γράφει η Θεοπούλα Παπάνια
Αρχές τις δεκαετίας του 50’ η διεθνής κοινότητα είχε πληγεί από δύο παγκοσμίους πολέμους, στον ορίζοντα το τέλος του Ψυχρού Πολέμου φαινόταν αχνό και στο κέντρο της γηραιάς ηπείρου δρομολογήθηκαν οι πρώτες προσπάθειες για την ανοικοδόμηση του ευρωπαϊκού συστήματος -μέσω της καταρχήν οικονομικής συνεργασίας- με την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα στις 18 Απριλίου 1951 στα πλαίσια του σχεδίου Σούμαν. Μετά την Συνθήκη της Ρώμης το 1957 και την ίδρυση των ΕΚΑΕ και ΕΟΚ και κατ’ επέκταση τη συγχώνευση των προαναφερθεισών στη λεγόμενη «Ευρωπαϊκή Κοινότητα» το 1965, αρχίζει η εφεξής διεύρυνση των μελών της. Ακολουθεί η Συνθήκη – ορόσημο στο Μάαστριχτ το 1992[1]και η Συνθήκη του Άμστερνταμ[2]όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται έτοιμη για τη μεγάλη της διεύρυνση όπως και επετεύχθη στη Λισαβόνα το 2007.
Μετά τη μεγάλη διεύρυνση το 2004, η ΕΕ έφτασε να αριθμεί 27+1 κράτη μέλη. Με τον αριθμό +1 νοείται η Μεγάλη Βρετανία, η οποία de jure εξακολουθεί να δεσμεύεται από όλες τις συναφθείσες με ΕΕ συνθήκες με βάση τις απορρέοντες από το άρθρο 50 νομικές συνέπειες της Συνθ. ΕΕ καθόσον βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για το BREXIT με προτεινόμενη, μάλιστα, ημερομηνία αποχώρησης τη 30η Μαρτίου 2019.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ηνωμένο Βασίλειο καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου δεν θα δεσμεύεται από τις διεθνείς συμφωνίες αναφορικά με τις αρμοδιότητες του δικαίου της ΕΕ. Σε ότι αφορά τώρα το θεσμικό κομμάτι το ΗΒ φαινομενικά προσιδιάζει τη στάση των ΜΚΟ καθώς δεν θα συμμετάσχει στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις θα κληθεί η συμμετοχή της χωρίς ωστόσο δικαίωμα ψήφου. Σ
ε κάθε περίπτωση πριν την έναρξη των διαπραγματεύσεων με το ΗΒ, αναμένεται η αποστολή του συμφώνου αποχώρησης[3] στο Συμβούλιο και την αρμόδια επί του BREXIT ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
ε κάθε περίπτωση πριν την έναρξη των διαπραγματεύσεων με το ΗΒ, αναμένεται η αποστολή του συμφώνου αποχώρησης[3] στο Συμβούλιο και την αρμόδια επί του BREXIT ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Παράλληλα η ΕΕ θέτει στόχους για περαιτέρω διεύρυνση στα Δυτικά Βαλκάνια με ενδεικτική ημερομηνία περάτωσης το 2025. Μολονότι οι ενδιαφερόμενες χώρες[4] έχουν εν πολλοίς δηλώσει την επιθυμία ένταξης τους στην ΕΕ, ο δρόμος προς την προσχώρηση στη μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια αποδεικνύεται τραχύς και μετ’ εμποδίων. Από τις χώρες αυτές το Μαυροβούνιο και η Σερβία αναδεικνύονται ως οι χώρες με τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα πρόοδο καθώς οι διαπραγματεύσεις για προσχώρηση βρίσκονται σε εξέλιξη.
Η Αλβανία, η οποία χρήζει μεταρρυθμίσεις στον δικαστικό τομέα προκειμένου να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις, και η ΠΔΓΜ αποτελούν υποψήφιες χώρες. Σε ό,τι αφορά τη δεύτερη, αξίζει να σημειωθεί ότι το ονοματολογικό ζήτημα μεταξύ αυτής και της Ελλάδας λειτουργεί κατασταλτικά για τη δρομολόγηση της περαιτέρω ενσωμάτωσης της στην ΕΕ. Τέλος η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το Κοσσυφοπέδιο ορίζονται ως εν δυνάμει υποψήφιες χώρες. Οπωσδήποτε βέβαια το πλέον αξιοπρόσεκτο σε αυτό το σημείο είναι ότι τόσο η Βοσνία-Ερζεγοβίνη όσο και η Σερβία δεν έχουν αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο. Το αποτέλεσμα είναι ότι η προσχώρηση των δύο τελευταίων κρίνεται σε μεγάλο βαθμό στην επιτυχία των μεταξύ τους διαπραγματεύσεων υπό τη μεσολάβηση της ΕΕ.
