Γράφει η Πόπη Ζαχαράκη
Η τουρκική εισβολή στην Συρία της 9ης Οκτωβρίου αναζωπύρωσε ένα φλέγον ζήτημα, το οποίο φέρνει τις Ευρωπαϊκές χώρες προ των ευθυνών τους. Πρόκειται για τον επαναπατρισμό των παιδιών Τζιχαντιστών που κρατούνται στον καταυλισμό Αλ-Χολ στην Βόρειο-Ανατολική Συρία , ο οποίος ελέγχεται από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις. Τα παιδιά αυτά είτε έχουν γεννηθεί στον καταυλισμό από μητέρες που έχουν επιβεβαιωμένες – ή φερόμενες σχέσεις – με το Ισλαμικό Κράτος, είτε οι γονείς τους τους έχουν μεταφέρει στην εμπόλεμη ζώνη, εφόσον έχουν στρατολογηθεί από το Ισλαμικό Κράτος. Είτε τα έχουν απαγάγει και στρατολογήσει για λογαριασμό του Ισλαμικού κράτους. Οι συγγενείς των παιδιών ζητούν από τις κυβερνήσεις να τα επαναπατρίσουν, καθώς στους καταυλισμούς όπου κρατούνται, εκτίθενται σε αρρώστιες και βία, κάτι που πληγώνει ανεπανόρθωτα τον ψυχισμό των ευάλωτων παιδιών. Παρόλα αυτά μέχρι σήμερα οι κυβερνήσεις στην Ευρώπη εμφανίζονται διστακτικές και επιφυλακτικές και έρχονται αντιμέτωπες με ένα σοβαρό δίλημμα, να επαναπατρίσουν ή όχι τα παιδιά! Αναφερόμαστε μόνο στα παιδιά, καθώς η Ευρώπη αρνείται κατηγορηματικά να επαναπατρίσει ενήλικες πολίτες της που έχουν πολεμήσει για το Ισλαμικό Κράτος στην Συρία και στο Ιράκ καθώς υποστηρίζει ό,τι είναι αναγκαίο να δικαστούν στα μέρη που διέπραξαν τα εγκλήματα τους.
Η Γαλλία αντιμετωπίζει φειδωλά το πρόβλημα, έχοντας επιτρέψει μόνο τον επαναπατρισμό μικρού ποσοστού παιδιών, εξετάζοντας κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Οι δικηγόροι των οικογενειών καθώς και ειδικοί στα θέματα του παιδιού χτυπούν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι η πολιτική απόφαση των κυβερνήσεων να απαγορέψουν τον επαναπατρισμό των παιδιών αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου.
Το ζήτημα του επαναπατρισμού έγινε ιδιαίτερα γνωστό στην διεθνή κοινότητα τον Φεβρουάριο του 2019, όταν ο Αμερικανός Πρόεδρος Donald Trump υποχρέωσε, με το διακύβευμα της επερχόμενης πτώσης του Χαλιφάτου, τα Ευρωπαϊκά Κράτη να επαναπατρίσουν 800 πολίτες τους που πολεμούν για το Ισλαμικό Κράτος και έχουν συλληφθεί και να τους οδηγήσουν σε δίκη στο μέρος της υπηκοότητας τους. Υποστήριξε επιπλέον ότι εάν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν συμμορφώνονταν με αυτό, η Αμερική θα αναγκαζόταν να προχωρήσει στην απελευθέρωση τους κάτι που θα σήμαινε την πιθανή διείσδυση τους σε Ευρωπαϊκό έδαφος. Το ζήτημα του επαναπατρισμού έγινε πιο έντονο και επιτακτικό με την πτώση του τελευταίου προπυργίου του Χαλιφάτου, την Μπαγκούζ, τον Μάρτιο του 2019. Παρόλα αυτά, η Ευρώπη συνεχίζει να δυσκολεύεται να επαναπατρίσει τα παιδιά, καθώς τα θεωρεί ως μια ωρολογιακή βόμβα έτοιμη να εκραγεί. Επαναπατρίζοντας τα παιδιά θα μπορέσουν να ενσωματωθούν στο κοινωνικό σύνολο και να αποριζοσπαστικοποιηθούν πλήρως; Ή αποτελούν το νέο κύμα Τζιχαντιστών που θα προβεί σε τρομοκρατικές ενέργειες αποτελώντας κίνδυνο για την δημόσια ασφάλεια?
