Γράφει ο Θανάσης Βελώνης
Η έννοια του ενεργού πολίτη είναι, δυστυχώς, υποβαθμισμένη στις μέρες μας από τους νέους. Η αποχή από την κάλπη και η νεανική αδιαφορία για τα κοινά είναι λίγα μόνο από τα δυσάρεστα φαινόμενα που καταδεικνύουν την ύπαρξη του παραπάνω προβλήματος. Είναι γνωστό πως η αντίληψη του πολίτη ως ενεργού μέλους μιας οργανωμένης κοινωνίας έχει τις καταβολές της στην κλασική ελληνική αρχαιότητα. Η ενεργός πολιτειότητα αποτελούσε ανέκαθεν ζητούμενο της ελληνικής κοινωνίας. Δεν υπάρχει τίποτε ενθαρρυντικότερο από μια νέα γενιά διεκδικητική και δραστήρια, που θα είναι σε θέση να διεκδικεί το καλύτερο σε κάθε περίσταση και θα ενεργεί με βάση το συλλογικό όφελος. Η ενασχόληση των νεότερων γενεών με τα κοινά σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο και η συνεπάγουσα πολιτική υπευθυνότητα είναι μονόδρομος και αποτελεί, ή τουλάχιστο θα έπρεπε να αποτελεί, προτεραιότητα κάθε δημοκρατικού κράτους.
Σύμφωνα με πολιτικούς επιστήμονες και αναλυτές ανά τον κόσμο, η αύξηση της νεανικής αποπολιτικοποίησης συνεπάγεται πρακτικά ταυτόχρονη υποβάθμιση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Ένα σημείο στο οποίο θα πρέπει να δοθεί έμφαση είναι το εξής: η πορεία ενός κράτους δεν αφορά μονάχα τους πολιτικούς του! Η πίστη σε πολιτικούς Μεσσίες έχει παλιώσει, οι νέοι έχουν την δυνατότητα ουσιαστικής επιρροής στην πολιτική ζωή. Το επιχείρημα αυτό έρχεται να ενδυναμώσει ο Αριστοτέλης, ο οποίος στο τρίτο βιβλίο των Πολιτικών αποσαφηνίζει την αντίληψη του για τον σωστό πολίτη. Πιο συγκεκριμένα, ο Σταγειρίτης φιλόσοφος θεωρεί πως μπορούμε να μιλάμε για ομαλή λειτουργία της πολιτείας μόνο εφόσον οι πολίτες ανταποκρίνονται στα πολιτικά καθήκοντα τους. Για να καταστήσει σαφέστερη την επιχειρηματολογία του ως εμπειρικός φιλόσοφος, ακολουθεί την αναλογική μέθοδο και παρομοιάζει την πόλη με ένα πλοίο. Όπως στο πλοίο ο καθένας επιτελεί μια διαφορετική υπηρεσία αποσκοπώντας στο γενικό καλό, έτσι και στην πόλη όλοι οι πολίτες, ανεξαρτήτως αξιώματος και υπηρεσίας, οφείλουν να εργάζονται για το κοινό καλό*
*(Πολιτικά Γ 1276b 23-35).
Η ουσιαστική επιρροή που προαναφέρθηκε είναι ρεαλιστική. Οι σύγχρονοι πολίτες, όμως, υποπίπτουν σε ένα βασικό σφάλμα. Δεν αποδίδουν την απαιτούμενη σημασία στις πολιτικές εισροές, αλλά επικεντρώνονται κυρίως στα παραγόμενα αποτελέσματα. Με άλλα λόγια, η εστίαση στην πηγή ενός πιθανού προβλήματος της πολιτικής μπορεί να αποβεί αποτελεσματικότερη για την επίλυση του, και για να συμβεί αυτό προαπαιτείται η τριβή με τα γεγονότα. Η απλή κρίση των πολιτικών αποφάσεων χωρίς την περαιτέρω ενασχόληση του πολίτη δεν συμβάλει στην βελτίωση της κατάστασης και δεν τον καθιστά σε καμία περίπτωση ενεργό. Ταυτόχρονα, η κριτική σκέψη και η δημιουργική διάθεση αποτελούν απαραίτητα εφόδια για την αντιπρόταση ουσιαστικών λύσεων.
Συμπεραίνοντας, ο άνθρωπος είναι κατά τον Αριστοτέλη «ζώον πολιτικόν» και έχει την υποχρέωση και την δύναμη να συμβάλει έστω και το παραμικρό λιθαράκι. Δεν αρκεί να λέμε πως ζούμε σε μια δημοκρατική χώρα, θα πρέπει να το αποδεικνύουμε έμπρακτα. Εξάλλου, στη δημοκρατία η εξουσία πηγάζει από τον λαό και ασκείται υπέρ αυτού. Η παιδεία, η πολύπλευρη ενημέρωση, η ενεργής απασχόληση με τα πολιτικοκοινωνικά τεκταινόμενα και η μη-προσκόλληση στο κοντινό ή μακρινότερο παρελθόν δρουν κατά της κατ’ επίφαση δημοκρατίας και της όποιας πρακτικής υποβάθμισης κι εκμετάλλευσης του ανθρώπινου στοιχείου. Η σκέψη και δράση δεν ποινικοποιούνται και άρα η επί της ουσίας αφύπνιση των κοιμισμένων συνειδήσεων επιβάλλεται να είναι ο πρωταρχικός στόχος στο τέλος της ημέρας. Οι νέοι είναι αυτοί που θα αναλάβουν τα ηνία της χώρας και οφείλουν να είναι έτοιμοι για την ανάληψη του σπουδαίου αυτού ρόλου.