Γράφει η Χριστίνα Τσάκα
Το τελευταίο διάστημα, η παγκόσμια κοινή γνώμη έχει ασχοληθεί ουκ ολίγες φορές με τα δικαιώματα των γυναικών και συγκεκριμένα με το ζήτημα της άμβλωσης. Το εν λόγω θέμα είναι πολύ ευαίσθητο και οι απόψεις όσον αφορά αυτό διίστανται σε έντονο βαθμό, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη και η θρησκευτική παράμετρος που επηρεάζει σημαντικά μία μεγάλη μερίδα ανθρώπων. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τη νομική φύση του θέματος αυτού, είναι σχετικά εύκολα κατανοητό ότι κάθε γυναίκα έχει δικαίωμα να λαμβάνει η ίδια την απόφαση καθώς επηρεάζει τη σωματική και ψυχική υγεία της.
Μέσα από σχετικές έρευνες που διενεργούνται συνεχώς αποδεικνύεται ότι πολύ υψηλά ποσοστά αμβλώσεων πραγματοποιούνται τόσο σε χώρες που απαγορεύεται και θεωρείται επομένως παράνομο, όσο και σε εκείνες στις οποίες επιτρέπεται. Αυτό οδηγεί εύκολα στο συμπέρασμα ότι η άμβλωση αποτελεί μία, κατά περίσταση, αναγκαία πρακτική στην οποία καταφεύγει πληθώρα γυναικών για λόγους που ποικίλουν και είναι αδιαμφισβήτητο ότι η απαγόρευση και η απουσία νομιμοποίησής της δεν οδηγεί στον περιορισμό της.
Σε σχετικό δελτίο τύπου του Οργανισμού Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών διατυπώνεται ότι η πρόσβαση στην άμβλωση αποτελεί δικαίωμα κάθε γυναίκας και μάλιστα το κάθε κράτος οφείλει να προσφέρει τις κατάλληλες συνθήκες για κάθε μία από αυτές ώστε η πρόσβαση στη διαδικασία να τηρεί τους υγειονομικούς κανόνες και να μην απειλεί τη ζωή και την υγεία της. Με άλλα λόγια, από τη στιγμή που πρόκειται για την προσωπική υγεία, τόσο σωματική όσο και ψυχική, της κάθε γυναίκας, εκείνη θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να επιλέξει τι θα κάνει. Εξάλλου, είναι προτιμότερο η διαδικασία να προσφέρεται με ασφαλείς μεθόδους αντί οι ενδιαφερόμενες να στρέφονται σε παράνομες μεθόδους που μπορεί να αποβούν επικίνδυνες για την υγεία και τη ζωή τους.
Δίνοντας περισσότερη έμφαση στη σωματική και ψυχική υγεία, πρέπει να διευκρινιστεί ότι η απόφαση για άμβλωση είναι δυνατόν να εμπίπτει σε περιπτώσεις καταναγκαστικής εγκυμοσύνης ή εγκυμοσύνης μετά από βιασμό, και κατ’ επέκταση επρόκειτο για μία εγκυμοσύνη που μπορεί να προκαλέσει ψυχικό πόνο στην εκάστοτε γυναίκα. Ωστόσο, η ψυχική υγεία μπορεί να επηρεαστεί και από άλλες περιπτώσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μπορεί να θεωρηθεί σχετική υπόθεση στο Περού κατά την οποία γιατρός αρνούνταν κατηγορηματικά τη διαδικασία της άμβλωσης, με αποτέλεσμα η γυναίκα ασθενής του να φέρει στον κόσμο ένα παιδί που λίγες ημέρες αργότερα απεβίωσε, οδηγώντας την οικογένεια και κυρίως τη μητέρα σε βαριά κατάθλιψη και σε ψυχιατρική παρακολούθηση και φαρμακευτική αγωγή. Επομένως, είναι πιθανόν να επρόκειτο για μία μη υγιή εγκυμοσύνη, τόσο για το ίδιο το έμβρυο, όσο και για τη μητέρα, με αποτέλεσμα να καθιστά την άμβλωση αναγκαία επιλογή.
