρχει πλήθος παραδειγμάτων που το επιβεβαιώνει. Παρ’ όλα αυτά, η ισότητα μεταξύ των δύο φύλων δεν έχει επιτευχθεί στο μέγιστο βαθμό μέχρι και σήμερα εφόσον παρατηρούνται φαινόμενα που υποδεικνύουν αυτήν την ανισότητα αλλά και τις δυσχέρειες που αντιμετωπίζει το γυναικείο φύλο στην προσπάθειά του να αποκτήσει όσα δικαιωματικά του ανήκουν. Πρόκειται για τη βία κατά των γυναικών η οποία μπορεί να λάβει ποικίλες μορφές, από λεκτική βία έως και ακρωτηριασμό γενετικών οργάνων. Αυτή η βία, λαμβάνει χώρα τόσο φανερά στην διεθνή σκηνή όσο και κρυφά και ενίοτε συγκαλύπτεται εσκεμμένα.
Οι χώρες της Κεντρικής Αφρικής αποτελούν μια περίπτωση χωρών όπου η έμφυλη βία δυστυχώς βρίσκεται στο απόγειο της. Συγκεκριμένα, τα όσα διαδραματίζονται στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό παραπέμπουν σε εποχές όπου οι έννοιες ισότητα και σεβασμός του γυναικείου φύλου ήταν ανύπαρκτες. Η φρικαλεότητα του εμφυλίου πολέμου που έχει ξεκινήσει από το 1990 αποτυπώνεται με τον πιο οδυνηρό τρόπο πάνω στις γυναίκες και τα κορίτσια. Σε έναν αγώνα ανάμεσα σε στρατό και αντάρτες, το γυναικείο φύλο αποτελεί το θύμα, οι στρατιώτες επιθυμούν να εκδικηθούν τους εξεγερθέντες με το να βιάζουν τις γυναίκες στις κοινότητες. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν εισβάλει στα σπίτια και έχουν κακοποιήσει σεξουαλικά κόρες μπροστά στα μάτια των γονιών τους, μητέρες μπροστά στα παιδιά τους και γυναίκες ενώπιον των συζύγων τους.
Πληθώρα μαρτυριών επιβεβαιώνει τα προαναφερθέντα. Ανάμεσα σε αυτές συγκαταλέγεται η μαρτυρία της Μαμί*, η οποία ζει στο Κανάνγκα, μία επαρχία του Κονγκό. Ένοπλοι εισέβαλαν στο σπίτι της και αφού αποκεφάλισαν τον σύζυγό της, την βίασαν δίπλα στο πτώμα του. Όμως, δεν αρκέστηκαν σ’ αυτό: βίασαν τα τρία από τα πέντε παιδιά της και έπειτα τα σκότωσαν και αυτά. Πόση φρίκη να αντέξει ένας άνθρωπος σε μια μέρα άραγε; Μία ακόμη συμπατριώτισσα της Μαμί, η Σεσίλ*, υπήρξε και η ίδια θύμα ενόπλων. Για την ακρίβεια, οχτώ άντρες ήθελαν να εξαναγκάσουν τον σύζυγό της να συνευρεθεί ερωτικά με την δεκαεφτάχρονη κόρη τους και όταν αυτός αρνήθηκε, ο θάνατος του ήταν μονόδρομος. Το μαρτύριο της οικογένειάς της όμως, δεν σταμάτησε εκεί, αφού στην πορεία βίασαν μητέρα και κόρη.
Το στίγμα του βιασμού που φέρουν αυτές οι γυναίκες δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την προσπάθειά τους να επιβιώσουν. Πολλές επιλέγουν να κρύψουν το βάναυσο αυτό βίωμα για να μην στιγματιστούν από την κοινότητά τους ή φεύγουν αναζητώντας αλλού στέγη. Υπάρχουν, όμως, και γυναίκες που καταφέρνουν να ορθοποδήσουν και προσπαθούν να στηρίξουν και τις άλλες. Εντάσσονται στις ακτιβίστριες που μάχονται για την προάσπιση των δικαιωμάτων και της ασφάλειάς τους. Δυστυχώς, όμως, ακόμη και κατά την διάρκεια αυτού του εγχειρήματος, έρχονται αντιμέτωπες με τον χειρότερο εφιάλτη: οι κυβερνητικοί φορείς που διαφωνούν με την πολιτική τους δράση, χρησιμοποιούν τον βιασμό ως βασανιστήριο προκειμένου να τις εμποδίσουν.
