Loading...
Latest news
Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική Επικαιρότητα

Εξωτερική Πολιτική Trump: Από τα Τweets στους Βομβαρδισμούς!

του Γιάννη Πήλιουρα / Διεθνολόγος

Η εξωτερική πολιτική των Η.Π.Α. είναι αναγνωρισμένη διεθνώς ως η πλέον ισχυρή στο διεθνές γίγνεσθαι μεταξύ των κρατών του πλανήτη. Η ηγεμονική θέση των ΗΠΑ, παρά τη δυσανασχέτηση πολλών δρώντων στο διεθνές σύστημα, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Η παγκόσμια ασφάλεια στηρίζεται στην αμερικανική ισχύ ενώ η διπλωματία της υπερδύναμης συμβάλει με τις ενέργειες της στην εμπέδωση της διεθνούς σταθερότητας.
Τα παραπάνω δεδομένα αμφισβητήθηκαν ευθέως στο αμερικανικό κατεστημένο από την εκλογή Τραμπ. Η παγκόσμια κοινή γνώμη είδε με δέος τον ατίθασο Πρόεδρο με το χωρίς καθόλου τακτ τρόπο του, να ανεβαίνει τα σκαλιά του Λευκού Οίκου, έτοιμος να τα αλλάξει όλα. 
Πως όμως ο νέος πρόεδρος θα κάνει πράξη τις εξαγγελίες του; Μπορούν τα προσωπικά tweets και οι δηλώσεις του να γίνουν ένα συνεκτικό μίγμα και να επηρεάσουν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ; Ή τελικά το σύστημα και οι μεταβλητές του, θα απορροφήσουν τις προεκλογικές κορώνες του τωρινού προέδρου;