Ακόμη ένας λόγος που μία γυναίκα είναι πιθανό να χρειαστεί να λάβει την απόφαση για άμβλωση είναι οι περιπτώσεις Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων που κρίνονται επικίνδυνες για την υγεία του εμβρύου. Σε περιπτώσεις όπως αυτές, οι γυναίκες θα έπρεπε να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στην άμβλωση με ασφαλείς μεθόδους. Το γεγονός ότι η πλειονότητα των χωρών απαγορεύουν τις αμβλώσεις συνεπάγεται την απομάκρυνση από ένα ασφαλές περιβάλλον με παροχές υγείας στις γυναίκες εκείνες που επιλέγουν αυτήν την πρακτική. Αυτό θεωρείται και μία από τις πολύ σημαντικές μορφές παραβίασης του δικαιώματος στη ζωή. Στην Πολωνία τον περασμένο Νοέμβριο, πραγματοποιήθηκε μία σειρά από διαδηλώσεις ως αντίδραση στην απόφαση της Κυβέρνησης, σύμφωνα με την οποία επιτρέπεται η άμβλωση μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις, με επιχειρήματα σχετικά όχι μόνο με το δικαίωμα στη ζωή του εμβρύου, αλλά και με τις θρησκευτικές αντιλήψεις. Ωστόσο, στο δελτίο τύπου των Ηνωμένων Εθνών, χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το δικαίωμα στη ζωή αφορά το άτομο από τη στιγμή της γέννησής του. Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει αναφέρει την ανάγκη για τη λήψη μίας απόφασης από την πλευρά της Πολωνίας που θα μπορεί να προσφέρει την πρόσβαση των γυναικών στη νόμιμη έκτρωση στη χώρα. Ακόμη, και η Επιτροπή για τα Δικαιώματα του παιδιού, σε αντίστοιχη περίπτωση στην Αργεντινή, έχει υποστηρίξει την αποποινικοποίηση της άμβλωσης, καθώς σε παγκόσμιο επίπεδο μεγάλο ποσοστό νεαρών κοριτσιών βρίσκονται στην ανάγκη της διαδικασίας αυτής κάτι που τις θέτει σε κίνδυνο στην περίπτωση έλλειψης ενός υγιούς περιβάλλοντος.
Το δικαίωμα στην πρόσβαση σε μία ασφαλή άμβλωση συνδέεται άρρηκτα και με το δικαίωμα των γυναικών στην υγιή σεξουαλική ζωή και την αναπαραγωγή. Οι ασφαλείς μέθοδοι της άμβλωσης μπορούν επίσης να θεωρηθούν δικαίωμα των γυναικών, ειδικότερα αν ληφθεί υπόψη ότι μέσω αυτού θα μειωθεί σε σημαντικό βαθμό το ποσοστό της μητρικής νοσηρότητας. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι μία μη ασφαλής άμβλωση είναι ο τρίτος λόγος που μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο των μητέρων.
Περαιτέρω, η άμβλωση θεωρείται δικαίωμα των γυναικών στο πλαίσιο, μεταξύ άλλων, της ισότητας των ανθρώπων, του δικαιώματος στη ζωή, την υγεία, την αυτονομία και άρα συνεπάγεται η ανάγκη των κυβερνήσεων να λάβουν σχετικά μέτρα με σκοπό τη μείωση των ποσοστών ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και της παραβίασης του δικαιώματος στη ζωή των γυναικών. Μάλιστα, τα κράτη θα πρέπει να απενοχοποιήσουν την άμβλωση, καθώς δημιουργούν ένα κλίμα τιμωρητικό και εχθρικό εναντίον των γυναικών που έχουν προβεί σε άμβλωση, δημιουργώντας έντονες διακρίσεις εναντίον τους. Επίσης, σημειώνεται ότι το κάθε κράτος οφείλει να παρέχει αυτές τις δυνατότητες στις γυναίκες και μάλιστα δεν θα πρέπει, σε καμία περίπτωση, να αρνείται να παρέχει υπηρεσίες υγείας που απευθύνονται μόνο σε γυναίκες, μεταξύ των οποίων είναι και η υγιής άμβλωση, καθώς θεωρείται διάκριση εναντίον των γυναικών και των κοριτσιών.