Μια διαφορετική περίπτωση έμφυλης βίας ενυπάρχει ως επί το πλείστον στις πρακτικές των Ισλαμικών χωρών και κυρίως της Σαουδικής Αραβίας. Η παραχώρηση ελάχιστων δικαιωμάτων στις γυναίκες στην προαναφερθείσα χώρα, είναι γνωστή στο ευρύ κοινό. Μέχρι πρότινος, ο γυναικείος πληθυσμός της Σαουδικής Αραβίας δεν είχε την δυνατότητα να ταξιδέψει στο εξωτερικό ή να βρεθεί σε κάποια δημόσια υπηρεσία χωρίς την συγκατάθεση ή την συνοδεία άνδρα συγγενή ή κηδεμόνα. Το ζήτημα αυτό πήρε μεγάλες διαστάσεις όταν το 2018, η δεκαοκτάχρονη τότε, Ραφάχ Μοχάμεντ Αλ Κιουνούν, «δραπέτευσε» από την χώρα της ζητώντας άσυλο στο εξωτερικό το οποίο και έλαβε από τον Καναδά. Με αφορμή αυτό το γεγονός δημιουργήθηκε ένα κίνημα το οποίο ζητούσε την άρση του συστήματος της κηδεμονίας. Κατά την διάρκεια αυτών των προσπαθειών οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας απάντησαν με την σύλληψη ακτιβιστριών μεταξύ των οποίων η Mariam Al- Otaibi. Το σύστημα της αρσενικής κηδεμονίας έχει αρθεί μερικώς, καθώς πλέον οι γυναίκες μπορούν να εκδίδουν διαβατήριο μόνες τους και να ταξιδεύουν, αλλά ο άντρας συγγενής τους, είτε είναι σύζυγος, είτε πατέρας, είτε αδελφός, διατηρεί την δυνατότητα να ζητήσει από τις αρχές την επιστροφή τους, δηλώνοντας την εξαφάνισή τους χωρίς ουσιαστικά να έχουν εξαφανιστεί και απλά να ταξιδεύουν. Οπότε γίνεται κατανοητό πως με τον έναν ή τον άλλο τρόπο έμφυλη βία εξακολουθεί να υφίσταται.
Αν αναλογιστεί κανείς τα παραπάνω, δεν είναι δύσκολο να κατανοήσει τον λόγο που μεγάλα ποσοστά γυναικών οι οποίες διαβιούν σε αυτές τις χώρες καταλήγουν να είναι πρόσφυγες. Η ελπίδα για μία ζωή όπου το σώμα της κάθε γυναίκας θα ανήκει στην ίδια και όπου οι αποφάσεις για αυτό είναι αποκλειστικά δικές της, όπως επίσης και το όνειρο για μία ασφαλή ζωή με δικαιώματα ίσα με αυτά των ανδρών, οδηγεί τις γυναίκες αυτές να βρουν καταφύγιο στις ανεπτυγμένες χώρες. Γρήγορα, όμως, έρχονται αντιμέτωπες με την ωμή πραγματικότητα, καθώς συχνά η μοναδική διέξοδος από αυτά τα μαρτύρια που υφίστανται είναι η μετανάστευση διά διακινητών. Αναγκάζονται να εκθέσουν τους εαυτούς τους σε κίνδυνο προκειμένου να διαφύγουν. Προτού φτάσουν στην « Γη της επαγγελίας» είναι υποχρεωμένες να επιβιβαστούν στις βάρκες θανάτου από τις οποίες ελάχιστοι επιβιώνουν. Παράλληλα με όλα τα φυσικά εμπόδια που καλούνται να αντιμετωπίσουν, πρέπει να είναι σε συνεχή επαγρύπνηση για να προστατέψουν τους εαυτούς τους ή και τα παιδιά τους από τις κακόβουλες προθέσεις των ανδρών συνεπιβατών, διακινητών και ορισμένες φορές από τις αρχές εξουσίας. Ακόμη και στην χώρα υποδοχής, στις δομές φιλοξενίας συναντώνται τέτοια περιστατικά βίας.
