Γράφει η Μαρία Κωνσταντακοπούλου
Στους στόχους καίριας σημασίας της ΕΕ για το 2050 είναι η επίτευξη ουδέτερου κλίματος, πρώτα στην Ευρώπη, αλλά και σε όλο τον πλανήτη εν συνεχεία. Λαμβάνοντας υπόψη τη Συμφωνία του Παρισιού για τη διατήρηση της θερμοκρασίας στον 1,5οC και τη συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη συνεπώς κάτω από τους 2°C, γίνεται αντιληπτός ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού, ο οποίος είναι η θερμοκρασία του πλανήτη να περιοριστεί στον 1,5°C. Οι χώρες με τη σειρά τους για την επίτευξη αυτού του σκοπού, πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στο περιβάλλον. Γι’ αυτόν τον λόγο, έχει συμφωνηθεί η κάθε κυβέρνηση να ενημερώνει ξεχωριστά ανά πέντε έτη για τα σχέδια δράσης που ακολουθεί και τους κύριους στόχους που θέτει για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Κατ’ αυτόν τον τρόπο γίνεται πιο εύκολο το σύστημα ελέγχου για τη δράση και τις ενέργειες που ακολουθούν τα κράτη.
Φαίνεται λοιπόν πως η Ευρωπαϊκή Ένωση εν έτει 2020, έχοντας μπει στη νέα δεκαετία, καθιστά αντιληπτό πως τα όρια έχουν πλέον στενέψει και δεν υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω λάθη αναφορικά με τα θέματα του περιβάλλοντος και του περιορισμού της κλιματικής κρίσης, οι συνέπειες της οποίας γίνονται χρόνο με το χρόνο περισσότερο αντιληπτές. Φυσικά, τα κράτη φέρουν ευθύνη κατά την οποία θα πρέπει να τηρούν τις υποχρεώσεις τους, στο πλαίσιο που έχουν οριστεί από την ΕΕ. Ήδη, η ΕΕ έχει καταστήσει σαφές πως μέχρι το 2030 ένας δεσμευτικός στόχος είναι η μείωση των εκπομπών CO2 εντός της ΕΕ κατά τουλάχιστον 40% κάτω από τα επίπεδα του 1990. Αυτό φυσικά θα επιτρέψει στην ΕΕ να προχωρήσει προς μια οικονομία ουδέτερη προς το κλίμα και να εφαρμόσει τις δεσμεύσεις της στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού το 2015. Με αφορμή τον στόχο αυτό, η ΕΕ έχει ως βασικό σκοπό μέχρι το 2050 να έχει αναδειχθεί ως η πρώτη κλιματικά ουδέτερη Ήπειρος. Έτσι, για την επίτευξη αυτού του σκοπού απαιτείται η υιοθέτηση νέων δεσμευτικών μέτρων προς όλα τα κράτη με πράσινες λύσεις, ικανές να επιτύχουν τον στόχο μείωσης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Για τον σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μετά τη σημαντική συμβολή της Προέδρου Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσίασε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η οποία στοχεύει στην υιοθέτηση σημαντικών μέτρων, τα οποία θα είναι σπουδαίας σημασίας όσον αφορά την ενίσχυση των πολιτών και των επιχειρήσεων της ΕΕ να μεταβούν σε πιο βιώσιμες και πράσινες εφαρμογές, αλλά και πρακτικές στη καθημερινότητα. Οι λύσεις αυτές περιλαμβάνουν πρακτικές με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία, με απώτερο σκοπό τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι διαμορφωμένη με τρόπο κατά τον οποίο θα αποτελέσει μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική της ΕΕ, όπου κανένα κράτος δε θα μείνει εκτός και φυσικά θα υποστηριχθεί από καινοτόμες τεχνολογίες και «πράσινες» πρακτικές, οι οποίες θα αποτελέσουν την ομαλή μετάβαση στην επιτυχή εφαρμογή της.