Αυτό που θα πρέπει, ακόμη, να τονιστεί είναι ότι δεν είναι μόνο οι γυναίκες που έχουν ανάγκη για πρόσβαση στην άμβλωση, αλλά υπάρχει και μία σειρά άλλων ανθρώπων, όπως οι transgenders, που έχουν τη δυνατότητα της εγκυμοσύνης. Στο πλαίσιο και πάλι της ισότητας των ανθρώπων και του δικαιώματος στη ζωή, στην υγεία, στην ελευθερία επιλογής και στην απαλλαγή από τη βία και τις διακρίσεις, οι άνθρωποι αυτοί θα πρέπει εξίσου να έχουν πρόσβαση στην υγιή άμβλωση. Επιπλέον, το συγκεκριμένο ζήτημα εμπίπτει και στα ανθρώπινα δικαιώματα καθώς μέσα από αυτά, αναγνωρίζεται σε κάθε άτομο η σωματική του αυτονομία, που στην ουσία έχει να κάνει με το δικαίωμα του καθενός να επιλέγει ο ίδιος ή η ίδια το τι θα κάνει με το σώμα του/της.
Τα τελευταία χρόνια, λοιπόν, το υπό εξέταση ζήτημα βρίσκεται στην επικαιρότητα με όλο και περισσότερες χώρες να εντάσσονται στη λίστα εκείνων που επιτρέπουν την άμβλωση. Παρά τις σημαντικές προόδους, ωστόσο, υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό χωρών που παραμένουν απραγείς απέναντι στο συγκεκριμένο ζήτημα, ή ακόμη αρνούνται να νομιμοποιήσουν την άμβλωση κάτι που οδηγεί σε αύξηση των ποσοστών θνησιμότητας και των διακρίσεων λόγω αυτού.
Βιβλιογραφία:
- Key Facts on Abortion, Amnesty International. Διαθέσιμο σε: https://www.amnesty.org/en/what-we-do/sexual-and-reproductive-rights/abortion-facts/
- REPRODUCTIVE RIGHTS ARE HUMAN RIGHTS, United Nations Human Rights Office of the High Commissioner, 2014. Διαθέσιμο στο: https://www.ohchr.org/documents/publications/nhrihandbook.pdf
- UN Human Rights Committee Asserts that Access to Abortion and Prevention of Maternal Mortality are Human Rights, Center for Reproductive Rights, 2018. Διαθέσιμο στο: https://reproductiverights.org/press-room/un-human-rights-committee-asserts-access-abortion-and-prevention-maternal-mortality-are
- Poland enforces controversial near-total abortion ban, BBC News, Ιανουάριος 28, 2021. Διαθέσιμο στο: https://www.bbc.com/news/world-europe-55838210
- Poland must adopt clear and effective procedures for women to access lawful abortion, Council of Europe, Μάρτιος 12, 2020. Διαθέσιμο στο: https://www.coe.int/en/web/portal/-/poland-must-adopt-clear-and-effective-procedures-for-women-to-access-lawful-abortion
- Joanna N. Erdman and Rebecca J. Cook, Decriminalization of abortione – A human rights imperative, Elsevier, 2020. Διαθέσιμο στο: https://reader.elsevier.com/reader/sd/pii/S1521693419300471?token=BBB059E06D2FBD865BC05C1EE550D17E0A971C288458D3B19EB134044EBFAB1635839B6DF565B4460A06AA4EBB3717FD
- Ronli Sifris and Suzanne Belton, Abortion and Human Rights, National Center for Biotechnology Information. Διαθέσιμο στο: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5473050/
- José Miguel Vivanco, Criminalization of Abortion Has Failed. It’s Time to End It, Human Right Watch, Ιανουάριος, 11, 2021. Διαθέσιμο στο: https://www.hrw.org/news/2021/01/11/criminalization-abortion-has-failed-its-time-end-it
- Access to legal abortion services needed, to prevent 47,000 women dying each year – UN rights experts, United Nations News, Δεκέμβριος 28, 2018. Διαθέσιμο στο: https://news.un.org/en/story/2018/09/1021332
- Unintended Pregnancy and Abortion Worldwide, Guttmatcher Institute, Ιούλιος, 2020. Διαθέσιμο στο: https://www.guttmacher.org/fact-sheet/induced-abortion-worldwide#
- Πηγή Εικόνας: Spotlight on women’s rights at the UN Human Rights Council, The European Union Delegation to Egypt, Ιούνιος 21, 2019. Διαθέσιμο στο: https://eeas.europa.eu/delegations/egypt/64785/spotlight-womens-rights-un-human-rights-council_hy