Η μεταβλητή της ηγεσίας για την εξωτερική πολιτική

Στις διεθνείς σχέσεις, οι ανεξάρτητες μεταβλητές που επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων για θέματα εξωτερικής πολιτικής, χωρίζονται σε γενικές γραμμές σε τρία επίπεδα ανάλυσης:
1. το ατομικό 2. το κρατικό 3. το συστημικό.
Οι αναλυτές που υιοθετούν το ατομικό επίπεδο ανάλυσης, θεωρούσαν μέχρι πρόσφατα πως ο Τραμπ αποτελεί παράγοντα ανατροπής των συσχετισμών ισχύος και επικράτησης νέων ισορροπιών στις διεθνείς σχέσεις το επόμενο διάστημα. Οι δηλώσεις του για την αποδέσμευση των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, για φιλικότερες σχέσεις με τη Ρωσία, για την ισοπέδωση του ISIS (λέγοντας πως Ομπάμα και Κλίντον είναι συνιδρυτές του), για χειραγώγηση του γουάν από την Κίνα και τόσες άλλες, προξένησαν διεθνή εντύπωση και συζητήσεις για το πως θα συμπεριφερθεί ο Τραμπ το επόμενο διάστημα.
Η προσέγγιση που θέλει τους συμμετέχοντες στις αποφάσεις της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ να επηρεάζονται από τις προσωπικές τους αντιλήψεις και εκτιμήσεις (belief system) ή δοξασίες (κατά George) και όχι από τον πραγματικό και αντικειμενικό κόσμο (κατά Holsti) δεν είναι καινούργια.  
Οι ιδιοσυγκρασιακές αναλύσεις αν και χρήσιμες στην αξιοποίηση στοιχείων των ηγετών όπως του Τραμπ, δεν είναι αξιόπιστες προκειμένου να μετρήσουν πειστικά την επίδραση της προσωπικότητας του ηγέτη πάνω στις σχέσεις ισχύος του κράτους καθώς και τις συνολικές του δυνατότητες να επηρεάσει δραστικά την εξωτερική πολιτική και το εθνικό συμφέρον της χώρας.
Σε ποια Σχολή ανήκει ο Τραμπ;
Η προσπάθεια να εντάξουν οι αναλυτές τον πρόεδρο Τραμπ σε κάποια σχολή σκέψης ή πολιτική παράδοση συνεχίζεται καθώς ο νέος πρόεδρος δεν έχει επιδείξει σταθερότητα στις απόψεις του. Η προεκλογική του διαλεκτική σίγουρα μπορεί δικαιολογημένα να άλλαξε λόγω της θέσης του στο Λευκό Οίκο. Ο ρόλος (από Αντιπολίτευση, Κυβέρνηση) αλλάζει άρδην τη σημασία των λόγων αφού πλέον το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται ο Τραμπ είναι το ύψιστο αξίωμα που μπορεί να έχει ένας πολίτης στην υφήλιο.
Η προσήλωση του στα άμεσα εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ, με τη στενή έννοια του όρου, τον κατέταξε στους νεοαπομονωτιστές ρεπουμπλικανούς, μια σύγχρονη εκδοχή της πολιτικής του προέδρου Άντριου Τζάκσον (jacksonian).  Οι υποστηρικτές του Τραμπ θέλουν πρόεδρο των ΗΠΑ και όχι του πλανήτη. Η απομάκρυνση των αμερικανικών στρατευμάτων από τους πολέμους που δεν αφορούν τις ΗΠΑ και τις συμμαχίες που δεν προσφέρουν στην άμυνα των ΗΠΑ, η πάταξη της τρομοκρατίας με συντριπτικά χτυπήματα χωρίς απώλειες, η προστατευτική εμπορική πολιτική και το κράτος-οχυρό είναι τα “τζακσονικά” χαρακτηριστικά που και ο ίδιος ο Τραμπ είχε προαναγγείλει ότι θα έχει η προεδρία του.
Η επιλογή του Προέδρου να χτυπηθούν ευθέως οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Άσαντ με πυραύλους Τόμαχοκ και οι κινήσεις του εναντίον της Β. Κορέας, αφήνοντας ανοικτά όλα τα ενδεχόμενα, δημιούργησαν αρνητική εντύπωση στους υποστηρικτές της “μη επέμβασης”. Η επέμβαση του αυτή, ήρθε για μια ακόμη φορά εναντίον των προηγούμενων tweets που είχε γράψει εναντίον της λογικής Ομπάμα να βομβαρδίζει συριακούς στόχους.
Από την άλλη πλευρά, η νεοσυντηρητική ατζέντα που καθόρισε εν πολλοίς την προεδρία Μπους με κύριο στόχο την αλλαγή καθεστώτος σε Αφγανιστάν και Ιράκ, φαίνεται πως θέλει να επηρεάσει και την πολιτική Τραμπ στη Συρία. Οι νεοσυντηρητικοί αρθρογράφοι και διανοούμενοι παρότι στήριξαν εν πολλοίς τη Χίλαρυ Κλίντον στην εκλογή προέδρου, υπερθεμάτισαν υπερ της επιλογής του Ντ. Τραμπ να βομβαρδίσει τη Συρία, προτρέποντας τον πρόεδρο των ΗΠΑ να ακολουθήσει μια νέα στρατηγική με αντικειμενικό σκοπό την αλλαγή της επικρατούσας ισορροπίας στη Συρία, μέσω της πτώσης του καθεστώτος του Άσαντ.
Οι προκλήσεις που έρχονται
100 μέρες μετά την ανάληψη της ηγεσίας των ΗΠΑ, ο πρόεδρος Τραμπ βρίσκεται ενώπιον μεγάλων προκλήσεων που θα κληθεί να αντιμετωπίσει. Τόσο στη Β. Κορέα όσο και στη Συρία, οι ΗΠΑ καλούνται να λάβουν αποφάσεις για το πως θα αντιμετωπιστεί η ανισορροπία που διαφαίνεται στη Κορεατική Χερσόνησο με το πυρηνικό οπλοστάσιο του Κιμ Γιονγκ Ουν, όσο και η ισορροπία δυνάμεων στη Συρία και το μέλλον της περιοχής με ή χωρίς τον Άσαντ.
Ένα τυχαίο γεγονός, μια ανορθολογική επιλογή εκ μέρους των αντιπάλων του, μπορεί να οδηγήσει την ηγεσία του Ντ. Τραμπ στην ανταπόδοση ενός χτυπήματος. Γιατί το “Status and Prestige” του σημερινού προέδρου δεν έχει περιθώρια να αντέξει τις προκλήσεις.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία & Πηγές
Z. Brzezinski, Η επιλογή: Παγκόσμια Κυριαρχία ή Παγκόσμια Ηγεσία, Εκδ. Λιβάνη, Αθήνα 2005
Συλλογικό, 30 Χρόνια Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής 1974-2004, Εκδ. Λιβάνη, Αθήνα 2005
Θ. Κουλουμπής – Δ. Κώνστας, Διεθνείς Σχέσεις. Μια συνολική προσέγγιση τόμ. Α, Εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1985
Π. Βαρβαρούσης, Διεθνείς Σχέσεις και Εξωτερική Πολιτική στον 21ο αιώνα, Εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2004
Αθ, Έλλις, Ο Τραμπ Πρόεδρος, η Ευρώπη χωρίς τις ΗΠΑ, Καθημερινή, 19.01.2017
AFP, Συντηρητικοί ιδεολόγοι εναντίον του Τραμπ, Καθημερινή, 06.03.2016
Ε. Μπέρση, Καθοριστική η επόμενη κίνηση Τραμπ στο Συριακό, Καθημερινή, 17.04.2017

R. Lowry, Donald Trump — The Jacksonian Candidate, National Review 24.11.2015
St. Inskeep, Donald Trump’s Secret? Channeling Andrew Jackson, nytimes.com, 17.02.2016
St. Inskeep, Donald Trump and the Legacy of Andrew Jackson, theatlantic.com, 30.11.2016
W. R. Mead, The Jacksonian Revolt, Foreign Affairs, March-April 2017
W. R. Mead, Andrew Jackson, Revenat, the American Interest, 17.01.2016
J. Stepman, Trump’s “America First” Policy Will Woo Jacksonians, the National Interest, 19.04.2017 
F. Lucas, Trump’s First Big Foreign Policy Move a Departure From Stump Speeches, the Daily Signal, 07.04.2017
A. Coulter: Lassie, Come Home, Breitbart, 12.04.2017
Dov S. Zakheim Is Donald Trump a Realist?, National Interest, 17.03.2017
J. McCormack, McCain: North Korea Showdown Could Be Another Cuban Missile Crisis, the Weekly Standard, 26.04.2017
R. Kagan,It’ll take more than a missile strike to clean up Obama’s mess in Syria, Washington Post, 07.04.2017
J. Glaser, Status and Prestige Are Driving Trump’s Foreign Policy, the National Interest, 19.04.2017