Loading...
Latest news
Κλιματική Αλλαγή, Περιβαλλοντολογικά Προβλήματα και Δίκαιο Ενέργειας

Εσύ σε ποιο garbage patch έκανες φέτος διακοπές;

Γράφει η Μαρίνα Γεωργίου

Αναμφισβήτητα, η πανδημία του κορωνοϊού επηρέασε σημαντικά τον ελληνικό τουρισμό, ο οποίος σε συνδυασμό με τις κατά τόπους πυρκαγιές επηρέασε αρνητικά τόσο τις μετακινήσεις του εγχώριου τουρισμού, όσο και εκείνες του εξωτερικού.

Παρόλα αυτά θα μπορούσαμε να διαπιστώσουμε πως, όπως κάθε άλλη χρονιά, έτσι και φέτος το ελληνικό καλοκαίρι κράτησε τα κύρια χαρακτηριστικά του, με μικρότερη βέβαια ένταση  στον τουρισμό, όπως καταμαρτύρησαν τα ήσυχα τοπία των ελληνικών νησιών και των παραθαλάσσιων περιοχών κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών. Και αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα. Διότι εκτός από τα παραπάνω, ένα ακόμη χαρακτηριστικό του ελληνικού καλοκαιριού είναι η άνοδος στα ποσοστά των απορριμμάτων που καταλήγουν στις ακτές και στις θάλασσες. Η ανησυχητική ανοδική πορεία συσσώρευσης σκουπιδιών συμβάλλει στην καταστροφή της θαλάσσιας χλωρίδας και πανίδας που προκαλείται από τη ρίψη απορριμμάτων και την υπεραλίευση, ένα πρόβλημα που εντείνεται όλο και περισσότερο.

Συγκεκριμένα, μόλις το 2017 ο ΟΗΕ δήλωσε ότι  «Υπάρχουν τουλάχιστον 51 τρισεκατομμύρια μικροπλαστικά σωματίδια στις θάλασσες, 500 φορές περισσότερα από τα αστέρια που υπάρχουν στο γαλαξία μας!»>.Τι πραγματικά είναι όμως τα μικροπλαστικά; Με τον όρο αυτό περιγράφονται τα μικρά σωματίδια, δηλαδή τα μικρά κομμάτια πλαστικού που είναι μικρότερα από 5 χιλιοστά και προέρχονται από συνθετικά ρούχα, ελαστικά αυτοκινήτων καθώς και προϊόντα  προσωπικής φροντίδας όπως τα καλλυντικά, και τα οποία απελευθερώνονται άμεσα στο περιβάλλον, Τα συγκεκριμένα σωματίδια είναι αδύνατον να διασπαστούν περαιτέρω, με αποτέλεσμα να καταλήγουν στα θαλάσσια ύδατα και να καταναλώνονται από τα ψάρια στην προσπάθειά τους για εύρεση τροφής. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, αλυσιδωτά, μέσω των ψαριών τα μικροπλαστικά εισέρχονται στον ανθρώπινο οργανισμό, επιφέροντας καταστροφικές συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία.

Εκτός από το πρόβλημα των μικροπλαστικών, άλλο ένα εξίσου σημαντικό πρόβλημα που κληροδοτεί ο τουρισμός στο θαλάσσιο οικοσύστημα είναι εκείνο της ανεξέλεγκτης κατασκευής τουριστικών μονάδων, οι οποίες στην προσπάθεια προσέλκυσης τουριστών καταστρέφουν τη γεωμορφολογία του εδάφους και διαταράσσουν το θαλάσσιο οικοσύστημα. Δεν είναι λίγες οι φορές που μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες επιχωματώνουν τις παραλίες και επεμβαίνουν στο βυθό της θάλασσας, διότι ο βραχώδης πυθμένας δεν είναι αρκετά αρεστός στους τουρίστες, προκαλώντας βίαιη ανισορροπία στην τροφική αλυσίδα. Με παρόμοιο τρόπο δρουν και τα σκουπίδια των λουόμενων, που αντί να καταλήξουν στους κάδους βρίσκουν καταφύγιο στις παραλίες, θαμμένα κάτω από την άμμο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα της WWF, τα συχνότερα σκουπίδια, τα οποία καταλαμβάνουν την πρώτη θέση στις στατιστικές, είναι τα φίλτρα τσιγάρων και τα καπάκια από μπουκάλια, καλαμάκια και αναδευτήρες, γεγονός που καταμαρτυρεί την αδιαφορία του σύγχρονου Έλληνα.