Επί της ουσίας οι προαναφερθείσες χώρες πρέπει να πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις και να εφαρμόσουν πρακτικές με στόχο την καλύτερη δυνατή ενσωμάτωση τους στην ΕΕ. Πιο συγκεκριμένα κάθε χώρα που επιθυμεί να ενταχθεί στην ΕΕ οφείλει να πληροί τα λεγόμενα «Κριτήρια της Κοπεγχάγης», στο επίκεντρο των οποίων υφίστανται η εγγύηση και η σταθερότητα τόσο των θεσμών όσο και του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας, η αποτελεσματική οικονομία της αγοράς καθώς και η δυνατότητα της (δυνάμει) υποψήφιας χώρας να ανταπεξέλθει στο ανταγωνιστικό κλίμα της ευρωπαϊκής αγοράς. Παράλληλα η ικανότητα των κρατών μελών να θέτουν σε ουσιαστική ισχύ τις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει με έμφαση στους πολιτικούς, οικονομικούς και νομισματικούς σκοπούς της ένωσης, αποτελεί το τρίτο μεν, εξίσου σημαντικό δε κριτήριο. Ωστόσο και η ΕΕ από τη πλευρά της οφείλει να είναι σε θέση να δεχθεί νέα μέλη. Ακόμη δεν πρέπει να παραλειφθεί ότι για τη λήψη οποιωνδήποτε αποφάσεων του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων (ΣΓΥ) , αρμόδιο για τα ζητήματα της ευρωπαϊκής διεύρυνσης και ότι αυτό συνεπάγεται, απαιτείται ομοφωνία των 28 (ακόμη!) κρατών μελών.
Από όλα τα παραπάνω εύκολα ανάγεται το συμπέρασμα ότι ο στόχος της οικονομικής -και όχι μόνο- ευημερίας και κατ’ επέκταση της ευρωπαϊκής σταθερότητας που επιχείρησαν αρχικά τ
α έξι ιδρυτικά μέλη[5] τη δεκαετία του 50’ επιχειρείται να εξαπλωθεί σε ολοένα και περισσότερα κράτη. Υπό αυτό το πρίσμα οι έννοιες «common future» και «window of opportunity» της High Representative / Vice-President F. Mogherini σε ομιλία της στη Σόφια στις 15-16 του προηγουμένου μήνα αντικατοπτρίζουν πλήρως αυτήν ακριβώς την προσπάθεια, η οποία σε κάθε περίπτωση επιδιώκει την κοινωνική και οικονομική ενίσχυση και εξέλιξη καθώς και την ουσιαστική ασφάλεια τόσο για την ΕΕ όσο και για τη περιοχή των δυτικών Βαλκανίων. Όμως παρά τη θετικότητα που περικλείει η ευρωπαϊκή διεύρυνση μπορεί συνάμα να κρούει του κινδύνου απώλειας της σταθερότητας στην ευρωπαϊκή περιοχή; Πάντως βάσει των μέχρι τώρα εξελίξεων η απάντηση μάλλον είναι αμφίρροπη.
α έξι ιδρυτικά μέλη[5] τη δεκαετία του 50’ επιχειρείται να εξαπλωθεί σε ολοένα και περισσότερα κράτη. Υπό αυτό το πρίσμα οι έννοιες «common future» και «window of opportunity» της High Representative / Vice-President F. Mogherini σε ομιλία της στη Σόφια στις 15-16 του προηγουμένου μήνα αντικατοπτρίζουν πλήρως αυτήν ακριβώς την προσπάθεια, η οποία σε κάθε περίπτωση επιδιώκει την κοινωνική και οικονομική ενίσχυση και εξέλιξη καθώς και την ουσιαστική ασφάλεια τόσο για την ΕΕ όσο και για τη περιοχή των δυτικών Βαλκανίων. Όμως παρά τη θετικότητα που περικλείει η ευρωπαϊκή διεύρυνση μπορεί συνάμα να κρούει του κινδύνου απώλειας της σταθερότητας στην ευρωπαϊκή περιοχή; Πάντως βάσει των μέχρι τώρα εξελίξεων η απάντηση μάλλον είναι αμφίρροπη.
Links:
http://europedirect.acci.gr/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B4%CF%81%CE%BF%CE%BC%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CF%85/ (ημερομηνία πρόσβασης 7/2/2018)
http://www.consilium.europa.eu/el/press/press-releases/2018/01/29/brexit-council-article-50-adopts-negotiating-directives-on-the-transition-period/ (ημερομηνία πρόσβασης 8/2/1018)
http://www.europarl.europa.eu/atyourservice/el/displayFtu.html?ftuId=FTU_5.5.2.html (ημερομηνία πρόσβασης 22/2/2018)
http://www.consilium.europa.eu/el/policies/enlargement/ (ημερομηνία πρόσβασης 22/2/2018)
https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage/39964/western-balkans-we-are-working-together-guarantee-our-common-future-says-mogherini_en (ημερομηνία πρόσβασης 23/2/2018)
http://europa.eu/rapid/press–release_MEX-18-1101_en.htm (ημερομηνία πρόσβασης 23/2/2018)
http://europa.eu/rapid/press-release_IP-18-1243_el.htm (ημερομηνία πρόσβασης 2/3/2018)
Photo–sourcing:
https://news.bitcoin.com/wp–content/uploads/2016/05/European–Union.jpg (ημερομηνία πρόσβασης 2/3/2018)
http://www.bbc.com/news/uk–politics-32810887 (ημερομηνία πρόσβασης 2/3/2018)
http://www.dw.com/en/opinion-western-balkans-have-a-place-in-the-european-union/a-42531422 (ημερομηνία πρόσβασης 4/3/2018)
[4]Σερβία, Μαυροβούνιο, Αλβανία, ΠΓΔΜ, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κοσσυφοπέδιο. Συγκεκριμένα για το τελευταίο , «ηονομασία αυτή χρησιμοποιείται με επιφύλαξη των θέσεων ως προς το καθεστώς και συνάδει με την απόφαση 1244/1999 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τη γνώμη του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.»