Η Γαλλία, μια χώρα που έχει πληγεί αρκετές φορές από τρομοκρατικά χτυπήματα στο πρόσφατο παρελθόν, έχει να αντιμετωπίσει και την γαλλική κοινή γνώμη στο ζήτημα της επιστροφής των παιδιών. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε η γαλλική εταιρία ODOXA για λογαριασμό της εφημερίδας Le Figaro και του Franceinfo, 67% των ερωτηθέντων απάντησαν αρνητικά στο ενδεχόμενο του επαναπατρισμού των παιδιών, που μας δείχνει πόσο ανέτοιμη είναι η γαλλική κοινωνία. Η Γαλλία μέχρι τώρα έχει επαναπατρίσει 18 παιδιά, εκ των οποίων τα 17 είναι ορφανά, καθώς όπως έχει ανακοινώσει το υπουργείο εξωτερικών θα δοθεί προτεραιότητα σε ορφανά και έπειτα στα υπόλοιπα παιδιά, εφόσον η ψυχική τους κατάσταση κρίνεται κρίσιμη. Η Γαλλία όπως και το Βέλγιο, έχουν αποφασίσει να ακολουθήσουν την πολιτική της εξέτασης κάθε περίπτωσης ξεχωριστά, χωρίς όμως η πρώτη να έχει γνωστοποιήσει τα κριτήρια επιλογής, γεγονός που εξοργίζει πολλούς συγγενείς παιδιών, καθώς όπως αναφέρουν τα παιδιά υπόκεινται σε διακρίσεις. Αρκετοί συγγενείς των παιδιών ακολουθούν την δικαστική οδό, προσβλέποντας στην ικανοποίηση των αιτημάτων τους. Για παράδειγμα, τον Απρίλιο του 2019, το Κρατικό Συμβούλιο της Γαλλίας, το Ανώτατο διοικητικό όργανο της χώρας, το οποίο συμβουλεύει και εξετάζει την νομιμότητα των νόμων και των πολιτικών αποφάσεων, απέρριψε τα αιτήματα Γάλλων πολιτών να αναιρέσει την απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου και να πιέσει την κυβέρνηση να επαναπατρίσει τους υπηκόους της που βρίσκονται στους καταυλισμούς. Το Κρατικό Συμβούλιο αιτιολόγησε την απόφαση του, επισημαίνοντας πως ο επαναπατρισμός θα προϋπέθετε την δέσμευση του κράτους να διαπραγματευτεί με ξένες αρχές ακόμα και να επέμβει σε ένα ξένο έδαφος. Συνέχισε, υποστηρίζοντας πως τέτοιες αποφάσεις δεν υπάγονται στην δικαιοδοσία του δικαστηρίου αλλά περικλείονται στην σφαίρα των διεθνών σχέσεων της Γαλλίας και της διπλωματίας του γαλλικού κράτους. Εφόσον τα διαθέσιμα εθνικά μέσα έχουν εξαντληθεί, οι συγγενείς ακολουθούν άλλες οδούς. Η Marie Dose, δικηγόρος των συγγενών δύο παιδιών που βρίσκονται στους καταυλισμούς στην Συρία, κατέθεσε αγωγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για παραβίαση του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα δικαιώματα του ανθρώπου, δηλαδή της απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης, τον Μάιο του 2019, διεκδικώντας την πίεση για δράση στην Γαλλία. Σύμφωνα με την δικηγόρο η κράτηση των παιδιών στους καταυλισμούς εκτός ότι τα φέρνει αντιμέτωπα με ασθένειες όπως χολέρα και φυματίωση, προκαλεί περισσότερο κακό παρά όφελος για την Γαλλία γιατί αυξάνονται οι πιθανότητες ριζοσπαστικοποίησης και εξτρεμισμού. Εάν επιστρέψουν στην Γαλλία, μπορεί μέσω της εκπαίδευσης, της κοινωνικοποίησης και της προβολής ειρηνικών προτύπων, να απαγκιστρωθούν από τις παραστάσεις βίας. Στη συνέχεια η δικηγόρος άσκησε κριτική στην απόφαση της κυβέρνησης για επαναπατρισμό κατά περίπτωση καθώς αναφέρει ότι δεν είναι επιτρεπτό το κράτος να σώζει ένα παιδί στην θέση κάποιου άλλου.