Συγκλονίζουν οι αφηγήσεις των θυμάτων τέτοιων περιστατικών. Η Αντέλ* από την Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό περιγράφει το πώς απλές καθημερινές ανάγκες μετατρέπονται σε έναν εφιάλτη καθώς αναφέρει πως στη δομή φιλοξενίας, όπου ζει προς το παρόν, είναι επικίνδυνο να κάνει μια γυναίκα ντους αφού δεν υπάρχουν κλειδαριές και πολύ συχνά εισβάλλουν άνδρες την στιγμή που είναι στην τουαλέτα. Μια άλλη επιζήσασα παρόμοιων εμπειριών, η Σαρίνα*, έφυγε από την χώρα της για να ξεφύγει από την κακοποίηση που δεχόταν από τον αδερφό της λόγω της διαφορετικότητάς της, για να καταλήξει να κακοποιείται εκ νέου από άλλους. Αυτήν την φορά η Σαρίνα* έπρεπε, μέχρι να μπορέσει να βρει τελικά καταφύγιο, να υποστεί την λεκτική και σεξουαλική βία ακόμη και από την ίδια την αστυνομία. Υπάρχουν άπειρες ιστορίες γυναικών που αποτυπώνουν την βαναυσότητα της πραγματικότητας που βιώνουν οι οποίες δεν είναι εφικτό να συμπεριληφθούν σε ένα μόνο κείμενο..
Εν κατακλείδι, το «ωραίο φύλο» συχνά καταλήγει να γίνεται υποχείριο των ανδρών. Η βία, ανεξαρτήτως γεωγραφίας, μπορεί να προέρχεται από πολύ κοντινά πρόσωπα, από φίλους ή και από το ίδιο το κράτος. Οι χώρες όπου υφίστανται διακρίσεις κατά των γυναικών ή ενδεχομένως δημιουργούνται μέσω νομοθετημάτων παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά βίας κατά αυτών. Αναμφίβολα γίνονται κάποια βήματα προς ανατροπή αυτής της κατάστασης, όμως, με πολύ αργό ρυθμό.
*Όλα τα ονόματα έχουν αλλάξει για αυτονόητους λόγους.
Βιβλιογραφία
Jill Steans (2016) Φύλο και Διεθνείς Σχέσεις. Αθήνα: Εκδόσεις Πεδίο, σελ. 158, 3η έκδοση.
Ηλεκτρονικές πηγές
CNN Greece (2018) Η σεξουαλική βία σαρώνει το Κασάι της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό. 11 Νοεμβρίου. Διαθέσιμο σε https://www.cnn.gr/focus/story/154147/h-sexoyaliki-via-saronei-to-kasai-tis-laikis-dimokratias-toy-kongko
Gulf Center for Human Rights (μτφρ. Veroniki Bacharidi- Krikoni) (2017) Σαουδική Αραβία : Ακτιβίστριες κερδίζουν το δικαίωμα οδήγησης παρά το κύμα συλλήψεων και το σύστημα αρσενικής κηδεμονίας. Global Voices. 11 Οκτωβρίου. Διαθέσιμο σε: https://el.globalvoices.org/2017/10/43977
Working Group on Women, Peace and Security (2020) Democratic public of the Congo. Διαθέσιμο σε https://www.womenpeacesecurity.org/region/africa/central-africa/democratic-republic-of-the-congo/
Διεθνής Αμνηστία « ΘΕΛΩ ΝΑ ΑΠΟΦΑΣΙΣΩ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΟΥ» Διαθέσιμο σε https://www.amnesty.org/download/Documents/EUR2590712018GREEK.PDF
Κατερίνα Οικονομάκου (2019) Σαουδική Αραβία: οι γυναίκες εγκαταλείπουν το βασίλειο της φρίκης. Liberal. 3 Σεπτεμβρίου. Διαθέσιμο σε https://www.liberal.gr/apopsi/saoudiki-arabia-oi-gunaikes-egkataleipoun-to-basileio-tis-frikis-/264957
Εικόνα από : https://womensos.gr/