Αξίζει επομένως να αναφερθούν τα βασικά σημεία τα οποία αποτελούν τον κύριο κορμό της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Συγκεκριμένα, ως πρωταρχικός σκοπός, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, είναι η Ευρώπη να αποτελεί την πρώτη κλιματικά ουδέτερη Ήπειρο. Στη συνέχεια, σημαντικά είναι τα σημεία της Συμφωνίας αναφορικά με την προώθηση ενός σχεδίου δράσης για την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης βιομηχανικής στρατηγικής της ΕΕ. Ειδικότερα, εντός του πλαισίου ενίσχυσης της βιομηχανίας, γίνεται αντιληπτό πως μέχρι το 2030, ένας βασικός στόχος είναι να προετοιμαστεί η ΕΕ για την καθαρή παραγωγή χάλυβα, χρησιμοποιώντας οξυγόνο. Η ανακαίνιση κτηρίων είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας της Συμφωνίας, αφού επιδιώκεται να «διπλασιαστεί ή και να τριπλασιαστεί» ο ρυθμός ανακαίνισης τους. Η επίτευξη μηδενικής ρύπανσης είναι με τη σειρά του ένα φλέγον ζήτημα, καθώς ο στόχος είναι μέχρι το 2050 να έχει επιτευχθεί ένα περιβάλλον χωρίς ρύπανση, με ταυτόχρονη μείωση των τοξικών ουσιών στο περιβάλλον.
Σημαντική είναι επίσης η νέα στρατηγική που θέλουν να προωθήσουν μέσω της Πράσινης Συμφωνίας, αναφορικά με την αντιμετώπιση της απώλειας της βιοποικιλότητας με δράσεις που θα περιλαμβάνουν μέτρα για την αντιμετώπιση της ρύπανσης του εδάφους και των υδάτων, καθώς και μια νέα δασική στρατηγική. Νέα στρατηγική αποτελεί και η προσπάθεια να επιδιωχθεί ένα σύστημα “πράσινης και υγιεινής γεωργίας”. Οι μεταφορές αποτελούν κι αυτές σπουδαίο παράγοντα που φυσικά πρέπει να τονιστεί και μάλιστα εκτενώς στην παρούσα Συμφωνία. Συγκεκριμένα, κύριος στόχος σύμφωνα με τα νέα πρότυπα είναι μέχρι το 2030 να είναι μηδενικές οι εκπομπές CO2 για τα αυτοκίνητα. Αυτή η νέα στρατηγική στοχεύει στην ενίσχυση δομών με την ανάπτυξη πολλαπλών δημοσίων σημείων φόρτισης σε ολόκληρη την Ευρώπη μέχρι το 2025, ώστε να ενθαρρυνθεί η αγορά ηλεκτρικών οχημάτων, χωρίς την ανησυχία των καταναλωτών για την εύρεση επόμενου σημείου φόρτισης. Επομένως, φαίνεται πως οι δράσεις είναι πολλά υποσχόμενες για το μέλλον, υιοθετώντας και προωθώντας νέες πρακτικές περιβαλλοντικά εναρμονισμένες.
Για την πραγματοποίηση όλων των παραπάνω στόχων, απαραίτητη είναι και η ικανοποιητική χρηματοδότηση από την ΕΕμε σκοπό την αποτελεσματικότερη εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας. Συμφώνα με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπάρχει ο στόχος και η φιλοδοξία εκ μέρους της ΕΕ να παραχωρήσουν 100 δισεκατομμύρια Ευρώ σε ευάλωτες περιοχές, με σκοπό να προχωρήσουν ομαλά στη νέα μετάβαση, όπως προβλέπεται στην Πράσινη Συμφωνία. Η έρευνα και η καινοτομία στο κομμάτι της Πράσινης Συμφωνίας είναι στοιχείο που δεν μπορεί να παραλειφθεί. Έτσι, με τον προτεινόμενο προϋπολογισμό των 100 δισ. Ευρώ για τα επόμενα χρόνια (2021-2027), το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας Horizon Europe θα συμβάλει επίσης με τη σειρά του στην «πράσινη» διαπραγμάτευση. Συγκεκριμένα, το 35% της χρηματοδότησης της ΕΕ για την έρευνα θα διατεθεί σε τεχνολογίες φιλικές προς το κλίμα, στο πλαίσιο συμφωνίας που επετεύχθη νωρίτερα το 2019. Τέλος, δε γίνεται να παραλειφθούν οι εξωτερικές σχέσεις και η ενίσχυση της διπλωματίας με στόχο την προώθηση, αλλά και την προσέλκυση ενδιαφέροντος, ώστε και ο υπόλοιπος κόσμος να ακολουθήσει τον δρόμο που έχει χαράξει η ΕΕ, προωθώντας αλλά και αυξάνοντας τις περιβαλλοντικές πρακτικές με στόχο την ολοένα και περισσότερο ενίσχυση των περιβαλλοντικών φιλοδοξιών.