Tο αγκαθώδες πρόβλημα έχει απασχολήσει και την Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή της Γαλλίας για τα δικαιώματα του ανθρώπου, (CNCDH), η οποία μετά από την αποστολή δυο επιστολών στον πρωθυπουργό, Εdouard Philippe, για καθολικό επαναπατρισμό όσον αφορά τα παιδιά, συγκρότησε μια ομάδα εργασίας υπό τον δικηγόρο Patrick Baudoin, για την εξέταση του θέματος. Σε συνέντευξη του, κατέρριψε το βασικό επιχείρημα της κυβέρνησης, ότι δηλαδή οι Γαλλικές Αρχές δεν μπορούν να δράσουν καθώς τα εδάφη που κρατούνται δεν υπόκεινται στην δικαιοδοσία του γαλλικού κράτους. Υποστηρίζει ότι η Γαλλία μπορεί να δράσει σε αυτά τα εδάφη παρόλο που η διεθνής σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού που έχει επικυρώσει δεσμεύει μόνο τους υπηκόους που βρίσκονται σε έδαφος της δικαιοδοσίας της. Αυτοί οι καταυλισμοί ελέγχονται από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις που απαρτίζονται σε μεγάλο βαθμό από κούρδους, οι οποίοι έχουν διπλωματικές σχέσεις με ένα μέρος του διεθνούς συνασπισμού, δηλαδή την Γαλλία. Επίσης οι Κούρδοι ζητούν τον επαναπατρισμό, γεγονός που μας επιβεβαιώνει ότι είναι ζήτημα πολιτικής θέλησης. Τώρα μένει να δούμε εάν θα υπάρξει κάποια αλλαγή στην στάση της Γαλλίας ως προς τα ξεχασμένα αυτά παιδιά…
Πηγές:
- Francesca Capone, ”CHILDREN IN CONFLICTS AS VICTIMS AND PERPETRATORS? REASSESSING THE DEBATE ON CHILD SOLDIERS IN LIGHT OF THE INVOLVEMENT OF CHILDREN WITH TERRORIST GROUPS, The Children(and Wives) of foreign ISIS fighters :Which obligations upon the state of nationality?”, Questions of International Law, September,23,2019, available at:
2. Patrick Wintour, ‘‘Trump: EU must take back 800 ISIS Fighters captured in Syria”, the Guardian, available at: https://www.theguardian.com/world/2019/feb/17/islamic-state-isis-baghuz-trump-calls-on-european-allies-to-take-800-fighters-captured-in-syria
3. NEW WIRES, ‘Syrian Kurds transfer 12 orphans from jihadist families to France for repatriation’’, France 24, available at: https://www.france24.com/en/20190610-france-orphans-jihadist-families-syria-kurds-transfer
4. Marc Daou, ”France taken to court for refusing to repatriate the children of jihadists.”, France 24: available at: https://www.france24.com/en/20190507-france-taken-court-over-repatriating-children-jihadists
5.Manon Aublanc, ”Syrie: Le Conseil d’Etat rejette les demandes de rapatriement de familles de djihadistes”, 20 minutes FR, available at :
6.Helene Sergent, ‘La France <<viole les droits fondamentaux>>en refusant de rapatrier les enfants de djihadistes selon le CNCDH”,20 minutes FR, available at :