Στο ίδιο μήκος κύματος, η υπεραλίευση αποτελεί άλλη μια μάστιγα για το θαλάσσιο οικοσύστημα, αφού είναι ελάχιστες οι φορές που στην πραγματικότητα τηρούνται τα μέτρα που ορίζονται από το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας στα πλαίσια της εκμετάλλευσης των ζώντων πόρων. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το άρθρο 61 για τη διατήρηση των ζώντων πόρων, το παράκτιο κράτος, λαμβάνοντας υπόψη τα πλέον αξιόπιστα επιστημονικά δεδομένα που έχει στη διάθεσή του, διασφαλίζει με κατάλληλα μέτρα προστασίας και διαχείρισης, ότι η διατήρηση των ζωντανών πόρων μέσα στην αποκλειστική οικονομική τους ζώνη δεν κινδυνεύει από την υπερεκμετάλλευση. Το παράκτιο κράτος και οι αρμόδιοι οργανισμοί, υποπεριφερειακοί, περιφερειακοί ή παγκόσμιοι συνεργάζονται προς αυτό το σκοπό, κατά τον πλέον αρμόζοντα τρόπο. Επιπλέον, το ίδιο άρθρο αναφέρει πως  κατά τη λήψη των μέτρων αυτών, το παράκτιο κράτος θα λαμβάνει υπόψη τις επιπτώσεις σε είδη που συνδέονται ή εξαρτώνται από τα αλιευόμενα είδη με σκοπό τη διατήρηση ή αποκατάσταση των πληθυσμών αυτών των συνδεομένων ή εξαρτημένων αυτών ειδών σε επίπεδα που να μην κινδυνεύει σοβαρά η αναπαραγωγή τους. Τα παραπάνω όμως, ισχύουν μόνο για συγκεκριμένες κατηγορίες, αφού δεν λαμβάνεται υπόψη ο μεγάλος αριθμός των ερασιτεχνών οι οποίοι είτε με ψαροντούφεκο, είτε με καλάμι, είτε με παραγάδι προκαλούν εξίσου σημαντικό πρόβλημα στην θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα, λόγω της απειρίας τους, με αποτέλεσμα αρκετές φορές να πιάνουν τους γόνους, δημιουργώντας έτσι διαταραχή στην ισορροπία των οικοσυστημάτων.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, το πιο τρανό παράδειγμα καταστροφής στο θαλάσσιο οικοσύστημα και ταυτόχρονα αποτέλεσμα της ανθρώπινης επέμβασης είναι τα garbage patches, τα οποία δεν είναι άλλα από μεγάλες μάζες σκουπιδιών, τα οποία μέσω περιπλάνησης στις θάλασσες ενώθηκαν σε μάζες δημιουργώντας νησίδες, οι οποίες, σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, καλύπτουν συνολικά 1,6 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Μερικά από τα αντικείμενα που έχουν συγκεντρωθεί στις νησίδες αυτές, βρίσκονται εκεί για πάνω από 50 χρόνια. Συνολικά υπάρχουν 5 τέτοιες ζώνες, οι οποίες δυστυχώς δεν είναι δυνατόν να καθαριστούν.

Εν κατακλείδι, παρατηρούμε πως ο τουρισμός δεν αποτελεί μόνο σημαντική πηγή ανάπτυξης για μια χώρα, αλλά μπορεί να λειτουργήσει και ως καταστρεπτικός παράγοντας όταν ο μοναδικός σκοπός είναι η αύξηση του κέρδους. Οι ανθρώπινες ενέργειες είτε ονομάζονται  τουρισμός, είτε αλιεία, είτε αναψυχή, οφείλουν να γίνονται με σεβασμό προς το περιβάλλον ώστε να μην χρειαστεί να δράσουμε όταν πλέον η κατάσταση θα έχει φτάσει στο απροχώρητο. «Ακτιβιστής δεν είναι αυτός που λέει ότι το ποτάμι είναι βρόμικο. Ακτιβιστής είναι αυτός που καθαρίζει το ποτάμι» είπε κάποτε ο αμερικανός Ross Perot και τα λόγια του αυτά σήμερα ηχούν πιο διαχρονικά από ποτέ. Ας μην κρίνουμε λοιπόν τους γύρω για αυτό που κάνουν ή δεν κάνουν και ας ξεκινήσουμε από τον εαυτό μας.

Πηγές:

  1. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Μικροπλαστικά: πηγές, επιπτώσεις, λύσεις,  Νοέμβριος 22, 2018. Διαθέσιμο σε: https://www.europarl.europa.eu/news/el/headlines/priorities/katapolemontas-ta-plastika-apovlita/20181116STO19217/mikroplastika-piges-epiptoseis-luseis
  2. Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, Απορρίμματα στις θάλασσες μας, Σεπτέμβριος  9, 2014. Διαθέσιμο σε: https://www.eea.europa.eu/el/simata-eop-2010/simata-2014/analytiki-proseggisi/aporrimmata-stis-thalasses-mas
  3. Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας, διαθέσιμο σε: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:21998A0623(01)&from=PT
  4. WWF, Reducing the impacts of tourism. Διαθέσιμο σε: https://wwf.panda.org/our_work/our_focus/oceans_practice/solutions/reducing_tourism_impact/

Πηγή εικόνας: Chile Today, διαθέσιμη σε: https://chiletoday.cl/site/floating-garbage-patches-grow-in-the-pacific-ocean/