Συμπεραίνουμε λοιπόν, πως πρωταρχικός στόχος της ΕΕ μέχρι το 2050 είναι να γίνει η πρώτη παγκόσμια Ήπειρος που είναι κλιματικά ουδέτερη. Αυτό είναι και το βασικό μήνυμα σε μια σειρά στόχων και πρωτοβουλιών που ανακοινώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, γνωστή ως Ευρωπαϊκή Πράσινη Διαπραγμάτευση. Ειδικότερα, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν περιέγραψε την πράσινη διαπραγμάτευση ως «άνθρωπο της Ευρώπης στο φεγγάρι». Όπως ήταν αναμενόμενο βέβαια δεν είναι όλα τα κράτη μέλη σύμφωνα με την κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη που προωθείται. Η Τσεχική Δημοκρατία, η Ουγγαρία και η Πολωνία, χώρες που εξαρτώνται οικονομικά από τον άνθρακα, θέλουν να εξασφαλίσουν οικονομικές εγγυήσεις πριν υποστηρίξουν την πράσινη διαπραγμάτευση. Παρόλα αυτά, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες, αναγνωρίζοντας την πραγματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η κλιματική κρίση σήμερα και τη σπουδαιότητα να εφαρμοστεί από όλους η νέα Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, επεσήμανε ότι «πολλές από τις σημαντικότερες οικονομίες του κόσμου δεν έχουν ακόμη εκπληρώσει τις δεσμεύσεις τους στο Παρίσι για το 2015», συνεχίζοντας «Αν συνεχίσουμε έτσι όπως είμαστε, είμαστε καταδικασμένοι».
Άρα, γίνεται αντιληπτό πως για την επίτευξη της αλλαγής στο κλίμα έχουμε στη διάθεσή μας μόνο μια δεκαετία, ώστε να περιοριστούν οι καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και να διατηρηθεί η παγκόσμια υπερθέρμανση του πλανήτη στον 1,5°C, ένα σημείο πέραν του οποίου ακόμα και μισός βαθμός θα χειροτερεύσει σημαντικά και θα ενισχύσει τον κίνδυνο ξηρασίας, πλημμυρών, υπερβολικής ζέστης και άλλων απειλών για την ανθρωπότητα. Ωστόσο, για την επιτυχή έκβαση αυτής της Συμφωνίας πρέπει να επισημανθεί πως όλες οι χώρες ξεχωριστά θα πρέπει να συμμετέχουν και να ενισχύουν με τη συμβολή τους τη δράση αυτή με στόχο την πραγματοποίηση της κλιματικά ουδέτερης ΕΕ, αλλά και όλου του κόσμου εν συνεχεία. Τέλος, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τόνισε πως για την εξασφάλιση επιτυχίας στη δράση αυτή, πρέπει να συμμετέχουν όλοι ανεξαιρέτως, επισημαίνοντας πως «Αυτή η μετάβαση θα είναι για όλους ή δεν θα λειτουργήσει καθόλου. Ένα κρίσιμο κομμάτι του σχεδίου μας είναι ο μεταβατικός μηχανισμός. Έχουμε τη φιλοδοξία να παρέχουμε επενδύσεις ύψους 100 δις. Ευρώ για τους πιο ευάλωτους τομείς και περιφέρειες.»
Πηγές:
- The European Green Deal, European Commission, Δεκέμβριος 11, 2019. Διαθέσιμο στο: https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/european-green-deal-communication_en.pdf
- The EU releases its Green Deal. Here are the key points, Climate Home News, Δεκέμβριος 12, 2019. Διαθέσιμο στο: https://www.climatechangenews.com/2019/12/12/eu-releases-green-deal-key-points/
- Here’s how Europe plans to be the first climate-neutral continent, World Economic Forum, Φεβρουάριος 7, 2020.Διαθέσιμο στο: https://www.weforum.org/agenda/2020/02/europe-climate-change-new-green-deal/
- EU Commission unveils ‘European Green Deal’: The key points, Euractiv, Δεκέμβριος 11, 2019.Διαθέσιμο στο: https://www.euractiv.com/section/energy-environment/news/eu-commission-unveils-european-green-deal-the-key-points/
- European Green Deal: Brussels unveils €1 trillion plan to make EU carbon neutral by 2050, Euronews, Ιανουάριος 14, 2020. Διαθέσιμο στο: https://www.euronews.com/2020/01/14/eu-commission-to-unveil-green-deal-to-make-europe-the-first-climate-neutral-continent
- ECSA welcomes European Green Deal, December 12, 2019. Διαθέσιμο στο: https://safety4sea.com/ecsa-welcomes-european-green-deal/ (Πηγή εικόνας)